Dagblaðið Vísir - DV - 28.07.2009, Blaðsíða 10

Ódýrast hjá
Big papas
Könnun Neytendasamtakanna
sýnir að 12 tommu margarita pit-
sa er ódýrust hjá Big papas. Þar
kostar pitsan 790 krónur. Upplýs-
ingarnar voru fengnar í gegnum
síma og heimasíður og því skal
hafa ákveðinn fyrirvara á verð-
unum. Devitos kom næst en þar
kostar pitsan 900 krónur. Á Dom-
ino’s kostar 12 tommu pitsa 1.310
krónur, og er hvergi dýrari, sam-
kvæmt könnun samtakanna.
Baráttan við
uppgreiðslu-
gjaldið
Neytendasamtökin og ASÍ kærðu
svokölluð uppgreiðslugjöld til
Samkeppnisráðs árið 2004 á
þeim forsendum að uppgreiðslu-
gjald samræmdist ekki lögum
um neytendalán. Samkeppnisráð
féllst ekki á sjónarmiðin en benti
á að skilyrði um uppgreiðslugjald
yrðu að koma skýrt fram í láns-
samningum. Á heimasíðu Neyt-
endasamtakanna kemur fram að
ýmsir lánveitendur hafi nú fellt
gjaldið niður, allavega tímabund-
ið. Á síðunni ns.is má finna lista
yfir þá sem gripið hafa til þess að
fella niður uppgreiðslugjaldið.
Þeirra á meðal eru Avant, S 24,
Lýsing, TM og VÍS.
n Ung kona hafði
samband við DV eftir
að hafa keypt sér
frekar dýrt pils í
Debenhams. Pilsið rifnaði
í fyrsta skipti sem hún fór í það.
Hún fór með pilsið í verslunina
og greindi frá málsatvikum.
Afgreiðslukonan gerði allt til að
véfengja frásögn konunnar ungu
og lét loks í það skína að hún væri of
feit í pilsið.
Ekki þjónusta
til eftirbreytni.
n Veitingastaðurinn Saffran í Glæsibæ
fær lofið fyrir frábæran og hollan
mat á góðu verði. Vinsældir
staðarins gera það að verkum
að biðin eftir matnum getur
verið nokkur. Biðin er þó
hverrar mínútu virði, því
metnaðurinn við
matseldina er til
fyrirmyndar.
SENDIÐ LOF EÐA LAST Á NEYTENDUR@DV.IS
Dísilolía
Algengt verð verð á lítra 187,8 kr. verð á lítra 179,6 kr.
Skeifunni verð á lítra 186,3 kr. verð á lítra 178,2 kr.
Algengt verð verð á lítra 187,8 kr. verð á lítra 179,6 kr.
bensín
Hveragerði verð á lítra 184,4 kr. verð á lítra 174,1 kr.
Selfossi verð á lítra 183,6 kr. verð á lítra 175,4 kr.
Algengt verð verð á lítra 187,8 kr. verð á lítra 179,6 kr.
UmSjóN: BALDUR GUÐmUNDSSON, baldur@dv.is / neytendur@dv.is
el
d
sn
ey
t
i
BALDUR GUÐMUNDSSON
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
10 þriðjudAgur 28. júlí 2009 neytendur
„Sólbrúnka er í raun eitt einkenni sól-
skaða á húð. Sólargeislun flýtir fyrir
öldrun húðarinnar, til dæmis hrukku-
myndun, myndun brúnna bletta og
þynningu hennar. Húðkrabbamein
eru alvarlegustu afleiðingar sól-
skaða.“
Frá þessu segir í grein Þuríðar Þor-
bjarnardóttur líffræðings sem birtist á
Vísindavefnum. Nú er hásumar og þó
síðustu dagar hafi ekki verið þeir allra
heitustu er mikilvægt að vera meðvit-
aður um þá áhættu sem sólböðum
fylgir.
Hámark 20 mínútur
Til að byrja með ættu sólböð ekki
að vara lengur en 15 til 20 mínút-
ur. Geislar sólarinnar eru sterkastir
yfir hádaginn, frá klukkan 11 til 14,
og á þeim tíma er mikilvægast að
fara gætilega, að því er kemur fram á
vefnum doktor.is en þar má nálgast
ítarlegar upplýsingar um sólböð og
afleiðingar sólbruna.
Húð fólks má skipta í nokkra
flokka, eftir því hversu vel hún þol-
ir sólargeislun, allt frá þeirri sem
brennur við minnsta tilefni og tek-
ur aldrei lit til þeirrar sem brennur
nánast aldrei og verður mjög brún.
Á doktor.is eru leiðbeiningar fyrir
fólk til að átta sig á því hvaða flokki
húð þess tilheyrir.
Forðist sólina algjörlega
Í fyrsta flokkinn falla þeir sem
brenna alltaf í sól og taka aldrei
brúnan lit. Jafnvel fyrst á vorin, eftir
fáeina tíma úti í sólinni, verða þeir
sólbrunnir og aumir. Þeir sem falla
í þennan hóp ættu að forðast sólina
algerlega. Þeir ættu að sætta sig við
að fá ekki brúnan lit og hylja húðina
með fatnaði. Á móti munu þeir njóta
þess að fíngerð húð verður ekki eins
hrukkótt og húð þeirra sem eru mik-
ið í sól.
Í annan flokkinn falla þeir sem
verða ljósbrúnir eftir sólböð í eina
viku. Þeir ættu að fara gætilega og
jafnvel forðast að verða sólbrúnir.
Hætta er á að húðin skaðist þannig
að síðar komi fram húðkrabbamein.
Þeir sem ekki standast freistinguna
ættu fyrir alla muni að nota sterka
sólarvörn, með varnargildi 15 til 20.
Þegar húðin hefur vanist sólinni má
lækka varnargildið hóflega.
Mikil sólböð valda hrukkum
Í þriðja hópinn falla þeir sem verða
miðlungsbrúnir á viku og fá vægan
sólbruna eftir fyrsta sólbað sumars-
ins. Þeir ættu að nota sterka sólar-
vörn í eina til tvær vikur en mega svo
prófa sig áfram með sólarkrem sem
inniheldur minni vörn, að því er fram
kemur á doktor.is. Húðin getur hlotið
skaða á borð við krabbamein, ef ekki
er farið gætilega.
Þeir sem taka fljótt lit, sólbrenna
aldrei og verða jafnvel verulega sól-
brúnir á einni viku falla í fjórða flokk-
inn. Þeir ættu að nota sólarkrem með
varnargildinu 8. Fyrir vikið verður
húðin ekki eins dökk og hún yrði ef
engin sólarvörn væri notuð. Fólk sem
fellur í þennan flokk (hefur dökka
húð) verður síður fyrir skaða á húð í
sólböðum. Hins vegar getur of mikil
sól leitt til hrukkumyndunar.
Tvö kerfi í gangi
Sólarvarnarefni eru líklega jafn mis-
jöfn og þau eru mörg. Sólarvörn/sól-
aráburður ver húðina fyrir bruna en
kemur ekki í veg fyrir að svokallað-
ir útfjólubláir geislar skaði húðina.
Styrkleiki sólarvarnar er misjafn en
tvenns konar stuðlar eru notaðir við
skilgreiningu á því hversu sterk vörn-
in er. Sá ameríski, SPF (e. Sun Prot-
ection Facor), er um tvöfalt hærri en
sá evrópski. Bandarísk sólarvörn sem
hefur gildið 8 jafngildir þannig evr-
ópskri sem hefur gildið 4.
Á doktor.is segir að evrópska kerfið
byggist á því hversu lengi íbúi Norð-
ur-Evrópu, sem hefur föla húð, geti
verið í sólskini án þess að húðin verði
rauð og aum. „Almennt gildir að ef
einstaklingur notar sólarvörn til að
mynda með stuðlinum 8 getur við-
komandi verið 8 x 20 mínútur (160
mínútur) í sólinni, áður en húðin
verður rjóð og aum.“
Bent er á að mikilvægt sé að smyrja
vel af sólarvörn á líkamann áður en út
í sólina er komið. Ef lagið er þunnt
næst ekki sú vörn sem upp er gefin.
Þá ber að hafa í huga að efnið dofn-
ar smátt og smátt og nauðsynlegt er
að bera reglulega á sig, þegar í sólbað
er komið. Viðkvæm svæði skal hylja
með fatnaði eða handklæðum.
passaðu þig á
sÓlargeislunum
Fyrstu sólböð ættu ekki að vara lengur en 15 til 20 mínútur og þeir sem brenna
oft eða alltaf í sól ættu að forðast sólina öllum stundum. Að launum fá þeir slétta
húð. Þetta kemur fram á vefnum doktor.is en þar má finna miklar upplýsingar um
sólböð og þann skaða sem bruni getur valdið. Sólaráburður ver húðina ekki fyrir
geislum sem geta valdið húðkrabbameini.
Minnisatriði um sólböð af doktor.is
n Hættan á sólbruna er einnig fyrir hendi þrátt fyrir að skýjað sé. Um 30-50%
útfjólublárra geisla sólar ná í gegnum skýin.
n meiri hætta er einnig á sólbruna þegar vindur blæs því viðkomandi finnur
síður fyrir geislum sólar og hitanum sem frá þeim streyma.
n Þegar dvalið er nærri sjó eða snjó margfaldast hættan á sólbruna.
n Vatns- og sjóböð auka líkur á sólbruna. Hægt er að fá vatnshelda sólarvörn
eða nota efni sem byggjast á liposomum. Gagnstætt öðrum efnum virka
liposomum-efni undir yfirborði húðarinnar.
n Varast ber áreynslu í hita og forðast ber að láta húðina verða rauða. Stutt og
áköf sólböð eru skaðleg og geta hraðað þróun krabbameins í fæðingarblett-
um, sem einnig kallast illkynja melanoma.
n Vökvatap með svita undir kringumstæðum mikils hita getur valdið blóð-
þrýsingsfalli og yfirliði.
Sólböð eru varasöm Þeir sem hafa
ljósa húð og brenna auðveldlega í sól
ættu að forðast sólina öllum stundum.