Dagrenning - 01.10.1950, Síða 16

valdi Hvítahússins Væri beint að því að fá al-
menningsálitið í Ameríku til að líta með vel-
vild á Sovétstjórnina". Hann hugðist fá Stalin
til að taka upp lýðræðislega háttu og fara
eftir kristnum hugmyndum á hinum frægu
fundum þeirra, þar sem þeir ræddust við
persónulega. Roosevelt hefur þá, ef hann
hefur aldrei verið sér þess meðvitandi í
hvaða tilgangi hann var notaður, verið á
valdi sönm bamalegu blekkingarinnar og
Chamberlain. Loka samstarfi milli hans og
Bullitts lauk eftir þriggja klukkustunda
viðræður með fyrimiælum, sem sendiherr-
ann var beðinn að hlíta og með þessum orð-
um: „Bill, ég ætla ekki að deila um stað-
reyndir þær, er þú heldur fram. Ég ætla
heldur ekki að deila um þau rök, ér þú færir
fyrir málstað þínum. Ég hefi aðeins hugboð
lim, að Stalin sé eklci þess konar maður.
Harr)' segir, að hann sé það ekki, og hann
vilji ekkert nema tryggja öryggi lands síns,
og ég hygg, að ef ég læt honum allt í té,
sem ég mögulega get og bið einskis í stað-
inn, „noblesse oblige“i), þá muni hann
ekki reyna að seilast til yfirráða í öðrum lönd-
um og rnuni vinna með mér fyrir lýðræði og
friði í heiminum.“ Bullitt sagði, að það
væri óviturlegt að treysta reglunni um „no-
blesse oblige,“ þar sem forsetinn ætti við-
skipti við stigamann frá Kákasus, en ekki
göfugan aðalsmann, en Roosevelt bætti þá
við: „Ég ætla nú að fara eftir hugboði mínu.“
Þannig var alveg snúið við því, sem áður
hafði verið lýst yfir um tilgang stríðsins.
Þannig var „Harry segir“ og hugboð eitt
látið ráða örlögum milljóna, og vegurinn
ruddur, er lá til Yalta og þriðja þáttar harm-
leiks þessarar aldar. Forsetinn fór sjálfur að
sogast með þeirri áróðursöldu, sem hann og
Hopkins höfðu komið af stað. Hæfir og þjóð-
1) „Noblessc obligc.“ Skuldbinging göfng-
mennskunnar.
hollir starfsmenn í stjórnarráðinu og í utan-
ríkisþjónustunni, sem þekktu sannleikann
urn Sovétríkin og neituðu að ljúga einræði
kommúnista í vil, voru færðir í minniháttar
stöður, Slyngir ungir menn, sem þekktu
sannleikann, en hugsuðu meira um stöður
sínar en land sitt, og voru reiðubúnir til að
votta það, að „Stalin hefði breytzt“, hækk-
uðu skjótt í tigninni — í Washington voru
sóvétvinir á annarri liverri þúfu og menn,
sem hlynntir voru stefnu Sovétríkjanna voru
sendir sem amerískir ráðgjafar til kínversku
stjórnarinnar og til Suður-Ameríku. — Meðan
hermenn vorir unnu stríðið, hélt stjóm vor
áfram að tapa friðnum og var hin ánægðasta.
Þetta var það, sem gerðist bak við tjöldin
1942 og 1943. Á Teheran ráðstefnunni í
nóvember 1943 segir Bullitt, að Roosevelt
forseti hafi dregið sig í hlé með afsökun
um meltingartruflun, þegar úrslitaumræðurn-
ar um framtíð Póllands fóm fram milli
Stalins og Churchills, en samþykkti svo
skiptingu Póllands, sem í rauninni þýddi
sama, og skipting Evrópu og áfram-
hald styrjaldar tuttugustu aldarinnar.
Hann samþykkti einnig að bregðast Mihail-
owitch, og að komið yrði fótunum undir
fulltrúa Stalins, Tito. „Þegar þetta gerðist“,
tekur Bullitt fram aftur, „átti forsetinn enn
þá auðvelt með að rísa gegn kröfum Stalins,
því að her Hitlers var enn á rússneskri grund
og Stalin mátti ekkert missa af „láns og
leigu“ framlögunum til þess eins að ná aftur
þeim löndum, sem hann fékk, er hann gerði
sáttmálann við Hitler 1939.“ Bullitt
segir: „Forsetinn var þá meira en þreyttur.
Hann var veikur. Lítið var eftir af því líkam-
lega og andlega þreki, sem einkenndi hann,
þegar hann kom fyrst í Hvítahúsið 1933.
Oft átti hann erfitt með að hugsa skýrt, og
enn erfiðara átti hann með að láta hugsanim-
ar í ljós í samhengi." Aðrir amerískir sam-
starfsmenn forsetans um þetta leyti skrifuðu,
14 DAGRENNING