Ægir - 01.08.2010, Blaðsíða 12

Mikilvægar upplýsingar frá sjómönnum
Þetta sýnir enn og aftur mikilvægi þess
þegar vökulir sjómenn varðveita og
senda inn til greiningar fiska sem þeim
þykja forvitnilegir eða ókunnir. Aldrei
verður lögð of mikil áhersla á það
hversu mikilvægt það er að fá upplýs-
ingar frá sjómönnum þegar slíkir fiskar
veiðast. Það er svo að stærstur hluti
þeirra upplýsinga sem fyrir liggja um
sjaldséðar tegundir við Ísland er kominn
frá sjómönnum fiskiskipaflotans. Þó að
sumar tegundir séu e.t.v. ekki jafn sjald-
séðar og áður, þá minnkar mikilvægi
upplýsinganna ekki.
Sjaldséðar tegundir sem bárust árið
2009
Engin ný tegund barst til Hafrannsókna-
stofnunarinnar árið 2009, en allnokkrar
fáséðar eða forvitnilegar tegundir.
Kambháfur (Pseudotriakis microdon)
Arnarberg ÁR veiddi 173 cm langan
kambháf, hæng, á Tánni á Selvogsbanka
(63°08’N – 21°46’V). Þetta var hængur
sem veiddist á 550 m dýpi. Við Ísland
hefur kambháfur eingöngu veiðst á
djúpslóð, á 300-900 m dýpi undan Suð-
vestur- og Suðurlandi þ.e. frá Skerjadjúpi
og austur á Síðugrunnskant. Þeir kamb-
háfar sem veiðst hafa við Ísland voru
173-290 cm langir og hængar voru í
miklum meirihluta af þeim sem kyn er
þekkt.
Hafáll (Conger conger)
Dúddi Gísla GK veiddi 13 hafála á
línu haustið 2009, alla undan Krýsuvík-
urbergi. Þrír þeirra voru mældir. Voru
þeir 79-83 cm á lengd.
Vogmær (Trachipterus arcticus)
Líkt og undanfarin ár, þá rak vog-
meyjar víða á land árið 2009, einkum
um norðanvert landið. Í leiðöngrum Haf-
rannsóknastofnunarinnar veiddist vog-
mær aðallega á djúpslóð fyrir Suðvestur-
og Vesturlandi. Allmargar voru mældar,
þær voru á lengdarbilinu 100-180 cm,
flestir 130-150 cm.
Lýr (Pollachius pollachius)
Askur GK veiddi tvo lýi í net undan
Reykjanestá í nóvember. Annar þeirra
var mældur og var hann 73 cm á lengd.
Fleiri veiddust þó við landið árið 2009,
þótt ekki sé vitað hvar, því þessi tegund
sást öðru hvoru á fiskmörkuðum.
Kjáni (Chaunax suttkusi)
Baldvin Njálsson GK veiddi 19 cm
langan kjána á 585 m dýpi vestur af
Snæfellsnesi (64°36’N - 27°23’V). Alls er
vitað um 9 kjána sem veiðst hafa á Ís-
landsmiðum, á svæðinu frá Sneiðinni
suður af Vestmannaeyjum vestur á svæð-
ið djúpt suðvestan Eldeyjar og norður á
karfaslóð djúpt undan Snæfellsnesi.
Þessir fiskar veiddust á 300-900 m, flestir
á 400-600 m dýpi.
Gráröndungur (Chelon labrosus)
Árið 2009 veiddust gráröndungar í
Seyðisfirði, Holtsósi og Kópavogi. Þeir
voru 33-46 cm langir.
Rauðskinni (Barbourisia rufa)
Helga María AK veiddi rauðskinna á
úthafskarfaslóðinni (61°37’N - 28°22’V) í
maí. Rauðskinni er ættingi sægreifanna
sem fjallað var um í innganginum hér að
ofan, en er nokkuð algengari tegund.
Hér við land hefur hann fyrst og fremst
veiðst í flotvörpu á úthafskarfaslóðinni,
en þó er vitað um fimm fiskar sem hafa
Sjaldgæfir fiskar á
Íslandsmi›um 2009
Meðal þeirra fiska sem sjómenn hafa sent til Hafrann-
sóknastofnunarinnar til greiningar á undanförnum ár-
um eru nokkrir sem tilheyra ætt sægreifa. Tegundir af
ætt sægreifa eru mjög sjaldgæfar og fá eintök til á
söfnum í heiminum. Þess vegna hefur sumum þessara
tegunda ekki enn verið formlega lýst, sem þýðir að
ekki er alltaf ljóst hvaða tegund er um að ræða. Ástr-
alskur fiskifræðingur, John Paxton að nafni, hefur und-
anfarin ár farið á milli safna vítt og breitt um heiminn
til að rannsaka fiska af þessari ætt í þeim tilgangi að
greiða úr óvissunni varðandi tegundagreiningu. Hann
kom hingað til Íslands í júní 2010 til að rannsaka þau
eintök sem sjómenn hafa sent Hafrannsóknastofnun-
inni til greiningar. Alls voru það 12 fiskar af ætt sæ-
greifa sem tiltækir voru.
Í þessu safni voru tvær tegundir sem þekktar eru
og hefur verið formlega lýst. Þessar tegundir eru gló-
kollur (Cetostoma regani) og smágreifi (Danaceticht-
hys galathenus). Tveir glókollar eru í safninu og
veiddi Hrafn Sveinbjarnarson GK þá báða á Hamp-
iðjutorginu árin 1995 og 1996. Það var einungis einn
smágreifi sem Örvar HU veiddi á Hampiðjutorginu ár-
ið 2003. Hann er um 18 cm langur og er sá stærsti af
þessari tegund sem þekktur er í heiminum í dag.
Aðrir fiskar af ætt sægreifa sem eru í þessu safni
tilheyra tegundum sem ekki hefur enn verið formlega
lýst sem sérstökum tegundum, en bera vísindaheiti til
bráðabrigða sem Gyrinomimus sp. n. R (rauðgreifi),
Gyrinomimus sp. n. L (sægreifi) og Gyrinomimus sp.
n. C (margreifi). Þegar John Paxton var hér á landi
voru rauðgreifarnir þrír og skipin sem veiddu þá voru
Víðir EA árið 1995, Sléttbakur EA árið 2004 og Hrafn
Sveinbjarnarson árið 2008. Síðan hefur einn bæst við
sem Guðmundur í Nesi veiddi í júlí 2010. Einn fiskur
af tegundinni sægreifi er í safninu, hann veiddi Ýmir
HF árið 1992 og var það fyrsti fiskurinn af þessari ætt
sem barst til Hafrannsóknastofnunarinnar. Margreif-
arnir eru þrír. Þá veiddu Vigri RE og Sléttbakur EA ár-
ið 1994 og Klakkur SH árið 1997. Að lokum eru tveir
fiskar sem voru illa farnir, en gætu verið margreifar
eða svonefndur ránargreifi (Gyrinomimus myersi).
Þessa fiska veiddi Vigri RE árið 1994 og Hrafn Svein-
bjarnarson GK árið 1995.
Höfundur greinar-
innar er Jónbjörn
Pálsson,
sérfræ›ingur á
Hafrannsókna-
stofnuninni.
Kambháfur sem Arnarberg ÁR veiddi á Selvogsbanka
árið 2009.
Kjáni sem Baldvin Njálsson GK veiddi árið 2009 vest-
ur af Snæfellsnesi
S J A L D G Æ F I R F I S K A R
12