Húnavaka - 01.05.1997, Side 99

HÚNAVAKA
97
held að það sé missögn hjá Birni á Brandsstöðum að kenna Guðmund
við Asa miðað við árið 1762. Það er ekki fyrr en löngu síðar að hann flyt-
ur að Asum. Mestallan búskap sinn býr Guðmundur á Ytri-Löngumýri en
flytur að Asum á gamals aldri.
Hann var tvígiftur og eignaðist tuttugu börn með konum sínum. I
sögu Skagstrendinga og Skagamanna eftir Gísla Konráðsson stendur árið
1774. „Baðstofa eða skáli brann á Ytri-Löngumýri. Fólk bjargaðist naum-
lega.“ Herma sagnir að eldurinn hafi komist í bæjargöngin og teppt þar
með allar útgönguleiðir. A þá Guðmundur að hafa sett herðarnar undir
baðstofusúðina og lyft þakinu upp svo að fólkið gat skriðið út.
Enn er ævintýrum Guðmundar ekki lokið. Móðuharðindin ganga í
garð með öllum sínum hörmungum. Dauðavorið 1785 ber gest að garði
á Ytri-Löngumýri. Er þar kominn Amundi nokkur Jónsson, allslaus ör-
eigi, á hungurgöngu sinni um Húnaþing og var í för með honum dóttir
hans átta ára gömul. Hafði þeim verið snúið aftur í Víðidal og sagt að
fara til Skagafjarðar en þar var helst talið að þau ættu sveitfesd. Komu
þau að Löngumýri 1. júlí 1785 og gistu þar. Daginn eftir halda þau af
stað í átt að Tungunesi sem þá var í eyði. Þar á bökkum Blöndu grípur
Amundi til þess örþrifaráðs í algjörri uppgjöf og kannski í geðveikiskasd
að kasta barninu í ána í svonefndan Amundahyl. Síðan snýr Amundi við
og heldur aftur í vesturátt. A einhvern hátt átta menn sig á að barnið er
horfið. Eru menn sendir til að leita Amunda uppi. Til þeirrar farar velst
Guðmundur Hálfdánarson, þá kominn yfir sextugt. I för með honum er
Björn Hannesson á Þröm. Hann var þá nýlega orðinn tengdasonur hans,
giftur Ingunni Guðmundsdóttur. Segir ekki af för þeirra tengdafeðga
fyrr en 22. júlí en þá ná þeir Amunda vestur á Bitruhálsi. Nú ber heimild-
um ekki alls kostar saman. Það sem hér er skrifað um Amundamál er að
mestu byggt á þætd eftir Jón Helgason ritstjóra er nefnist „Svart innsigli
og níu rauð“. Er ritgerðin sú sjáanlega byggð á dómabókum og því hin
traustasta heimild. En Gísli Konráðsson segir hins vegar í Húnvetninga-
sögu sinni að það hafí verið Strandamenn sem fönguðu Amunda á Bitru-
hálsi, þeir Þorkell og Gísli Olafssynir á Kjörseyri. Hugsanlega eru báðar
heimildirnar réttar. Auðvitað hafa Blönddælingarnir verið bráðókunn-
ugir þegar þeir komu vestur á Strandir og ekki ósennilegt að þeir hafí
fengið sér leiðsögumenn og þannig hafí jDeir Þorkell og Gísli komið inn
í málið.
En hvað sem því líður bera heimildir með sér að garpurinn Guðmund-
ur Hálfdánarson hefur verið ólatur við að elta uppi flóttamenn fyrir yfir-
völdin, hvort sem hann hefur þurft að sækja þá inn á milli jökla eða
vestur á Strandir.