Vesturbæjarblaðið - 01.06.2007, Blaðsíða 9

Vesturbæjarblaðið - 01.06.2007, Blaðsíða 9
9VesturbæjarblaðiðJÚNÍ 2007 Selsvör og Stóra-Sel Ærið tilefni er til að merkja Sels- vör, ekki aðeins vegna umrædds ruglings heldur vegna þess að þetta er ein helsta og þekktasta vör í Reykjavík. Hún er kennd við bæinn Sel eða Stóra-Sel sem var lögbýli á 14. öld og er ætlandi að þá þegar hafi vörin verið til, í ein- hverri mynd. Stóra-Sel er við Holts- götu 41, á baklóð, og þar stendur enn steinbær sem mun hafa verið reistur árið 1884 og ætti að sýna honum verðugan sóma. Í slíkum steinbæjum áttu oft heima útvegs- bændur sem lifðu af sjávarafla og höfðu nokkurt jarðnæði fyrir skepnur (grasbýlingar) og svo hinir sem nefndust jafnan tómt- húsmenn og lifðu eingöngu af sjávarafla og vinnu sem féll til. Á seinni hluta 19. aldar gerðu marg- ir þessara manna út opna báta, ekki aðeins til að veiða hrognkelsi uppi við landsteina á vorin heldur einkum til þorskveiða um hávet- ur, jafnvel allt suður í Garðsjó, og þurfti áræði til og kunnáttu. Um þetta má fræðast í bókinni Þættir úr sögu Reykjavíkur. Í Stóra-Sels vör drógu á land báta sína undir lok 19. aldar ekki einungis útvegs- bændur frá Stóra-Seli heldur líka tómthúsmenn frá Pálshúsum, að talið er (þar sem er Hringbraut 117 eða 119) og af norðanverðu Bráðræðisholti, svo sem Háholti og Lágholti. Enn fremur af Meln- um en þá mun átt við býli sem var gegnt Ásvallagötu 53-5, eða þar um bil (taldist til Sólvallagötu 31). Úr umræddri vör reru líka sem formenn, Snorri Þórðarson í Steinsholti sem Snorrakot mun kennt við (síðar Holtsgata 1) og Jón Ingimundarson í Selsholti eða Jónskoti (Holtsgötu 3). Er um þetta farið eftir þeim Ágústi Jósefssyni heilbrigðisfulltrúa og Þórbergi Þórðarsyni rithöfundi, sem skráði eftir Ólafi Jónssyni fisk- matsmanni. Stærstu bátarnir, þeir sem haldið var á djúpmið, voru sex- og áttæringar og á þeim voru ófáir aðkomumenn sem fengu inni hjá útvegsbændum og tómthús- mönnum. Þetta er merkileg saga um fram- farir, fólksfjölgun og bættan hag sem átti rætur í betri bátum, hag- kvæmari seglabúnaði og harðari sjósókn. Framfarirnar birtust ma. í vandaðri húsakynnum, þar sem voru steinbæir, eins og á Stóra- Seli. Þessa ber að minnast og lið- ur í því væri að merkja Selsvör. Það mætti gera með því að setja stólpa með skilti við fyrirhugað- an garð og gera tröppur sem auð- veldi fólki að fara upp á garðinn til að fá yfirsýn. Óttist yfirvöld að tröppurnar ýti undir fólk að fara sér að voða með því að ganga á garðinum, eða feta sig um illfært stórgrýti niður að sjónum, mætti kannski afmarka útsýnisstaðinn með traustri girðingu. Eftir mik- inn ágang sjávar á síðastliðnum vetri voru lítil merki um að hann hefði borið sand og möl á land við Selsvör enda var hún önnur tveggja þrautalendinga við Reykja- vík, hin var Grófin. Að sunnanverðu í Selsvör telj- ast vera leifar af hlöðnum garði eða fremur mætti tala um vegg. Í Fornleifaskrá Reykjavíkur frá árinu 1995 segir (bls. 175), „Til stendur að endurhlaða garðinn og koma fyrir upplýsingaskilti á staðnum”. Því miður hefur dreg- ist úr hömlu að koma fyrir skilti. Upplýsingar á slíku skilti þyrftu ekki að vera mjög rækilegar, áhugasömum mætti vísa á fyllri upplýsingar á heimasíðu borgar- innar á netinu. Vegginn má sjá á meðfylgjandi mynd sem er ný (3. mynd) og væri nokkurs virði að halda við sem síðustu minjum um vörina. Segir í fornleifaskránni að hleðslusteina úr veggnum megi sjá á víð og dreif hið næsta honum. Auðvitað er hætt við að þeir gangi úr skorðum að nýju en þannig var raunveruleikinn áður fyrr og menn létu sig hafa það að lagfæra vörina og hreinsa hana eftir þörfum. Niðurlagsorð Framtak strákanna vestast í Vesturbænum sýnir ríka þörf fyrir tengsl við fortíðina. Ummerkjum um líf og starf á fyrri tíð hefur verið eytt jafnt og þétt, stundum alveg án þess að nauður ræki til þess. Okkur er þarft að staldra stundum við og minnast þess að merki fortíðar hafa oft í sér fólgin mikil verðmæti, jafnvel þótt þau láti lítið yfir sér. Helgi Þorláksson Hér má sjá Selsvör eins og hún var fyrir 15 árum. Greina má afstöð- una til Akrafjalls og Esju. Þetta munu vera leifar Selsvarar þar sem sjá má þarabrúsk og þöngla- stóð við sjóinn. Tveir áberandi steinar liggja nær. Umræddan vegg má sjá fyrir miðri mynd, við vörina að sunnanverðu. Myndin er tekin 17. maí 2007, um kl. 12:45 en háfjara var 12:34. Staðurinn er um 30 metr- um fyrir sunnan Ufsaklett þar sem hann stendur á uppfyllingunni. Kaupi hljómplötur (LP) helst Jazz. Annað kemur til greina. Ingvar sími: 699 3014 & 534 9648.

x

Vesturbæjarblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vesturbæjarblaðið
https://timarit.is/publication/1114

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.