Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Síða 69

Mörður Árnason
Hvorki rök né rím
Ritdómur um sonnettu
Þórarinn Eldjám: Skipsfregn. TMM 1/1993, 1 bls.
í síðasta tímaritshefti birtist sonnettan
Skipsfregn eftir listaskáldið Þórarin Eld-
jám. Tilefnið er sagður orðastaður sem Ami
Bergmann rithöfundur átti við Þórarin í
túnaritinu þaráður útaf viðtali sem haft var
við Þórarin tveimur heftum fyrr (TMM
2/1991).
í sinni grein gerði Árni nokkurt veður útaf
ýmsum einföldunum um pólitík og menn-
ingarstefnu í viðtalinu við Þórarin og sagði
í sem allra stystri endursögn að nú væri
Sovétkerfið komið á haugana en það merkti
ekki að öll stjórnmálahugsun aldarinnar
væri þarmeð úr gildi fallin og væri ennþá
fráleitast að horfa á íslenska stjómmála- og
menningarsögu síðustu áratuga í gegnum
það sjóngler eitt saman.
Kannski skrifaði Árni aðeins yfir sig
vegna þess að Þórarinn hafði þaráður varla
sagt um almenna pólitík nema almælt tíð-
indi, svo sem að hugmyndin um að sameign
framleiðslutækja bætti heiminn væri úrelt,
að Þórarinn sjálfur væri ekki lengur „sósí-
alisti“ (sem í hans tilviki hafði víst verið
einhverskonar maóismi) en hinsvegar ,,að
sjálfsögðu sósíaldemókrati“. Þórarinn
gerði líka grín að sovéthollustu fyrri tíma,
og setti fáein spurningarmerki, sum harla
groddaleg, við baráttu gegn herstöðvum á
íslandi, sem menn voru famir að halda að
yrði eilíf og óbreytanleg þangaðtil fyrir
nokkrum misserum, og við það þjóðlega
menningarandóf sem stundum varð að ein-
angmnaríhaldi gegn útlendingum almennt
og nútímanum sérstaklega.
Eftir grein Áma kom svo Skipsfregnin frá
Þórami. Og kemur allnokkuð á óvart í þess-
ari ofurlitlu samræðu um arf vinstrihreyf-
ingarinnar og þjóðlega menningarstefnu.
Táknmál
Tími sonnettunnar er „líkframleiðsluiðn-
aðarins öld“ þar sem iðnjöframir eru sýni-
lega líka útgerðarmenn hver með sitt skip.
Þau em nú mestmegnis strand en eitt siglir
enn, auðvitað með lík í lestinni. Áhöfnin
hefur það hlutverk að hressa uppá líkið sitt,
að því er virðist til að stöðva rotdaun — frá
draumum, þrám og vonum, sem hér mynda
svokallaðan kennilið í myndlíkingunni.
Ljóðmælandinn tekur síðan afstöðu í sonn-
ettulok. Hann sér (hnusar raunar með nef-
inu — skáldbragðið skynblöndun eða
synestesía) í gegnum þesskonar, ,balsamer-
TMM 1993:2
67