Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Page 11

Sjálfsagt stafar þessi þráláti misskilning-
ur af því að atómskáldin litu á Stein sem
læriföður sinn og þegar hann gefur út hið
fræga dánarvottorð í viðtali við tímaritið Líf
og list í október 1950 er hann ekki að ræða
eigin kveðskap heldur eru blaðamenn að
spyrja hann um kveðskap atómskáldanna,
hvort skáldið haldi að ljóðagerð með hinu
nýja formi muni lifa. Orðrétt er svarið
þannig:
— Já, það held ég geti verið, — að minnsta
kosti þangað til eitthvað annað og betra
tekur við. Hið hefðbundna ljóðform er nú
loksins dautt.
Þessi frægu ummæli hafa menn síðan
margtuggið og étið hver upp eftir öðrum og
almennt munu þau nú skilin sem glað-
hlakkalegur fögnuður yfir því að ljóðlistin
væri búin að losa sig í eitt skipti fyrir öll við
óværu eins og rím og stuðla.
Það er hins vegar athyglisvert að sjá
hvaða tökum Sigurður Nordal tekur þennan
dauðadóm Steins strax sama ár í skopstæl-
ingarljóði sínu „Eftirmáli við aðra próf-
örk“:
Útvarp, Reykjavík!
(Ömurleg samhringing
með sauðarbjöllum.)
Hér er tilkynning:
„Hin fornhelga ljóðlist
er nú loksins dauð.“
Stein-rotuð.
Requiescat.
Seint deyja sumir
og deyja þó.
Dauðinn er sem sé
eina yfirbót
þeirrar heimsku
að hafa lifað.
Ári vorum við annars
allir saman heppnir,
sem bundum ekki trúss
við svo bráðfeiga konst.
Gráti nú ljóðskáldin,
góðskáldin, þjóðskáldin!
Við skulum hlæja:
Dillir dó og Dumma!
Einu sinni átti eg hest,
veiztu hvað hann var:
haltur á hægra auga,
hringeygður á vinstra fæti,
víxlaður á stalli,
staður á spretti, —
uxu engir vængir, —
einhver prettur í kaupi.
Hér færðu hána,
herra Bragi.
Ekkert að þakka.
Allt í lagi.
Eins og sjá má er það ekki nein fullkomin
formleysa sem Nordal er hér að skopstæla,
atómljóð í vondri merkingu andstæðings.
Hrynjandin er frekar regluleg og þulu-
kennd. Stuðlasetningar gætir út í gegn og
rími bregður fyrir. Það sem er skopstælt eru
líkingarnar og ljóðmálið sjálft, það mód-
ema viðhorf sem vissulega kemur fram í
seinni ljóðum Steins hvað sem bragforminu
sjálfu líður.
Kannski má bera þessa margumræddu
byltingu saman við þá rússnesku. Hugar-
fars- og afstöðubylting Steins væri þá febr-
úarbyltingin, en formbylting bragformsins
verður þá að vera októberbylting bolsévika
sem mér virðist sem sagnfræðingum sé nú
æ tamara að líta á sem hreinræktað valdarán
lítillar klíku fremur en alþýðubyltingu.
Lýðhyllin sýnist a.m.k. hafa orðið ósköp
svipuð í báðum tilfellum. Þ.e.a.s. nákvæm-
TMM 1993:2
9