Dagrenning - 01.12.1946, Blaðsíða 7

ÁRNI Ó LA:
H ermerki Drottins
T DANSKA arsritinu ,,Fra Nationalnruse-
ets Arbejdsmark“ 1941 er grein eftir Hans
Norling-Christensen og nefnist „Et Bronze-
alders Helligtegn" (Helgiteikn frá bronze-
öld). Er hér um alveg sérstakt tákn að ræða,
eða sérstök tákn, því að stundum fara t\'ö
saman.
Það eru nú tæp hundrað ár síðan fyrsta
tákn, þessarar tegundar, fannst í Danmörk,
og segir svo frá því í greininni:
„Friðrik konungur VII lét rannsaka marg-
ar fornar grafir, og árið 1858 var byrjað að
grafa upp fimm hauga, sem lágu saman í
Jægersborg Hegn í Sölleröd-sókn. í syðsta
haugnum, sem var 30 álnir að þvermáli,
fundust t\'ær stórar steinkistur með manna-
beinum; í annarri kistunni var auk þess
bronzenál og í hinni bronzesverð. Enn frem-
ur voru í þessum haug fleiri óvandaðri grafir.
Skamrnt undir yfirborði voru nokkrir bollar
og í þeim brunnin mannabein. I einum
bollanna var líka lítill armhringur og lmapp-
ui úr bronze. Dýpra og um 5 álnum frá
norðurbrún liaugsins fannst að lokum lítil
steinkista, 2 álna löng og 14 alin á breidd.
Yfir hana voru lagðar hellur, eins og hinar
kistumar. í henni fannst brot af litlum
bronzehring. Ekkert er getið um manna-
bein. Kistan er svo lítil, að ætla má helzt,
að í henni hafi verið brunnin mannabein.
Á einni hellunni, sem lokuðu kistunni,
fannst tákn — langt strik og út frá enda
þess fimm stutt og bein strik í geisla, en
vfir þeim aftur fjögur enn styttri strik þvers-
um.“
Rúmurn 50 árum seinna fannst í Dan-
mörku annar steinn, með svipuðu tákni, og
síðan hafa fleiri fundizt. Virðist svo, sem alls
staðar hafi steinar þessir verið á gröfum og
muni vera frá bronzeöld, eða þeim tíma,
er lík voru brennd á Norðurlöndum.
Tákn þetta virðist ótvírætt merkja upp
rétta hönd. Slík tákn hafa víðar fundizt,
t. d. í mörgum helluristum í Svíþjóð, og er
talið að þær séu frá sama tírna. En þar eru
táknin í sambandi við sjóferðir. Mörg skip-
in eru mönnuð, en aðeins einn maðurinn
stendur með uppréttar hendur. Er hann
bæði langstærstur allra mannanna og hend-
urnar áberandi stórar, til þess að svna það,
að aðaláherzlan sé lögð á þetta tákn. Stund-
um konra hendurnar upp úr skipunum sjálf-
um og eru þá geisilega fyrirferðarmiklar.
Ekki er fingratalan alltaf jöfn, stundum
fimm fingur, stundum ekki nema þrír, eins
og táknuð væri hönd, þar sem þrír mið-
fingurnir falla alveg saman, en þumalfingur
og litli fingur eru glenntir frá þeim. Slíkar
helluristur hafa og fundizt í Noregi.
Þá hefur og fundizt steinkista skammt frá
Bremen í Þýzkalandi, og á hana höggnar
myndir af þremur mönnum og stendur einn
þeirra með uppréttar hendur.
Fróðlegt þykir það í þessu sambandi, að
suður á' Balkan hafa fundizt mannamyndir
úr leir með uppréttum höndum. Einnig á
DAGRENNING 5