Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.2009, Blaðsíða 13

Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.2009, Blaðsíða 13
föstudagur 20. mars 2009 13Fréttir FLEKKLAUS Í SKUGGA N1 þetta í viðtali við DV: „Það var frá- hrindandi fyrir mig í stúdentapólitík- inni að sjá hversu mikið var verið að takast á um menn á kostnað málefn- anna. Ég hafði afskaplega takmarkað- an áhuga á að blanda mér í þann slag. Segja má að það sama hafi oft verið uppi á teningnum hjá SUS [Sambandi ungra sjálfstæðismanna] á sínum tíma. Þótt ég hafi verið formaður hjá félagi ungra í Garðabæ hafði ég aldrei mikinn áhuga á því að skipa mér stíft í fylkingar.“ Hvellurinn heyrðist upp í stúku Á sínum yngri árum þótti Bjarni þræl- góður fótboltamaður en hann er há- vaxinn og kraftalega byggður. Hann lék í stöðu miðvarðar með Stjörnunni í Garðabæ. Lúðvík segir að leiðtoga- hæfileikar Bjarna hafi snemma komið í ljós í fótboltanum. „Bjarni var gerður að fyrirliða í meistaraflokksliði Stjörn- unnar þegar hann var 16 ára gamall þrátt fyrir að í liðinu væru landsliðs- menn sem hefðu getað verið pabbar hans og hann væri langyngstur,“ seg- ir Lúðvík og bætir því við að Bjarni hafi verið í yngri landsliðum Íslands á þessum árum. Bjarni spilaði með meistaraflokks- liði Stjörnunnar í nokkur ár en alvarleg meiðsli bundu hins vegar enda á feril hans og þótti það mikil synd á sínum tíma. Bjarni fótbrotnaði í harkalegri tæklingu Skotans James Bett í leik við KR þegar hann var rúmlega tvítugur. „Hvellurinn frá brotinu heyrðist upp í stúku og fór ökklinn á honum mjög illa,“ segir Lúðvík og bætir því við að allt hafi verið reynt til að hjálpa Bjarna til að ná sér af meiðslunum en ekkert hafi gengið. „Hann spilaði svo ekki fót- bolta eftir þetta og hefur enn þennan djöful að draga,“ segir Lúðvík og bætir því við að þessi meiðsli hafi haft mót- andi áhrif á framtíð Bjarna því hann hefði örugglega getað fengið skóla- styrk í útlöndum út á fótboltann. Að loknu háskólanáminu hér heima fór Bjarni til Miami í Bandaríkj- unum þar sem hann fór í framhalds- nám í lögfræði. Við heimkomuna til Íslands hóf hann svo störf á lögmanns- stofunni Lex þar sem hann starfaði þar til hann settist á þing. Traustur, heiðarlegur og fróðleiksfús Sigurður Kári Kristjánsson, þing- maður Sjálfstæðisflokksins og vinur Bjarna, segir að Bjarni sé afar traust- ur og heiðarlegur maður sem sé vin- ur vina sinna. „Það er alltaf hægt að treysta því að Bjarni geri það sem hann segir. Hann er laus við það að vera tilgerðarlegur og uppskrúfaður og tekur sjálfan sig ekkert of alvar- lega. Auk þess er hann víðsýnn og virðir skoðanir annarra,“ segir Sig- urður Kári en hann og Bjarni kynnt- ust fyrst þegar þeir störfuðu saman á Lex áður en þeir fóru inn á þing í al- þingiskosningunum árið 2003. Lúðvík tekur í svipaðan streng og Sigurður Kári því hann segir að Bjarni sé afar traustur maður og mikill leið- togi. „Auk þess er hann afar fróð- leiksfús og er alltaf að lesa sér til um ótrúlegustu hluti og er vel að sér um margt. Ég held að það sé gríðarlegur kostur fyrir stjórnmálamann; þessi geta til að setja sig inn í fjölbreytileg mál,“ segir Lúðvík og bætir því við að þessi fróðleiksfýsn Bjarna sé senni- lega tilkomin af því eirðarleysi sem einkenni hann. „Hann getur aldrei verið kyrr og þarf alltaf að vera að hafa eitthvað fyrir stafni. Hann er dá- lítið manískur,“ en Sigurður Kári segir að Bjarni sé mikill íþróttaáhugamað- ur og spili gjarnan golf í frítíma sín- um. Sigurður segir að þá komi skap Bjarna stundum í ljós því hann geti verið tapsár í golfinu. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sættum við verkalýðshreyfinguna u það leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri samvinnu um atvinnu- og kjaramál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Hann var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunverulega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterli gs- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gen i felling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjó inni hafði hins veg- ar tekist að stand á b emsu m frá 1967 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna sem á endanum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. Baráttujaxl ver ur landsfaðir Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabúst ðarins á Þin völl m í júní 1970 Einungis fáum ögum íðar var húsið eldi að bráð með þeim afle ðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfason r, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr frændgarði Bjarna Benediktssonar af Engeyjarætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. V Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilu drengskap að virð- ing fyrir honu varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði ögulegu s ttu við verkalýðshreyfinguna um það leyti er hann varð for tisráðherra og átti fru kv ði að tí a ótasa - ko ulagi – júnísa ko ulaginu – su arið 1964 og síðasta e b tt- isverk hans fólst í því að se ja bréf til ASÍ og VSÍ u þ álaleitan að þessir aðilar og ríkisstjórnin k u á skipulagðri og faglegri sa vinnu atvinnu- og kjar ál til að ste a stigu við víxlverkunu kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- aður Verka annafélagsins ags- brúnar, sagði .a. í inningargrein u Bjarna: „ ér fannst Bjarni breyt- ast á þessu áru , vaxa eð hin- u ábyrgðar iklu störfu . ann var þ gilegur í einkaviðr ðu , ko þó ávallt beint að efninu eð skýr- u röku , en hlustaði þolin óður á gagnrök.“ Og enn fre ur: „ ann vildi raunverulega sa starf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki v ri ávallt h gt u vik, og hann gerði sér far u að þekkja sjónar ið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtí abili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínu st rstu áföllu u áratuga skeið. Síldin hvarf eð öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og ikið verðfall varð á íslensku sjávarafurð- u erlendis auk þess se sterlings- pundið féll u talsvert haustið 1967. Óhjákv ilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gengisfelling, verðh kk- anir og u talsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að standa á bre sunu frá 1967 og hafði náið sa ráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur u efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. á þar ekki síst þakka góðri sa vinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna se þá var jög öflug hér á landi. Víðt kari Viðreisnarstjórn Á síðustu ánuðu vi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þei öguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, eð því að fá til liðs við hana anni- bal Valdi arsson og Björn Jónsson – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu sa hengi, að annibal Valdi arsson, for að- u Sa taka frjálslyndra og vinstri an a se á endanu felldu Við- reisnina, vildi þegar á hól inn ko , iklu fre ur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sa a er að segja u vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir enn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfu sér Í bókinni Fors tisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfr ðingur vel þei landsföður se Bjarni varð se fors tisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar aður en eldhuginn se hafði engu eirt í átöku við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs se fors tisráðherra: „Skoðana unur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sa s- rishug heldur ólíku sjónar iðu . Aukið víðsýni og u burðarlyndi létta lausn args vanda.“ vintýrið u Bjarna Benedikts- son, vi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo örgu sviðu að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni u veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, se þekkir aðra; hinn er vitur se þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur se sigrar aðra; hinn er ikil enni se sigrast á sjálfu sér.“ Þessi 2.500 ára gö lu spak li eiga vel við u vi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ý su sviðu , var hann kannski fyrst og fre st vitur og ikil enni í þess- u skilningi. Bjarni r ðir við Neil Ar strong Bandarískir gei farar vor í þjálfun hér á landi 1967. tvei ur áru síðar steig Neil ar strong fyrstur anna á tunglið. Bjarni tekur á óti ungu sjálfst ðis- önnu á tröppu Konungshús ins, ráðherra ús aðarins á Þingvöllu í júní 1970 Einungis fáu dö u síðar varð húsið eldi að bráð eð þei afleiðingu að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vil undar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari j r i iktss f rs tisr rr Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri i j i j Guðrún Pétursdóttir, hús óðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþ . og b jarfulltrúi í Rvík r t rs ttir, ir j r iktss r, v r f yj r tt r f . tti ikill sk r r, v r v l t r f r l r s , s t ikt, i i i sí , í sj lfst is r tt i, lsti f rs r kki kv fr lsis- r tt r l i. i f st f i s ísl sk kv f l s, fyrst kv r tti - f l si s r l i, v - r tti f l s Ísl s i rsf l i ss, v r f r r v f l s - s Ísl s, r styrks- f r i ilisi r- f l s Ísl s. ikt v i ss , f ir j r iktss , v r í i i r st sj lfst issi r l i í fi . l r, i f st f - v r rfl kksi s, ritstj ri v r r I lfs, k ri vi r sk l , sl - r s k s, k v r r vi s k - s f i , j rf lltr i, l i is- r f s ti ri il r i si s. j r i f kk stj r l- , k t sj lfst i j ri r lj sl r f r s s v r st lst f j f l s l. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sættum við verkalýðshreyfinguna um það leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri samvinnu m atvinnu- og kjaramál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum á um, v xa með hin- um ábyrgða miklu störfum. Hann var þægileg r í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint a efninu með skýr- um rökum, e hlustaði þolin óður á gagnrök.“ Og enn fremur: „H nn vildi raunver lega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þek ja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gengisfelling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að standa á bremsunum frá 1967 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna sem á endanum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essona . Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir me n urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður s m Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Al enna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri r fr ndgarði jarna enediktssonar af ngeyjar tt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. enedikt Blöndal h staréttardómari DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum dre gskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sættu við verkalýðshreyfinguna um það leyti r hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísa komulaginu – sum rið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því ð semja bréf til ASÍ og VSÍ um á málaleit n að þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipul gðri og faglegri samvinnu m atvinnu- og kjaramál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minni gargrein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni br yt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfu . Ha n var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunverulega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóð r- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á ísle skum sjávar furð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar fleiðingar þessara áfalla urðu gengisfelling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórn nni hafði hins veg- ar tekist að st nda á bremsu um frá 1967 og hafði áið samráð v ð verka- lýðshreyfingu a og vinnuveitendur um efnaha sráðstafanir. Í ársbyrj n 1970 voru erfi leik rnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna við verk lýðshreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkk út Við- r isnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við han Hanni- bal Valdimarsson og Björ Jónsson – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna sem á enda um felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur st rfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- esso ar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jó annesson sagnfræðingur vel þeim l dsföður sem Bjarni varð s m forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt ann r m ður en eldhugin sem hafði e gu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast f illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mik lm nni s si r st á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilme i í þess- um skilningi. Bjarni ræðir við Neil Armstrong andarískir geimfarar vo u í þjálfun hér á l i 1967. tveimur árum s ðar steig Neil rmstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússin , ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðin um a Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, onur Valgerðar og V lmundar gylfasonar, fó ust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjó á og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardóm ri Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. m nnta- skólaken ari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Al enna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir ken ari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og áðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarf lltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr fræ r i Bj r B i t r f E j rætt Guðrún Pét rsdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, ba kastj., alþm. g æj rfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap ð virð- ing fyrir honum varð ð vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni áði sögulegum sættum við verkalýðshreyfingu a um það leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði a tíma ótasam- komulagi – júnísamkomulagin – sumarið 1964 og síðast embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þes ir aðilar og ríkisstjó nin kæmu á skipulagðri og fagle ri samvinnu u atvinnu- og kjaramál ti að stem stigu við víxl erkun m kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsso , for- maður Verk m nnafélagsins D gs- brúnar, sagði m.a. í mi ning grein um Bjarna: „Mér fannst Bj rni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Hann var ægilegur í einkaviðræð , kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn f emur: „Hann vildi raunveruleg samstarf við verkalýðs reyfin una, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigr r 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllu um áratuga skeið. Síldin hva f með öllu, aflabrestur þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á í lenskum sjávarafurð- um erlendis auk þes s m sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhj kvæmilegar afleiðingar þ ssara áfall urðu gengi felling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Rí i stjórninni hafði hins veg- ar tekist að st nda bre sunum frá 1967 og afði áið samráð við rka- lýðshreyfi guna og vin uveitendu um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðl ikarnir að baki og reyndar fyrr en flest runaði. Má þar ekki síst þak góð i samvi nu Bjarna við verkalýðshreyfinguna sem þá var mjög flug hér á landi. Víðtækari V ðreisnarstjórn Á síðust mánuð m ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika ð víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosni gar 1971, með því að fá til liðs við han Han i- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eða j fnvel Alþýðubandal gið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannib l Valdimarsson, formað- ur S mt k frj lslyndra og vinstri manna sem á endanum felldu Við- reisn a, vildi þegar á hólmin kom, miklu fr mur starfa í Viðreisn r- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhan - essonar. Sama er að s gja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjar i var allt annar m ðu en eldhuginn sem h fði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem for ætisráðherra: „Skoðanamunur stafar jaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólík sjón miðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bja na Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afb rða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, s m þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigra aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kan ski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. Barátt j ð la s i Bjarni æðir við Neil Armstrong Band ríski geimfarar vo u í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstu ann á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálf tæðis- mönnum á tröppum Konu gshússins, ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarn dóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benedikt fors tisráð r Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. men ta- skólaken ari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kri tjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmda tj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmda tj, og fyrrv. borgarfull r. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldó Blönd l, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðin ur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri i r t Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinss n, bank stj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr fo eldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni ínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hé á landi. Ein af stofnendum Hi s ísle ska kve félags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á l ndi, og Kven r ttindafélags Íslands og heiðursf l i þess, var formaður Kvenfélag sam- bands Íslands, ðr styrks- nefndar og hei ilisiðnaðar- félags Íslands. enedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinn hér á landi í upphafi 20. aldar, ein af stofnendum Land- v rnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og I gólfs, kennari við Barn skólan , gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhús sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. löf enediktsd., fyrrv. en ta- skólaken ari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík ristjana iktsdóttir, . í vík uðrún uðjónsdóttir kennari ll f Guðrún Zoega, verkf æðingur og fyr v. borgarf lltrúi DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjar i og verkalýðshreyfi gin Bjarni náði sögulegum sættum við verkalýðshreyfinguna u það leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamko ulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri samvi nu um atvinnu- og kjaramál til að stemma stigu ið víxlver unu kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verk man afélagsins Dags- brúnar, sagði m. . í minnin arg ein um Bjar : „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Ha n var þægilegu í einkaviðræðum, kom þó á llt beint að ef inu með skýr- um rökum, en hlust i þolin ó r á gagnrök.“ Og nn fremur: „Hann vildi rau verulega samstarf við verkalýðshreyfi guna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um ð þekkja sjónarmið he nar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar v rð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum u áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrest r varð þrjú ár í röð og ikið verðfa l varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis uk þess s m sterlings- pundið fél umtalsvert austið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þ ssara áfalla urðu gengisfelli g, verðhækk- anir og umtalsve t atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekis að st nd á bremsunum frá 1967 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársby jun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna við verkalýðshreyfingu a sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því ð fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsso – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna se á endanum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hól inn kom, miklu fremur starfa í Viðreis ar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- esson . Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að s grast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðhe rar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðiri n Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem h fði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í or Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoða munur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sa s- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og mburðarly di létta lausn margs va da.“ Ævintýrið um Bj rna Benedikts- son, ævi ha s og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einsta ling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni um v inn segir Lao T e: „Sá er hygg nn, s m þekk aðr ; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er st rk sigra aðr ; hinn er mikilmenni sem sigrast á sj lfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarn Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirbu ði hans á ýmsu sviðum, var h nn kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. ujaxl ver ur nd fa i Bjarni ræðir við Neil Ar strong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur mann á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðarins á Þi völlum í júní 1970 Einu gis f um dö um síðar varð húsið eldi að bráð með þeim fleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, onur Valgerðar og Vilmundar gylf onar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólaken ari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðher a Guðrún Zoega, verkfræ ingur g fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr frændgarði Bjarna Benediktssonar af Engeyjarætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Ben dikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfull rúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr f reld ahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbarátt nni, og helsti forsprak i kve frelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofn ndum Hins ísl ska kvenfélags, fyrst kvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðr styrks- nefnd r og h imi isiðn ðar- fél gs Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjar a Benedikts on, var íhópi eindregnustu sjálfst ðissinna hér á la di í upphafi 20. ald r, einn af stofnendu Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskóla n, g slu- maður L ndsbankans, bókavörður við Land bók - safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- m ður og foseti Neðri deil r þingsins. Bjarni fék áhuga á stjórn l- um, bókmen tum og sjálfst i þjóðarin ar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stö málstofa u þjóðfélags l. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að viná tu.“ Bjarni og verkalýðshreyfi gi Bjarni náði sög legum sættum við verkalýðshreyfinguna u það leyti er ha n varð forsætisráðhe ra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar o ríki stjór in kæmu á skipulagð i og faglegri samvi nu um atvi nu- og kjaramál til að stemma stigu við víxlverk num kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkaman afélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjarna: „Mér fan st Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa m ð hin- um ábyrgðar iklu störfum. Hann var þægilegur í einkaviðræðum, ko þó ávallt b i t að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og e n fremur: „Hann vildi raunverulega samstarf við verkalýðshreyfin una, þó t ekki æri ával t hægt um vik, og hann gerði sér f r um að þe kja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fy r sínum stærstu áföllum u áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í öð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafur - um er endis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gengisf lling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að sta da á brem u um frá 1967 og hafði áið samráð við verka- lýðshreyfi guna og vin uveit ndur um efnahagsráðstafa ir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að aki og reyndar fy r en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri s mvinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna sem mj í æ í t i i r r j r i f ri lt f rir s r ei m g leika a víkka t i - reisnarstjórina eftir kosni gar , með því að fá til liðs við ha a i bal Valdimar son og Björ J ss – eða jafnvel Alþýðubandalagi . er athyglisvert í þessu sa e i, Hannibal Valdi arss n, f r ur Samtaka frjálslyndra og vi t i manna sem á endanu fell i reisnina, vildi þegar á hól , miklu fremur starfa í i r is r- stjórn en vinstri stjórn lafs J a - essonar. Sa a er að segja u vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir enn urð forsetar SÍ. ð si r st j lf Í bóki i i lands lýsir i h sagnfr ði g r l a se Bjar i v r e „Landsfaðiri j aður e el i eirt í átök i i Og han vit r í j j lf fors tisrá r : r stafar jal st af ill ilj s s- ris ug el r ík sj ar ið . Aukið víðsýni og u burðarlyndi létta lausn args v nda.“ vintýrið u Bjarna Benedikts- son, ævi han og stö f, er ekki síst fólg ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérleg geðfelldri persónu. Í Bókin i um ve inn seg r Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vit r sem þekkir sjálf n sig. Sá er ste kur sem sigrar aðr ; hinn er mikilm nni se i r st á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilme i í þes - u skilningi. Bjarni ræðir við Neil Armstro g Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni teku á móti ungum sjálfstæ is- mö num á rö p Ko ungs si s, ráðherra ústaða ins á Þingvöllum í j í 1970 Einu gis fáum dögum síða varð húsi eldi að bráð me þeim afleiðingum að Bjar i, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveins on, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri V lgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal h staréttardó ari jar i s on for ti he a j j l r rr Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra l f enediktsd., f r v. nnta- k lak ri Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæ dastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, fra kv dastj, og fyrrv. borgarfulltr. ll ór löndal, fyrrv. alþ . og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarf lltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæm astjóri r fr dgarði j rna iktssonar f yjar tt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, ba kastj., alþm. og æjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, sam n Benedikt, eiginman i sínum, í sjálfstæðisbaráttunn, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á la di. Ei af stof endum Hins ísl ska kvenfélag , fy stakvenréttinda- élagsins hér á landi, og Kven- réttindafél gs Íslands og h iðursfélagi þess, v r ormaður Kvenfélagas m- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveins on, faðir Bjar a Benedikts on, var íhópi eind egnustu sjálf tæðis in a hér á landi í p hafi 20. aldar, i f t f endum Land- fl si s, ritstjóri r g Ingólfs, ken ari kólan , gæslu- a sb kans, r við Landsbóka- f i , j rfulltrúi, alþingis ður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa þjóðfélagsmál. t tti , ir í í Benedikt Svein on, ba kastj., alþm. og æjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt og þar fædd. Hún þótti mikill skörungur, v r vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsi - baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrsta kvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Úr frændgarði Bjarna Benediktssonar af Engeyjarætt DV Páskabla Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sætt m við verkalýðshreyfinguna um þ ð l yti er han varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tíma ótasam- komulagi – júnís mkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá álaleitan a þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri s mvinnu u a vinnu- og kjaramál til a stemma tigu við víxlverkunum kaupgjalds og v rðl gs. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafél gsins D gs- brúnar, sag i m.a. í minn ngargrein um jarna: „Mér fanns Bjarni breyt- st á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðar iklu störfum. Hann var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efni u með skýr- um rökum, en hlustaði þoli móður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunverulega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri áv llt hæ t um vik, og ha gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Á öll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisn r- stjórnarinnar varð íslenskt þj ðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- u erlendis auk þess se sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gengisfelling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar ekist að standa á brems um frá 67 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveit n r um efnahagsráðstaf nir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvin u Bjarna við verkalýð hreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjar i farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- b l Valdimarsson og Björn Jónsson – eð jafnvel Alþýðubandalag . Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri man a sem á endanum felldu Við- reisnina, vildi þeg r á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- s jórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að si r st á sjá fum sér Í bókinni Forsæt sráðherrar Ís- land lýsir Guðni T . Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburð lyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bj rna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Þa gerir þenn- a afburða einst kling á svo mörgum sviðum ð sérleg geðfelldri persónu. Í Bóki ni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er itur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum ér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyri firburði hans á ýmsum sviðum, var ha kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. Baráttujaxl ve ur landsfaði Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðarins á Þi gvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður kon h ns, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dóms jóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. S mfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra jörn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr frændgarði Bjarna Benediktssonar af Engeyjarætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eigi ma ni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri d ild r þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjór mál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum s ttum við verkalýðshreyfinguna um það l yti er han varð forsætisráðherra og átti fru kvæði að tímamótasam- kom lagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá álaleitan þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri s mvinnu u atvinnu- og kjaramál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélags s Dags- brúnar, sagði m.a. í mi ning rgrein u Bjar a: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þess m áru , vaxa með hin- um ábyrgðar iklu störfum. Hann var þægile ur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efnin með skýr- um rökum, en hlustaði þoli móður á ga rök.“ O enn fr mur: „Hann vildi r unverulega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri áv llt hægt um vik, og hann gerði sér far u að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og si rar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þj ðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skei . Síldin hvarf með öllu, aflabrestur v rð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert hau ti 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gengisfelling, verðhækk- anir og umt lsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að standa á brem unum frá 1 67 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna vi verkalýðshreyfi guna sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtæka i Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þei möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eð jafnvel Alþýðubandalagi . Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hann bal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vi stri manna sem á e danum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- s jórn en vinstri stjór Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björ Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að si rast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- land lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð s m forsætisráðherra: „Land faðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. A kið víðsýni og umburð rlyndi létta la sn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þ ssu þroskaferli. Þa gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bóki i um veginn segir Lao Tse: „Sá er hyggin , sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn mikilmenni sem sigr st á sjálfum ér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsu sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilm nni í þess- um skilningi. rð Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfar r voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti u gum sjálfstæðis- mö num á t öppum Ko ungshússins, ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið ldi að bráð me þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og E m kip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri V lgerður Bjarnadóttir, vþm. Sa fylkingar Benedikt Blönd l hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarn son dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Ben diktsd., fyrrv. m ta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæ dastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmd stj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjó sdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Be edikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr fr ndgarði Bjarna Benediktssonar af Engeyjar tt G ðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinss n, bank stj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginman i sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á la di. Ei af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, v r formaður Kvenfélagas m- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri d ildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, v r í hópi ei dregnu tu sjálf æðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofne dum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- ma ur Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjór mál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljósle a úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo he um drengskap að virð- ing fyrir honu varð að vi áttu.“ Bjarni og verkalýðshr yfi gin Bj rni náði sögulegum sættum við v rk lýðshreyfinguna um það leyti er hann varð forsætisráðh rra og átti fr kvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semj bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þ ssir aðilar og íki stjór in k mu á skip lagðri og faglegri samvinnu um atvinnu- og jaramál il að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsi s Dags- brúnar, sagði m.a. í minningar rein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Hann var þæg legu í einkaviðræðu , kom þó ávallt beint að efn n eð skýr- u rökum, en hlustaði þoli móður á gag rök.“ Og enn fremur: „Han vildi r unverulega amstarf við verkalýðshreyfing a, þótt ekki væri ávallt hæ t um vi , og hann gerð sé far um að þek ja sjón rmið hen ar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Við eisn r- stjórnarinnar varð íslenskt þjóð r- bú fyrir í um stærstu áföllum áratuga skeið. Síldi hvar með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í rö og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert hau tið 1967. Óhjákvæmileg r afleiðingar þessara áfalla u ðu gengi felling, erðhækk- anir o umtal vert atvinnul ysi á ið 1969. Ríkisstjórninni afði hins veg- ar tekist að standa á bremsunu frá 1967 og hafði náið sa ráð við verka- lýðshrey ing n og innuve tendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 vo u erfiðleikarnir að ba i og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðr samvinnu Bjarna við verkalýð hreyfing a em þá var mjög öflug hér á landi. V ðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal V ldima sso og Bjö Jónsson – e a jafnvel Alþý b ndal g ð. Það er thygl svert í þess s mhe gi, að Hannib l V ldim rsson, formað- ur Samtaka rjálslyndra og vinstri man a sem á endanum felldu ið- reis ina, vildi þe ar á hól i n kom, iklu fre ur starfa í Vi reis ar- s jórn n vinstri stjórn Ólafs Jóh - essonar. Sama er að segja um vin han , Björn Jónsson, en bá ir þessir e urðu forsetar ASÍ. Að sigr st á sjálfu ér Í bókinni Forsætisráðher ar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesso sagnfræði gur v l þeim landsföður e Bjarni v rð sem forsætisráðherr : „La dsfaðiri n Bj rni ar allt nnar a en eldhugi n sem hafði engu eirt í átökum við óvini ína áður fyrr.“ Og hann v t ar í rð Bjarna sjálfs sem for ætisráðherra: „Skoðan mu ur st far sjald ast af il vilja hv ð þá ams- æ ishug heldu ólíku sjóna mi m. Aukið víðsýni og u burðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna B n di ts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þes u þrosk f li. Það geri þenn- an afburð einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bó nni um veginn seg r Lao Tse: „Sá er hygginn, se þekkir aðra; hin er vit r se þekki sjálfan sig. Sá er sterkur sem sig ar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára göm u s akmæli eiga vel við um æ i Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og f emst vitur og ik lmenni í þess- um skilni gi. Baráttujaxl verður landsfaðir Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þe m afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfas nar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri V lgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Ben dikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sv insson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr frændgarði Bjarna Benediktssonar af Engeyjarætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var f Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhe t Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og h lsti forsprakki kvenfrelsis- barátt hér á lan i. Ein af stofn dum Hins ísle sk kv félags, fyrstakvenréttinda- félagsinshér á landi, og Kven réttindafélags Íslands og heiður félagi þe s, ar formaður Kvenfélagasam- b nds Íslands, Mæðra tyrks nef r og heimilisiðnaðar- Í l nd . Be edikt Sveinsson, faðir Bjarn Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- var arflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við B rnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- saf ið, bæjarf lltrúi, alþingis- maðu g foseti Neð i deildar þingsins. Bj rni fékk áhuga á tjór mál- um, bókmenntum og sjálf tæði þj ð rinn augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug álstofa um þjóðfélagsmál. Ólöf Péturs ttir dó stjóri DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilu drengskap að virð- ing fyrir hon v rð að vi á tu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegu sæ tu við verkalýðshreyfinguna u það leyti er hann varð forsætisrá e ra og á ti frumkvæði að tí a ótasa ko ulagi – júnís ko ulaginu – su arið 1964 og síðasta e bæ t- isve k hans fólst í því að se j bréf til ASÍ og VSÍ u þá álaleit n a þe sir aðilar og ríki s jó nin k u á skip lagðri og f glegri a vinnu u atvinnu- og kjar ál til ð s e a stigu við víxlverkunu kaupgjalds og verðlags. Eð arð Sigurð son, for aður Verka annafélag i s Dags- brúnar, sagði .a. í inningargrein u Bjarna: „ é fannst Bjarni breyt- ast á þe su áru , vaxa eð hin- u ábyrgðar iklu störfu . H nn var þægilegur í inkaviðræð m, ko þó áva lt beint að efnin með ský u röku , en hlust ði þ lin óður á gagn ök.“ Og enn fre ur: „Han vildi aunveruleg a sta f við verkalýð hrey i g na, þó t ekki væri va lt hæ t u v , og hann gerði sér f r u að þe kja sjónar i he ar.“ Áfö l og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtí abili Viðreisnar- stjórnarin ar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínu stærstu áfö lu um r tuga skeið. Síldin hv rf ö lu, aflabrestur varð þrjú ár í rö og ikið verðfa l varð á íslensk sjávar furð- u erlendis uk þe s se sterlings- pundið fé l u talsvert haustið 1967. Óhjákvæ il gar afleiði gar e sa a áfa la urðu gengisfe ling, verðhækk- anir og u talsve t atv nnuleysi árið 1969. Ríki stjórn nni hafði hins veg- ar tekist ð standa á bre sunum frá 1967 og hafði náið samráð við verka lýðshreyfinguna og vinn vei endur u efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikar ir að baki og reyndar fy r en fles a g naði. á þar ekki sí þakk góðri a vinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna se þá var jög öflug hér á landi. Víðt kari Viðreisnarstjórn Á síðustu ánuðu ævi sinn- ar var Bja ni farinn að velta fyrir sér þei öguleika að víkka út Við- reisn rstjórina eftir kosningar 1971, eð því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdi ar so og Björ Jón son – eða jafnvel Alþýðub ndalagið. Það e athyglisvert í þe su s hengi, að Hannib l Valdi r son, fo að- ur Sa taka frjálsly dra og vinstri a n se á endanu fe ldu Við- reisnin , vildi þe ar á hólminn ko , iklu frem starf í Við eisnar- stjórn en instri tjórn Ólafs J ha n- sonar. Sa a er að egj u vi h s, Björn Jón son, en bá ir þe sir menn urðu forsetar ASÍ. Að s grast á sjálf sér Í bókinni Forsætisráðhe rar Ís lands lýsi Guðni Th. Jóhanne son sagnfræðingur v l þei l ndsföður e Bjarni varð e forsætisráð ra: „La dsfa iri n Bj ni var a lt annar a ur en eldhugi n se hafði engu eirt í átöku við óvi i sína áður fy r.“ Og han vit ar í rð Bja na sjálfs se forsætisráðhe ra: „Skoðana unur t far jaldnast af il vilja hv ð þá a s- ærishug heldur ólíku jó ar iðu . Aukið víð ýni og mburðarlyndi lé ta lausn args vanda.“ vintýrið u Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þe su þroskaferli. Það gerir þe n- n fburða einstakling á svo örgu sviðu að sérlega geðfe ldri persónu. Í Bó inni u veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, se þekkir aðra; hin er vitur se þekkir sjálfa sig. Sá er sterkur se sigrar aðra; hinn er ik l enni se sigrast á sjálfu sér.“ Þe si 2.500 ára gö lu spak æli eiga vel við u ævi Bjarna Benedikts- son r. Því þrá t fyrir yfirburði h ns á ý u sviðu , var hann kan ski fyrst og fre st vitur og ikil enni í þe s- u skil ingi. Bjarni ræðir við Neil Ar strong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á óti ungu sjálfstæðis- önnu á tröppu Konungshússins, ráðhe rabústaðarins á Þingvö lu í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð m ð þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fó ust. Benedikt Svein son, fy rv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip l f étursdóttir mstjóri Valg rður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari jarni enediktsson fors tisráðhe ra Björn Bjarnason dómsmálaráðhe ra Svei n Benedikt son framkvæmdastjóri Pétur Benedikt son, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. me nta- skólake nari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Svein son, arkitekt Einar Svein son, framkvæmdastj. Sjóvá-Alme na Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fy rv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir ke nari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Be edikt Jóha ne son framkvæmdastjóri f i j i t f j t Guðrún Pétursdó tir, húsmóðir í Rvík Benedikt Svein son, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík uðrún étursdó tir, óðir jarna enediktssonar, var af ngeyjar t ogþar f dd. ún þó ti iki l skörungur, var vel enntuð úr foreldrahúsu , sa he t enedikt, eigin anni sínu , í sjálfst ðisb á tunni, og h lsti forsprakki kvenfrelsis- bará tu hér á landi. in af stofn du ins íslen ka kve félags, fyrstakv nré tinda- félag i s hér á landi, og ve - ré tindaf lag Íslands og heiðursfélagi þess, var for aður venfélagasa - b nds Íslands, ðra tyrks- nef dar o hei ilisiðnaðar- f l g Í l nds. e edikt veinsson, faðir j rna enediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfst ðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendu Land- varnarflokksins, ritstjóri La dvarnar og Ingólfs, kennari við arnaskólann, g slu- aður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- saf ið, b jarfu ltrúi, alþingis- aður g foseti eð i deildar þi gsins. jarni fékk áhuga á stjór ál- u , bók enntu og sjálfst ði þjó a inna augljóslega úr föðurhúsu se voru stöðug álstofa u þjóðfélags ál. r éturs ttir, fr kv tj, og fyrrv. borg rf lltr. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fy ir ho varð ð vinátt .“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sættum við v k lýðshreyfinguna um þ ð leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk ha s fólst í því að emja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar og ríkisstjór i kæ u á skipu agðri og fagleg i samvinnu um atvinnu- og kjaramál til að stem a stigu við víxlve k nu kaupgjalds og verðlags. Eðvar S gur o , for- maður Verk mannafélagsins Dags- brúnar, sagði m. . í minning rgrei um Bjarna: „Mér fa nst B a breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmi lu störfum. Hann var þæ ilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu me skýr- um rökum, en hlustaði þoli móður á gagnrök.“ Og enn fre ur: „H nn vildi raunverulega samst rf við verkalýðs reyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjó armi he nar.“ Áföll o igr r 1967-1969 Á síðasta jö tímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð ísle skt þjóðar- bú fy ir sínum stærstu áföllu um áratug skei . Síldin hva f eð öllu, aflabrestur þrjú ár í röð og mi ið verðfall varð á í lenskum jávarafu ð- um erlendis auk þes s m erlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þ ssara áfall urðu gengi felli g, verðhækk- anir og umtals ert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að standa á bre sunum frá 1967 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleika ir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri sam nnu Bjarna við v rkalýðshreyfinguna sem þá var mjög flug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á sí stu mánuðum ævi sinn- ar var Bjar i farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, me því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eða jafnvel Alþýðuba dalagi . Þ ð er athyglisvert í þessu sa hengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Sa taka frjálslyndra og vinstri manna sem á ndanum felld Við- reisnina, ildi þegar á hólmin kom, miklu fre ur starfa í Viðreisnar- stjórn en vi tri stjórn Ólafs Jó ann- esson r. Sama er að egj um vin h ns, Bjö n Jóns n, e báðir þ ssir menn rðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni For ætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðn Th. Jóh nnesso sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisr herra: „Landsfaði inn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn se hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fy r.“ Og h n vitnar í or Bjarna sjálfs s m for ætisráðherr : „Skoðanamunur staf jaldnast f illvilja hvað þá sam - æri hug heldu ólík sjón mi um. Aukið víðsý i og umburðarlyndi létta laus margs vanda.“ Ævintýr ð um Bja na Benedikt - son, ævi hans og törf, er e ki síst fólg- ið í þess þroskaferli. Það gerir enn- afb rða einstaklin á svo m rgum sviðum að sérlega geðfelldri pe sónu. Í Bókinni um vegi n segir L o Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur em sigrar aðra; hin er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og f e st vitur og ikilmenni í þess- um skilningi. Barátt j la s i Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur áru síð steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ung m sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konu gshú sin , ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar v rð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur V lgerðar og Vil undar ylfa onar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blön al hæst réttardómari Bjarni Benedikts fors tisráðherr Björn Bjarn son dóms álaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur veinsson, arki ekt Einar v i ss , framkvæmda tj. Sjóvá-Almenn Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fy rv. borg rfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr fo el rahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttu i, og helsti forspra ki kvenfrelsis- baráttu h r á landi. Ein f stof endum Hins íslenska kv félags, fyrst kvenréttinda- félagsins hé á landi og Kven- rétti dafélags Íslands og heiður félagi þess, ar f rmaður Kvenfélagasam- nd Íslands, Mæðra tyrks- nefndar og hemili ið aðar- f l Í lands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi ei dregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, ei af stofnendum Land- var arflokksi , ritstjóri L n varnar og I gólfs kennari við B r kólan , gæ lu- maður Landsbank n , bókavörður við Landsbók - s f ið, bæjarfulltrúi, alþi gis- maðu g f seti Neðri deildar þingsns. Bj rni fékk áh ga á tjórnmál- um, bókmennt m og jálfstæði þj ð rinnar a gljóslega úr föðurhúsu m voru stöðug álstofa um þjóðfélagsmál. Pétur Benedikt son, alþm. og sendiherra DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sættum við verkalýðshreyfinguna um það leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir að lar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri samvinnu m atvinnu- og kjara ál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjar a: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa eð hi - um ábyrgðar iklu störf m. Ha n var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunverulega samst rf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann ge ði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtí abili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis uk þess se sterling - pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfall ur u gengisfelling, verðhækk- anir og umtalsv rt atvi nul ysi ári 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að stand á bremsunum frá 1967 o afði náið sa ráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuv ite dur um efn hags áðstafanir. Í ársbyrjun 1970 v ru r ðleikarnir ð b ki og r ynd r fy en fle a grunaði. M þar ek i síst þakka óðri a vinnu Bjar a við verk lýðsh eyfingu a sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna sem á endanum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskafe li. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérl ga geðfelldri persónu. Í Bókinni veginn segir Lao Tse: „Sá er hyggi , sem þekkir aðra; hinn er vit r s m þekkir sjálf n sig. Sá er sterkur se sigrar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þes i 2.500 ára gömlu spakmæli ig vel v um ævi Bjarn Benedikts- so ar. Því þrátt fyrir yfirburð ns á ým u svið m, var han nnsk fyrst og fr vitur og mi il e ni í þess um skil ingi. Baráttujaxl verður landsfaðir Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil rmstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blön al hæstaréttar ómari Bjarn Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún nediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir ke nari Halldór Blöndal, fyr v. alþm. og ráðherra Guð ún Zoega, verkfræ ingur og fyrrv. borgarfulltrúi enedikt Jóh nnesson framkvæmdastjóri Úr frændga ði Bj rna Ben ikt on af E ge j rætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflo ksin , ritstjóri Landvarnar og In ólfs, kennari við arnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörðu við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengskap að virð- ing fyri honum varð að vinát u.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni náði sögulegum sæt um við verkalýðshreyfinguna um það leyti er han varð forsætisráðherra og átti frumkvæði að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri samvinnu um atvinnu- og kjara ál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- m ður Verkamannafélag ins Dags- brún r, sa ði m.a. í minni gargrein um Bjarna: „Mé fannst Bjarni breyt- ast á þessu áru , vaxa með hi - um ábyrgðarmiklu stö fum. Hann var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og en fremur: „Hann vildi raunverulega samst rf við verkalýðshreyf nguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á sí asta kjörtímab li Viðreisn r- stjórnari nar varð ísl ns t þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföl um m áratuga skeið. Síldin hvarf eð öllu, aflabrest r va ð þrjú ár í röð og iki ve ðfall varð á íslensku sjávarafu ð- um erl ndis auk þess sem sterlings- pun ið féll u t lsvert austi 1967. Óhjákvæmile ar afl iðingar þessara áfalla urð engisfellin , verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjór inni hafði hi s veg- ar tekist að sta da á bre su m f á 1967 og hafði náið samráð við v rka- lýðshreyfi guna og innuv itend um efnahagsráðstafanir. Í rs yrjun 1970 voru erfiðlei arnir a baki og reyndar fyrr en flest grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri s mvinnu Bj na i verkalýðshreyfing na sem þá var jög öflug ér l i. Víðt kari i r is j Á síðustu á ar var Bjarni fari lt þei öguleika a í t i reisnarstjórina eftir i r , með því að fá til li s vi i- bal Valdi arsso og jör Jó sso – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu sa hengi, að Hannibal Valdi arsson, for að- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna sem á endanum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að i rast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar aðu en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur tafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- on, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afbu ð einstakling á svo mörgum sviðum a sérlega geðfelldri persó u. Í ókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er itur sem þekkir jálfan sig. S er st rkur r aðra; hi n er mikilmenni em sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spa mæli eig vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði ha s á ýmsu sviðum, var hann kann ki fyrst og fre st itur og mikilmenni í þess- um skilningi. Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á l ndi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðarins á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri l r r j ttir, f l i r Benedikt Blöndal hæstarétt dómari j r nediktsson f r isráðhe ra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Gu rún enediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjón d ttir kennari H lldó Blö dal, fyrrv. aþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri r r ndga ði ja a ikts on r f n e j r tt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttu ni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hi s íslenska kvenfélags, fyrstakv réttinda- félagsins hé á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélag sam- bands Íslands, Mæðr styrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður La dsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjar i fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhús sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. alg ðu jarnadó vþ . a fylkinga jörn jarnason dó s álaráðhe ra DV Páskabla Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum d engskap ð vir - ing fyri honum varð að vinátt .“ Bjarni og v rkalýðshr yfingin Bj rni náði sögulegum ættum við verkalýðshr yfi gu a um þa leyti r hann varð fo sætisráðherra og átti frumkvæði a tíma ótasam- komulagi – júnísamkomulagin – sumarið 1964 og sí asta m ætt- isverk h ns fólst í því að semja bréf til ASÍ g VSÍ um þá mál leit n að þ ssir ðilar og rí isstjórnin kæmu skipulagðri og f glegri samvinnu um atvin u- og kj ramál til að stemma stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Hann var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunverulega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð íslenskt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðingar þessara áfalla urðu gengisfelling, verðhækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að standa á bremsunum frá 1967 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á landi. Ví tæk ri Viðreisnar tjórn Á síðustu má uðum ævi sinn- r var Bjarni fari að velta fyr r sér þeim möguleika að vík a út V ð- r isnarstjóri a eftir kosni gar 1971, m ð því að fá til liðs við han Ha i- bal Valdimarsson o Björn Jónsson – eð jafnvel Alþýðub ndalagið. Það r thyglisve t í þessu samh gi, að Ha nibal Valdimarsson, formað- ur Sa taka frjálslyndra og vinstri manna se á endanu felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. Baráttujaxl ve landsfaðir Bj rni ræðir við Ne l Ar strong Bandarískir gei farar voru í þjálfu hér á landi 1967. t imur árum síðar steig Neil arms rong fyrstur ma na á tu glið. Bjarni tekur á móti ngum sjálfstæðis- önnum á tröppum Konun shússin , ráðherrabúst ðarins á Þingvöll m í júní 1970 Einungis fáu dögu sí varð húsi eldi að bráð með þeim afleiðingu a Bjar , sigríður, kon hans, og Benedi t, onur Valgerðar og Vilmundar gy fasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stj r arform. Sjóvá og Ei skip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Svei sson, a kitekt Einar Sv insson, fra kvæ dastj. Sjóvá-Al enna Guðrún P tursdótti , framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Ú fræ garði Bj r a B ne ikt sonar af E g yj rætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Eng yjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginm nni sí um, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti for prakki kvenf elsis- b ráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hi s íslenska kvenfélags, fyrst venréttinda- félagsins hér á l ndi, og Kven- réttindafélags Íslands og hei sfélagi þess, v r formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og hei ilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 skap, svo heilum dreng kap að virð- ing fyrir honum varð ð vináttu.“ Bjarni og verk lýðshreyfingin Bja ni náði sögule um sættum við verkalýð hreyfi gu u það leyti er hann v r forsætisráðh rra og átti frumkvæði a tí amótasam- komulagi – júnísamkomulagi u – s arið 1964 síðasta em ætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleit n að þessi aðilar og íkisstjó ni kæ u á skipulagðr og faglegri samvinnu um atvi nu- og j ramál til að stem a stigu við víxlverkunum kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- maður Verkamannafélagsins Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Hann var þægilegur í einkaviðræðum, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, en hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunverulega samstarf við verkalýðshreyfinguna, þótt ekki væri ávallt hægt um vik, og hann gerði sér far um að þekkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigr r 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjó narinnar varð íslenskt þjó ar- bú fyrir sínum stæ stu áföllum um áratuga skeið. Síldin hvarf með öll , aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á íslenskum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmileg r afleiðingar þ s ara áfalla urðu gengisfelling, verðhækk- anir og umtal vert tvinnuleysi árið 196 . Ríkisstjórninni hafði hins v g- ar tekist að standa á bremsunum frá 1967 og hafði náið samráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleikarnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu Bjarna við verkalýðshreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á land . Ví tækari V ðreisnarstjórn Á síðust má uðu ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim ögul ika að víkk út Við- reisnarstjóri a eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jó sson – ða jafn el Alþýðuband lagið. Það er athygli ert í þessu s mhe gi, að Hannibal Valdi arsso , formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna sem á endanu felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sama er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðana unur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið íðs ni og umbu ð rlyndi létta laus margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarn B nedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á vo mörgum sviðum að sérle a geðf lldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá hygginn, sem þekki aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mikilmenni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um skilningi. Barátt j la Bjarni ræðir við Neil Ar stro g Ba darískir gei farar voru í jálfu hér á landi 1967. tveimur á síð r steig Neil armstron fyrstur manna tu glið. Bjarni t kur móti ngu sjálfstæð s- mönnum á tröppum Konungshú sins, ráðherr búst a ins á Þingvöllum í júní 1970 Ei ngis fáum dögum síðar var húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur V lgerðar og Vilmu dar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveins on, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjó i Valgerður Bjarnadóttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni Benediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra i i t fr tj ri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingi u dur Svein on, rkitekt Einar Sveinsso framkvæ dastj. Sjóvá-Al enna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmd stj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfræðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Ú fræ garði Bj r a Bene ikts onar af Eng yj ræt r n t r óttir, ir í vík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík uðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fæ d. Hún þótti mi ill skörungur, var vel enntuð úr foreldrahúsum, sa hent Benedikt, eiginma ni sínu , í sjálfstæðisb ráttu ni, og helsti for pra ki kvenfrel is- bará tu hér á landi. Ei f stofne dum Hi s íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- ré tindafél gs Íslands o h iðursfélagi þe s, var for aður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþingis- maður og foseti Neðri deildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. v i fr tj ri . Be edikt Sveinsson, fyrrv. tjórnarform. Sjóvá o Eimskip Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar v i , framkv m tj Sjóvá- lm DV Páskablað Fimmtudagur 20. mars 2008 67 sk p, svo heilum drengskap að virð- ing fyrir honum varð að vináttu.“ Bjarni og verkalýðshreyfingin Bjarni áði sögulegum sættum við verkalýðshreyfingun um það leyti er hann varð forsætisráðherra og átti frumkvæ i að tímamótasam- komulagi – júnísamkomulaginu – sumarið 1964 og síðasta embætt- isverk hans fólst í því að semja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málaleitan að þessir aðilar og ríkisstjórnin kæmu á skipulagðri og faglegri samvinnu um atvinnu- og kjaramál til að stemma stigu við víxlverku um kaupgjalds og verðlags. Eðvarð Sigurðsson, for- aður Verka annafél gsi s Dags- brúnar, sagði m.a. í minningargrein um Bjarna: „Mér fannst Bjarni breyt- ast á þessum árum, vaxa með hin- um ábyrgðarmiklu störfum. Hann var þægilegur í einkaviðræ m, kom þó ávallt beint að efninu með skýr- um rökum, n hlustaði þolinmóður á gagnrök.“ Og enn fremur: „Hann vildi raunve lega samstarf við verka ýðshreyfinguna, þótt ekki væri áv llt hægt um vik, og hann e ði ér far um að þ kkja sjónarmið hennar.“ Áföll og sigrar 1967-1969 Á síðasta kjörtímabili Viðreisnar- stjórnarinnar varð ísle skt þjóðar- bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin h a f með öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og mikið verðfall varð á ísle skum sjávarafurð- um erlendis auk þess sem sterlings- pundið féll umtalsvert haustið 1967. Óhjákvæmilegar afleiðing r þessara áfalla urðu gengisfelling, ver hækk- anir og umtalsvert atvinnuleysi árið 1969. Ríkisstjórninni hafði hins veg- ar tekist að st nd á b ems num frá 1967 og hafði náið sa ráð við verka- lýðshreyfinguna og vinnuveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erfiðleik rnir að baki og reyndar fyrr en flesta grunaði. Má þar ekki síst þakka góðri samvinnu jar a við verkalýðshreyfinguna sem þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðustu mánuðum ævi sinn- ar var Bjarni farinn að velta fyrir sér þeim möguleika að víkka út Við- reisnarstjórina eftir kosningar 1971, með því að fá til liðs við hana Hanni- bal Valdimarsson og Björn Jónsson – eða jafnvel Alþýðubandalagið. Það er athyglisvert í þessu samhengi, að Hannibal Valdimarsson, formað- ur Samtaka frjálslyndra og vinstri manna em á endanum felldu Við- reisnina, vildi þegar á hólminn kom, miklu fremur starfa í Viðreisnar- stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóhann- essonar. Sa a er að segja um vin hans, Björn Jónsson, en báðir þessir menn urðu forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum sér Í bókinni Forsætisráðherrar Ís- lands lýsir Guðni Th. Jóhannesson sagnfræðingur vel þeim landsföður sem Bjarni varð sem forsætisráðherra: „Landsfaðirinn Bjarni var allt annar maður en eldhuginn sem hafði engu eirt í átökum við óvini sína áður fyrr.“ Og hann vitnar í orð Bjarna sjálfs sem forsætisráðherra: „Skoðanamunur stafar sjaldnast af illvilja hvað þá sams- ærishug h ldur ólíkum sjónarmiðum. Aukið víðsýni og umburðarlyndi létta lausn margs vanda.“ Ævintýrið um Bjarna Benedikts- son, ævi hans og störf, er ekki síst fólg- ið í þessu þroskaferli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérleg geðfelldri persónu. Í Bókinni um veginn segir Lao Tse: „Sá er hygginn, sem þekkir aðra; hinn er vitur sem þekkir sjálfan sig. Sá er sterkur sem sigrar aðra; hinn er mikil enni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.500 ára gömlu spakmæli eiga vel við um ævi Bjarna Benedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og fremst vitur og mikilmenni í þess- um ski ningi. Baráttujaxl verður landsfaðir Bjarni ræðir við Neil Armstrong Bandarískir geimfarar voru í þjálfun hér á landi 1967. tveimur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur manna á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mönnum á tröppum Konungshússins, ráðherrabústaðari s á Þingvöllum í júní 1970 Einungis fáum dögum síðar varð húsið eldi að bráð með þeim afleiðingum að Bjarni, sigríður, kona hans, og Benedikt, sonur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjóvá og Eimskip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bja óttir, vþm. Samfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari Bjarni nediktsson forsætisráðherra Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benediktsson framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyrrv. mennta- skólakennari Guðrún Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Kristjana Benediktsdóttir, húsm. í Rvík Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Sveinsson, framkvæmdastj. Sjóvá-Almenna Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fyrrv. borgarfulltr. Guðrún Guðjónsdóttir kennari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoeg , ve kfræðingur og r v. borgarfulltrúi Benedikt Jóhannesson framkvæmdastjóri Úr f ændgarði Bjarna Benediktsso ar af Engeyjarætt Guðrún Pétursdóttir, húsmóðir í Rvík Benedikt Sveinsson, bankastj., alþm. og bæjarfulltrúi í Rvík Guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjarætt ogþar fædd. Hún þótti mikill skörungur, var vel menntuð úr foreldrahúsum, samhent Benedikt, eiginmanni sínum, í sjálfstæðisbaráttunni, og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hér á landi. Ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrstakvenréttinda- félagsins hér á landi, og Kven- réttindafélags Íslands og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfélagasam- bands Íslands, Mæðrastyrks- nefndar og heimilisiðnaðar- félags Íslands. Benedikt Sveinsson, faðir Bjarna Benediktsson, var íhópi eindregnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Land- varnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslu- maður Landsbankans, bókavörður við Landsbóka- safnið, bæjarfulltrúi, alþi gis- maður og foseti N ðri eildar þingsins. Bjarni fékk áhuga á stjórnmál- um, bókmenntum og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðug málstofa um þjóðfélagsmál. Bjarni Benediktsson, forsætisráðherra Bjarni Benediktsson, alþingismaður DV Páskablað Fimm udagu 20. mars 2008 67 skap, svo heilum drengsk p að virð- ing fyrir honum varð að vinát .“ Bjarni og verka ýðshreyfi gin Bj rni náði söguleg m sæt u við ve kalýðshrey inguna um það leyti er h n v rð for æt sráðher a og átti frumkvæði að tímamó asa - kom lagi – júnísa ko l ginu – sumarið 1964 og síðasta embæt - isverk hans fólst í því að emja bréf til ASÍ og VSÍ um þá málal it n a þes ir ðil r og ríkis tjórnin kæmu á kipulag ri og faglegri s mvinn um atvin u- kjaramál il að stem a stig við víxlverkunum ka pgjalds og erðlags. Eðv rð Sigurðs on, for- ma ur Verkaman afélag ins Dags- brúnar, sagði . . í min i gar rei um Bj na: „Mér fan st Bjarni breyt- ast á þes um árum, vaxa með hin- um ábyrgðar iklu störfu . Han v þ ilegur í einkavið æ um, kom þó ávallt beint að efni u með skýr- um rökum, e hlustaði þolinmóður á ga nrök.“ Og en fremur: „Ha vildi rau ve ulega sa s arf við verkalýðshreyfinguna, þót ek i væri áv llt hægt um vik, og n g i sér f r um að þek ja sjónarmið hen ar.“ Áföll og sigr r 1967-19 9 Á sí asta jörtímabili Við is r- stjórnarin ar v ð ísle skt jóð - bú fyrir sínum stærstu áföllum um áratuga skeið. Síldin h arf m ð öllu, aflabrestur varð þrjú ár í röð og miki ve ðfall v r á ísl skum sjávarafurð- um erlendis auk þe sem sterlings- pundið féll umt lsvert ha stið 1967. Óhjákvæmilegar afleið ngar þes ara áfalla urð gengisfelli g, verðhæk - anir og umtalsvert atvin leys árið 1969. Ríki tjór in i hafð hins veg- ar tekist a standa á b msunum frá 1967 og hafði náið samrá ið verka- lýðshreyfi guna og vin uveitendur um efnahagsráðstafanir. Í ársbyrjun 1970 voru erf ðleikarnir að baki og reynda fyrr en flesta grunaði. á þar ek i síst þ k a góðri sa vinnu Bjarna ið verkalýðshreyfinguna se þá var mjög öflug hér á landi. Víðtækari Viðreisnarstjórn Á síðust mánuð m ævi inn- ar va Bj ni f rin að v lta fy ir ér þeim ögul ika að víkka út Við- reis arstjór na ftir kos ing r 1971, m ð því að fá til liðs við ha a Hanni- bal Valdimars on og Björn Jón on – eða jaf el Alþýðuband lagið. Það r athyglis rt í þes u amhengi, H ibal Valdimars on, formað- ur Samtak frjálsly dra og vinstri man a sem á danum fel du Við- reis na, vildi þ gar á hólminn kom, miklu fre ur starfa í Við eisnar stjórn en vinstri stjórn Ólafs Jóha - e o ar. Sama er að segj um vin ha , Björn Jón on, e báðir þ s ir e u u forsetar ASÍ. Að sigrast á sjálfum ér Í bókinni Forsætisráðhe ar Ís- la ds lýsi Guð i Th. Jóh nes on sagnf æ ing r ve þeim l ndsföður sem Bjar varð sem forsæ isráðher a: „Landsfa iri n Bja ni var al t anna maður en eldh ginn sem hafði engu eirt í átökum við vini sí a áður fyr .“ Og han vit ar í orð Bjarna sjálf sem forsæti ráðher a: „Skoðanamu ur staf r sjaldnast af il v lja hvað þá sams- ærishug heldur ólíkum sjónar iðum A ki víðsý i g umburða lyndi lét lausn ma gs vanda.“ Ævintýrið m Bjarna Be edikts- son, ævi hans og törf, er ek i síst fólg- ið í þes u þroskaf rli. Það gerir þenn- an afburða einstakling á svo mörgum sviðum að sérlega geðfelldri persónu. Í Bókinni m veginn segir Lao Tse: „Sá er hyg inn, sem þek r ðra; hinn er vitur sem þek ir sjálfa ig. Sá er erk sem sigr r aðra; hinn er mi menni sem sigrast á sjálfum sér.“ Þessi 2.50 ára gömlu spakmæli eiga el við um ævi Bjarna B nedikts- sonar. Því þrátt fyrir yfirburði hans á ýmsum sviðum, var hann kannski fyrst og frems vitur og mikilmenni í þess- u skiln ngi. Bjarni ræðir við Neil Armst ong Bandarískir geimfarar voru í þjálfu hér á landi 1967. tv i ur árum síðar steig Neil armstrong fyrstur man a á tunglið. Bjarni tekur á móti ungum sjálfstæðis- mön um á tröp um Kon n hús ins, rá e bústa ins á Þ gvöll m í júní 1970 Einungi fáum dögu síða varð húsið eldi að bráð með þei afleiðingum ð Bjarni, sigríður, kona hans, og Ben ikt, so ur Valgerðar og Vilmundar gylfasonar, fórust. Benedikt Sveinsson, fyrrv. stjórnarform. Sjó á og Eim kip Ólöf Pétursdóttir dómstjóri Valgerður Bjarnadótti , vþm. amfylkingar Benedikt Blöndal hæstaréttardómari jar i ikt fors tisr rr Björn Bjarnason dómsmálaráðherra Sveinn Benedikt son framkvæmdastjóri Pétur Benediktsson, alþm. og sendiherra Ólöf Benediktsd., fyr v. men ta- skólaken ari i , Ingimundur Sveinsson, arkitekt Einar Svein son, framkvæmda tj. Sjóvá-Al e na Guðrún Pétursdóttir, framkvæmdastj, og fy rv. borgarfull r. Guðrún Guðjónsdóttir ken ari Halldór Blöndal, fyrrv. alþm. og ráðherra Guðrún Zoega, verkfr ðingur og fyrrv. borgarfulltrúi Be edikt Jóhan sson framkvæmda tjóri ndga ð n en dk son y Guðrún Pétursdóttir, húsmóði í Rvík edikt Svein son, kas j., alþ . g jarfulltrúi í vík uðrún Pétursdóttir, óðir Bjarna Benediktssonar, var af ngeyjar tt ogþar f dd. ún þótti ikill skörungur, var vel enntuð úr fo eldrahúsu , sa hent enedikt, eigin anni ínu , í sjálfst ðisbaráttu , og helsti forsprakki kvenfrelsis- baráttu hé á landi. in af stofnendu ins íslensk kve félags, fyrstakvenréttinda- f l si s r l ndi, og ven r tti f l Ísl s i r f l i ss, v r f r r f l s - Í l , r styrks- r i ili i r- Í l . i t i , f i j r i t , í i i r t j lf t i i r l i í fi . l i f t f r rfl i , it tj i r r I lf , i i r l , l r , r r i f i , j rf llt i, l i i r f ti i il i i . j r i f tj l , t j lf t i j ri r lj l f r t l t f j f l lnikts stjóriFr mh ld á næ u síðu „Hann hefur m rgt til brunns að bera og ég vona að hann eig eftir að vinna v l úr þeim góðu eiginleik- um og láti pólití in ekki eyðileggja sig.“ enedikt sveinsson, faðir Bjarna enediktsso ar, var í hópi i r gnustu sjálfstæðissinna hér á landi í upphafi 20. aldar, einn af stofnendum Landvarnarflokksins, ritstjóri Landvarnar og Ingólfs, kennari við Barnaskólann, gæslum ður Landsbankans, bókavörður við Landsbókasafnið, bæjarfulltrúi, alþingismaður og forseti neðri deildar þingsins. jarni fékk áh ga á tjórnmál- um, bókmenntu og sjálfstæði þjóðarinnar augljóslega úr föðurhúsum sem voru stöðu málstofa um þjóðfélagsmál. guðrún Pétursdóttir, móðir Bjarna Benediktssonar, var af Engeyjar tt og þar f dd. Hún þótti ikill skörungur, v vel t úr foreldrahúsum, nt enedikt, i - manni s num, í sjálf tæðisbar- áttunni og helsti forsp akki kvenfrelsisba áttu hér á landi. Einn af stofnendum Hins íslenska kvenfélags, fyrsta kvenréttindafélagsins hér á landi, og Kvenrétti afélags Ísland og heiðursfélagi þess, var formaður Kvenfél g sam- bands l s, mæðrastyrks- nefndar H i ili i rfé- lags Íslands. i bjarna be e i Tsson r af ngeyjaræTT

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

Aðgerðir: