Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.2009, Qupperneq 12

miðvikudagur 1. apríl 200912 Fréttir
Áður fyrr deildu geimfarar í alþjóð-
legu geimstöðunni aðstöðunni í
bróðerni, bæði matvælum og að-
gengi að ýmsum nauðsynjum, en nú
ríkir þar þrátefli í anda kalda stríðs-
ins sem var og hét.
Rússneskur geimfari hefur nú
kvartað vegna þess að hann fær
hvorki að nota salernisaðstöðu
Bandaríkjamanna né þrekhjól
þeirra. Geimfarinn, Gennady Pad-
alka, sagði í viðtali við rússneska
dagblaðið Novaya Gazeta að ástand-
ið væri farið að setja mark sitt á and-
ann hjá áhöfninni. Að sögn Padalk-
as er ástæða þessa ósamlyndis sú að
starfsemi alþjóðlegu geimstöðvar-
innar beri orðið meiri keim af við-
skiptum en áður var. Það er af sem
áður var þegar Padalka og Banda-
ríkjamenn unnu og dvöldu saman í
sátt og samlyndi upp úr 1998.
Áður en Padalka lagði af stað á
fimmtudaginn út í geim til að slást
í hóp áhafnarinnar í geimstöðinni
spurði hann hvort hann gæti not-
að líkamsræktaraðstöðu Banda-
ríkjamanna. „Þeir sögðu: Já, þú get-
ur það. Síðan sögðu þeir nei,“ hafði
Novaya Gazeta eftir Padalka.
Gennady Padalka sagði að reglu-
gerðir kvæðu á um að bandarísk-
ir geimfarar neyttu eigin matar og
Rússar sömuleiðis.
„Þeir mælast einnig til þess að við
notum salerni þjóðar okkar,“ sagði
Gennady. Hann sagði að geimfar-
ar væru hafnir yfir þessi þrætumál.
„Það eru stjórnmálamenn og skrif-
finnar sem komast ekki að sam-
komulagi, ekki við.“
Gennady Padalka bættist, ásamt
tveimur öðrum geimförum, í hóp
þeirra þriggja sem fyrir voru í geim-
stöðinni á laugardaginn.
kolbeinn@dv.is
Skriffinnar og stjórnmálamenn gera geimförum erfitt fyrir:
kalt stríð í geimnum
Fjögurra daga
vinnuvika
Næststærsta stéttarfélag Spán-
ar, UGT, ætlar að berjast fyrir
fjögurra daga vinnuviku. Að
mati stjórnenda félagsins eiga
meðlimir þess að verja meiri
tíma með fjölskyldunni. Mark-
mið fjögurra daga vinnuviku er
tvíþætt. Annars vegar á að auka
framleiðni og hins vegar á að
koma vinnuvikunni í sama horf
og tíðkast annars staðar innan
Evrópusambandsins.
Innan hinna fimmtán upp-
runalegu Evrópusambands-
landa er vinnudagurinn hvað
lengstur á Spáni. Vinnudagur-
inn hefst alla jafna klukkan níu
að morgni og lýkur klukkan átta
að kvöldi, en þess ber að geta
að um miðdaginn er hvíldar-
tími, siesta, sem er þriggja tíma
langur.
Demantar á
glámbekk
Lögreglan í ítalska bænum Sav-
ona leitar nú eiganda jakka sem
fannst á torgi bæjarins. Kona
ein rak augun í grænan jakka og
hafði samband við lögregluna
þegar hún sá glitta í plastpoka
með einhverju skínandi í vös-
unum. Hún hélt að um væri að
ræða eiturlyf af einhverju tagi.
Þegar lögregluna bar að garði
kom í ljós að innihald pokanna
var ekki fíkniefni heldur dem-
antar að andvirði um 6,5 millj-
óna króna.
Þrátt fyrir að lögreglan aug-
lýsti eftir eiganda jakkans í sjón-
varpi hafði enginn gefið sig fram
í gær.
Játar sök á
dauða 14.000
Kaing Guek Eav, fyrrverandi yfir-
maður hins alræmda S-21 fang-
elsis Rauðu kmeranna í Kamb-
ódíu á valdatíma Pol Pots, baðst
í gær afsökunar vegna dauða yfir
14.000 manna í fangelsinu og
viðurkenndi sök í þeim glæpum
sem framkvæmdir voru af hálfu
harðstjórnar landsins fyrir 30
árum.
„Ég er ábyrgur fyrir glæpun-
um sem framdir voru í S-21, sér-
staklega pyntingunum og aftök-
unum á fólki þar,“ sagði Kaing
Guek Eav, sem þekktur var undir
nafninu Duch á þeim tíma.
„Leyfist mér að biðja þau,
sem lifðu af harðstjórnina, af-
sökunar, sem og fjölskyldur
fórnarlamba sem áttu ástvini
sem dóu á hrottalegan hátt í
S-21,“ sagði Duch, en hann er
fyrstur til að taka á sig sök vegna
óhæfuverkanna.
Gennady Padalka, fyrir miðju padalka ber skriffinum ekki góða söguna.
Hæstiréttur Afganistans hefur úr-
skurðað að Hamid Karzai, forseti
landsins, geti verið við völd þar til nýr
leiðtogi verður kosinn síðar á árinu.
Samkvæmt stjórnarskrárákvæði renn-
ur valdatími hans opinberlega út 21.
maí, en ástæða þess að hæstiréttur tók
málið í sínar hendur er sú að upphaf-
lega var stefnt að kosningum í þess-
um mánuði, en kjörstjórn ákvað að
fresta þeim til ágústmánaðar af örygg-
isástæðum.
Úrskurðurinn er talinn mikill sigur
fyrir Karzai, sem nú hefur verið sak-
aður um tilraun til að tryggja sér at-
kvæði í komandi kosningum með því
að samþykkja lög sem þykja afar um-
deild.
Sameinuðu þjóðirnar telja að um-
rædd lög heimili nauðganir innan
hjónabands og banni eiginkonum að
stíga út fyrir dyr heimilis síns án leyfis
frá eiginmanninum.
Keyrt í gegn með hraði
Hamid Karzai skrifaði undir lögin í
mars þrátt fyrir fordæmingu mann-
réttindasamtaka og nokkurra þing-
manna sem segja að lögin brjóti í bága
við ákvæði stjórnarskrárinnar um
jafnrétti.
Jon Boone, fréttaritari breska dag-
blaðsins The Guardian í Afganistan,
stiklar á stóru í þessum nýju lögum
á vefsíðu dagblaðsins. Að sögn hans
voru lögin keyrð í gegn á mjög skömm-
um tíma og án mikillar umræðu.
Boone segir lögin eðlilega valda mikl-
um ugg bæði á meðal alþjóðlegra tals-
manna réttar kvenna og kvenmanna
úr röðum afganskra þingmanna sem
óttist að mæla gegn frumvarpinu op-
inberlega því með því baki þær sér
óvild áhrifamikilla trúarleiðtoga.
Lokaútgáfa laganna hefur ekki ver-
ið gerð opinber en Jon Boone segir að
um sé að ræða fjölskyldulög sem muni
eingöngu hafa áhrif á samfélag Sjía
í landinu. Lögin eru talin innihalda
ákvæði sem kveði á um að konur geti
ekki leitað vinnu, leitað til læknis eða
menntað sig án leyfis eiginmanns síns,
auk áðurnefndra hafta á ferðafrelsi
og kynlífsoks sem þær verða undir af
hálfu eiginmanns síns.
„Verri en á tímum talíbana“
Í skjali frá Sameinuðu þjóðunum er
einnig varað við því að forræði barna
verði eingöngu hjá feðrum og öfum.
Humaira Namati, þingmaður efri
deildar afganska þingsins, sagði að
lögin væru „verri en á tímum talíbana“.
„Hver sá sem mótmælti var sakað-
ur um að vera andvígur íslam,“ sagði
hún.
Samkvæmt afgönsku stjórnar-
skránni er Sjíum, sem eru um tíu
prósent þjóðarinnar, heimilt að hafa
sérstök fjölskyldulög sem byggjast á
réttarhefðum Sjía. En stjórnarskráin
og ýmsir alþjóðlegir samningar sem
afgönsk stjórnvöld hafa skrifað undir
og samþykkt tryggja konum jafnrétti.
Shinkai Zahine Karokhail lagði,
líkt og fjöldi annarra kvenmanna á af-
ganska þinginu, fram kvörtun eftir að
lögin voru samþykkt með hraða sem
átti sér engin fordæmi og fátæklegri
umfjöllun þrátt fyrir samkomulag um
annað. „Þeir vildu koma þeim í gegn
nánast líkt og um leynisamkomulag
væri að ræða. Það var fjöldi atriða sem
við vildum breyta, en þeir vildu ekki
ræða þau því Karzai vill þóknast Sjíum
fyrir kosningar,“ sagði Karokhail.
Til verndar kvenréttindum
Enn sem komið virðist margt á huldu
um nýju lögin og mannréttindasam-
tök hafa farið bónleið til búðar í við-
leitni sinni til að fá í hendur eintak af
þeim. Að sögn dómsmálaráðuneytis-
ins verða lögin ekki birt fyrr en búið er
að slípa af ýmis „tæknileg vandamál“.
Það er talið nokkuð ljóst að við
ramman reip verður að draga hjá
Hamid Karzai í komandi kosningum.
Eftir sjö ár í embætti glímir hann við
vaxandi óvinsældir bæði heima fyrir
og erlendis og hin nýju lög kunna að
tryggja honum stuðning á meðal Sjía-
klerka sem njóta mikilla áhrifa í land-
inu.
Leiðtogar minnihlutahóps Hazara
kröfðust einnig nýju laganna. Ustad
Mohammad Akbari, þingmaður og
leiðtogi Hazara, fór ekki leynt með að
Karzai hefði stutt lögin til að komast í
náðina hjá Hazara, en sagði þó að lög-
in vernduðu í raun réttindi kvenna.
„Samkvæmt íslam hafa karlmenn
og kvenmenn jafnan rétt, en það er
munur á hvernig karlar og konur eru
sköpuð. Karlmenn eru sterkari og
kvenmenn eru örlítið kraftminni; jafn-
vel á Vesturlöndum sérðu ekki konu í
slökkviliðinu,“ sagði Akbari.
Að sögn Akbaris veita lögin kon-
unni rétt til að hafna kynlífi með eig-
inmanni sínum ef henni líður ekki
vel eða ef hún getur komið með aðra
raunsæja „afsökun“. Að auki yrði kon-
unni ekki skylt að halda sig innan dyra
ef neyðartilvik yrði til þess að hún
þyrfti að yfirgefa heimilið án heimild-
ar.
Þögn Vesturlanda
Enn sem komið er hefur lítið borið á
spurningum af hálfu alþjóðasamfé-
lagsins vegna nýju laganna og vest-
rænn sendiráðsfulltrúi í Kabúl, höf-
uðborg Afganistans, viðurkenndi að
Vesturlönd ættu óhægt um vik með að
setja sig upp á móti þeim, því þá yrðu
þau sökuð um að vanvirða afganska
menningu.
Soraya Sobhrang, yfirmaður mál-
efna kvenna hjá mannréttindanefnd-
inni Afghanistan Independent Hum-
an Rights Commission, sagði að þögn
Vesturlanda hefði verið „hörmuleg
fyrir réttindi kvenna í Afganistan“. Sob-
hrang sagði að aðgerðir alþjóðasam-
félagsins væru skammarlegar og að ef
það hefði komið meira að ferlinu þeg-
ar lögin voru til meðferðar á þinginu
hefði verið hægt að stöðva frumvarp-
ið. „Vegna kosninganna er ég ekki viss
um að við getum breytt þeim núna.
Það er orðið of seint,“ sagði hún.
Nokkrar konur úr röðum stjórn-
málamanna líta málið raunsæisaug-
um og segja að barátta þeirra í neðri
deild þingsins hafi skilað ákveðnum
árangri. Þær hafi meðal annars haft
í gegn að giftingaraldur stúlkna var
færður úr níu árum upp í sextán og
að ákvæði um tímabundið hjónaband
var fellt niður.
„Þettar er ekki hundrað prósent
fullkomið, en miðað við fyrri drög er
um að ræða mikla framför. Fyrir voru
fjölskyldumál leyst samkvæmt hefð-
bundnum lögum, svo þetta er mikil
bót,“ sagði Shukira Barakzai þingmað-
ur.
Að sögn Akbaris veita
lögin konunni rétt til að
hafna kynlífi með eig-
inmanni sínum ef henni
líður ekki vel eða ef hún
getur komið með aðra
raunsæja „afsökun“.
Úr öskunni í
Ný lög sem Hamid Karzai, forseti Afganistans, hefur skrifað undir munu færa réttindi
kvenna í landinu í svipað horf og var á tímum talíbana. Að mati Sameinuðu þjóðanna
heimila lögin að eiginmaður nauðgi eiginkonu sinni og að konur verði settar undir ægi-
vald eiginmanna sinna.
elDi
Kolbeinn ÞorsTeinsson
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
Hamid Karzai, forseti Afganistans Samþykkti ný umdeild lög sem eru „verri en á
tímum talíbana“.