Dagblaðið Vísir - DV - 11.11.2009, Blaðsíða 29

á miðvikudegi
Hvað Heitir lagið?
„Eins og gamli
maðurinn í þessari
frægu bók eftir
Nabokov.“
manifestó
kreppubíómynda
Boðsýning á íslensk-tékknesku
bíómyndinni Sterkt kaffi fer fram í
Laugarásbíó á morgun, fimmtudag,
klukkan 18 í tilefni af því að hún
verður nú loksins gefin út á DVD.
Samtímis verður tilkynnt manifestó
fyrir íslenskar bíómyndir næstu ára:
Kreppubíómyndir – hvernig skal
gera bíómyndir í endurreisn Íslands.
Börkur Gunnarsson gerði Sterkt kaffi
fyrir aðeins um tuttugu milljónir
króna í Tékklandi árið 2004 en samt
sem áður sló hún í gegn í Tékklandi,
vann alþjóðleg verðlaun og fór á
margar af virtustu hátíðum heims.
Hér á Íslandi hlaut hún Menning-
arverðlaun DV sem besta íslenska
mynd ársins 2004.
pulling teetH
til íslands
Harðkjarnasveitin Pulling Teeth er
væntanleg til Íslands og ætlar að
koma fram á tvennum tónleikum.
Í Gamla bókasafninu í Hafnar-
firði á fimmtudag og á Sódómu á
föstudag. Pulling Teeth er eitt heit-
asta bandið á harðkjarnasenunni
í Bandaríkjunum og er því mikill
hvalreki fyrir íslenska áhugamenn
um öfgatónlist að fá hana til lands-
ins. Síðasta plata sveitarinnar
hefur fengið með gríðarlega góða
dóma og þykir mörgum þunga-
rokksmiðlum hún vera ein besta
plata ársins 2009. Pulling Teeth
hefur hitt á magnaða blöndu af
ofbeldi, æsingi og keyrslu. Sveitin
blandar saman beittu hardcore-
pönki við metal af gamla skólan-
um og því ættu allir aðdáendur
vandaðs þungarokks að finna eitt-
hvað fyrir sinn smekk.
Útgáfutónleikar
bb & blake
Útgáfutónleikar dúettsins BB &
Blake fara fram á skemmtistaðnum
Sódómu Reykjavík næsta laugar-
dagskvöld. Dúettinn er skipaður Veru
Sölvadóttur, sem þekktust er fyrir
kvikmyndagerð, og Magnúsi Jóns-
syni, leikara og fyrrverandi GusGus-
meðlimi, en þau eru að fagna útgáfu
disks sem ber nafn hljómsveitarinn-
ar og inniheldur afar dansvæn lög.
Sérstakir gestir á tónleikunum verða
Barði Jóhannsson, Ingvar E. Sigurðs-
son, Árni Kristjánsson, Unnur Birna
Björnsdóttir, Hlynur Sölvi Jakobsson
og fleiri. Gleðin hefst klukkan 23.
fókus 11. nóvember 2009 miðvikudagur 29
Svar: Don´n Stand So Close To Me með Police
Smíðaverkstæði Þjóðleikhússins er
fyrir bí. Ég sé eftir því. Það var ekki
fullkomið leikhúsrými, en hafði sína
kosti; var hægt að umsnúa á ýmsa
vegu og kom stundum skemmtilega á
óvart. Það er slæmt að helsta leikhús
þjóðarinnar skuli ekki lengur ráða yfir
slíkum húsakynnum; það er fátækara
fyrir bragðið. Og sviðum þess hefur
fækkað sem er ekki heldur gott.
Rafknúin Völuspá
Í hinu gamla íþróttahúsi norðan Lind-
argötunnar eru enn tvö leiksvið, bæði
nokkurn veginn eins í laginu. Þar
ganga nú þrjár sýningar: verðlauna-
leikurinn Utan gátta, sem enginn má
missa af, barnaleikurinn Sindri silf-
urfiskur og Völva, „framsækið sam-
runaverk“ sem leitast við að skapa
„nýja vídd innan leikhúslandslagsins“,
svo vitnað sé í kynningu leikhússins.
„Völva er rafrænn leikhússeiður“, segir
þar enn fremur, „sem miðl-
ar hinum leyndardóms-
fulla spádómi Völuspár
með nýrri gagnvirkri tækni.
Leikkonan, holdgervingur
Völvunnar, stjórnar fram-
vindunni í gegnum íklæð-
anlegan rafmiðil sem er
galdratæki Völvunnar.“
„Íklæðanlegur rafmiðill“,
það er tæknilegt orð yfir
dressið sem leikkonan, Pál-
ína Jónsdóttir, klæðist og er
þannig úr garði gert að með
því að styðja á rétta punkta getur hún
kallað fram ýmis undarleg hljóð úr
kerfinu. Hreinasta völundarsmíð og
eiginlega það sem dró helst augað að
sér í sýningunni.
„Leikhússeiður“, segir þar. Ég fann
nú satt að segja ekki fyrir miklum seið
þarna. Pálína liðast fram og aftur um
sviðið með hægum hreyfingum sem
leiða hugann að katakalí-dansin-
um indverska; kannski gerði flúraður
kjóllinn það líka. Tón- eða hljóðheim-
ur verksins er ugglaust vel unninn af
hendi tónskáldsins, þó að hann hafi
ekki náð að hrífa mig. Ég sé í leikskrá
að Pálína hefur leikstýrt sér sjálf sem
þykir almennt ekki til eftirbreytni; hún
leggur röddina undarlega hátt, hún
er öll á höfuðtónum, einhvern veg-
inn finnst mér völvur muni fremur
tala á brjósttónum, jafnvel drynjandi
neðanþindartónum. En það má vel
vera að ég sé með klisjukenndar hug-
myndir um völvur. Samt sem áður:
þessi framsagnarmáti varð fljótt ein-
hæfur, eins þótt Pálína hafi góða rödd
og oftast skýra framsögn. Á flekum aft-
ar á sviðinu (þeir eru níu talsins eins
og heimarnir í Völuspá) gengur ab-
strakt myndbandsverk sem stundum
styður við flutninginn, stundum ekki.
Best fannst mér sá þáttur ganga upp í
blálokin, þegar jörð rís á ný; þá tókst
að láta mynd og ljós og hljóð og orð
vinna saman og galdra fram einhvern
andblæ hins óræða sem maður hefði
gjarnan viljað sjá meira af.
Þórarinn Eldjárn hefur þýtt Völu-
spá yfir á nútímaíslensku; það er sá
texti sem hér er fluttur. Texti Þórar-
ins er flatur. Stundum freistar hann
þess að vera sniðugur: dvergarnir
drullumalla, skessurnar eru ferlegar
hlussur; Þórarinn er ekki af fyndnu
kynslóðinni fyrir ekki neitt. En þegar
völvan lætur annað eins út úr sér og
þetta: „Viljið þið vita meir – eða hvað“
þá hættir unnanda fornra bókmennta
að vera skemmt. Og mér er spurn:
skilst sagan í rauninni nokkru betur í
slíkum búningi? Felst sjarmi hins eld-
forna texta ekki einmitt í því að mað-
ur skilur hann varla nema til hálfs, en
þykist samt grilla í eitthvað á bak við
hulu torræðra og glæsilegra orðanna?
Maður getur hvort eð er tekið kvæðið
fram þegar heim er komið og stúderað
með fræðilegum skýringum, eins langt
og þær nú ná – og þá jafnvel farið aftur
í leikhúsið, til að njóta betur. Af hverju
þarf allt að vera einfalt og auðskilið?
Geta Bretar ekki notið Shakespeares,
þó þeir skilji ekki allan textann fyrst í
stað? Leikhúsið er líka uppeldistæki,
tæki til að mennta okkur, þroska í okk-
ur heilastöðvarnar, gleymum ekki því
– allra síst á öld neyslu og nautna. Og
Völuspá er enginn skyndibiti og á ekki
að vera það.
Gamlar brúður lifna á ný
Í Kúlunni rekur Elva Ósk Ólafsdótt-
ir skrautfiskabúðum þessar mundir.
Þangað eru yngstu áhorfendurnir vel-
komnir til að kynnast Sindra silfurfiski
og öðrum fiskum sem synda um í sjón-
um. Fiskarnir eru flestir gamlir kunn-
ingjar úr barnaleiknum Í Krukkuborg
eftir Odd Björnsson sem var sýndur í
leikhúsinu fyrir þrjátíu árum. Það var
mikið borið í þá sýningu, sem vakti þá
helst athygli fyrir nýstárlega ljósa- og
leikbrúðutækni. Nú hafa menn feng-
ið þá snjöllu hugmynd að endurnýta
þessar gömlu brúður í einfaldari um-
gerð, eins og leikstjórinn, Þórhallur
Sigurðsson, skýrir frá í leikskránni.
Áslaug Jónsdóttir hefur að frumkvæði
leikhússins skrifað handrit um Sindra
litla silfurfisk; hann langar þessi ósköp
til að verða alvöru gullfiskur, en eftir
ferðalag um undirdjúpin sættir hann
sig að lokum við að vera eins og hann
er, öðru vísi en hinir fiskarnir. Sindri
sjálfur er reyndar nýr í fiskagenginu,
ásamt fáeinum öðrum, en hver tekur
eftir því? Þeir eru allir jafn hressir þar
sem þeir þeytast með sporðaköstum
um rökkvuð hafdjúpin.
Þetta er ekki tilþrifamikið verk,
söguþráður nánast enginn, hvað þá
dramatík, þetta er lítið annað en röð
samtala Sindra við fiskana sem á vegi
hans verða. Svo fellur allt í ljúfa löð,
eins og hendi sé veifað. Brúðunum
er stýrt af Ragnheiði Hörpu Leifsdótt-
ur, Aude Busson og Karolinu Bogu-
slawa; það fór þeim mjög þokkalega
úr hendi, þó að eitt atriðið, hákarla-
veiðin, klúðraðist á sýningunni sem
ég var viðstaddur. Suma karaktéra
fiskanna hefði hugsanlega mátt draga
betur upp, einnig af hendi leikara sem
leggja til raddir; þeir sem Þórhallur
leikstjóri lék sjálfur báru af, einkum
gamli þorskurinn sem er alltaf að fara
með vísur. Sýningin er alveg hæfilega
löng fyrir þá áhorfendur sem hún snýr
sér til og hún er hæfilega fjölbreytt;
unga fólkið sat hugfangið á fremstu
bekkjunum og eftir á var ýmislegt til
að ræða um við þá eldri. Eins og vera
ber í svona leikhúsi.
Sigur í Óperunni
Helginni lauk með óperuferð. Og það
var gaman að koma í Íslensku óper-
una á sunnudagskvöldið til að sjá og
heyra þau Gissur Pál Gissurarson og
Þóru Einarsdóttur syngja aðalhlut-
verkin í Ástardrykk Donizettis. Þetta
var „debut“ Gissurar á sviðinu við Ing-
ólfsstræti og óhætt að segja að hann
komst mjög vel frá því. Gissur hef-
ur blæfagra rödd, ekki mikla, en hún
er orðin ágætlega skóluð og nýtur sín
eiginlega best, að mér finnst, þegar
hann syngur veikast. En hann ræð-
ur vel við allt sviðið og aríuna frægu,
Una furtiva lagrima, söng hann fal-
lega. Hann á eftir að slípast sem leik-
ari, en á einhvern hátt var hann mjög
sannferðugur í hlutverkinu. Af Þóru er
það að segja að hún bæði söng og lék
með glæsibrag og þokka sem er sjald-
séður á óperusviðinu íslenska. Röddin
er styrk og jöfn að allri áferð og sviðs-
framkoman óaðfinnanleg; eftir tíu ára
feril erlendis ætti það kannski ekki að
koma á óvart, ég er samt ekki viss um
að áhorfendur hafi átt von á þeim sigri
sem hún vann þarna á sunnudags-
kvöldið. Íslenska óperan VERÐUR að
leyfa okkur að njóta listar hennar oft-
ar; það er ljóst að Þóra er komin í röð
allra fremstu söngkvenna okkar, jafnt
eldri sem yngri. Þau Gissur Páll náðu
því á bestu stundum sýningarinnar að
láta túlkunina streyma fram í söngn-
um sjálfum, tónlistinni sjálfri, svo að
öll ytri leikbrögð hættu að skipta máli;
og þannig á það einmitt að vera í góðri
óperu.
Ég vona sannarlega að Íslenska óp-
eran setji inn fleiri sýningar með þeim
tveimur, svo fremi því verði við komið.
Óperunni er skylt að hlúa að efnileg-
ustu söngvurum okkar og gefa þeim
bestu verðug tækifæri. Um vilja henn-
ar til þess verður ekki efast, nú hefur
hún tækifæri til að sýna þann vilja í
verki. Sjálfur ætla ég að bæta stjörnu
við þær fjórar sem ég gaf eftir frum-
sýninguna, ef Óperan skyldi vilja hafa
það með í auglýsingunum.
Jón Viðar Jónsson
KaSSinn í ÞjóðleiKhúSinu:
VölVa
Hugmynd, leikstjórn, leikur: Pálína
jónsdóttir
Tónlist: Skúli Sverrisson
Sviðsmynd og vídeóinnsetning:
Xavier Boyaud
Ljósahönnun: j.ed. araiza og Xavier
Boyaud
Búningur: Guðrún Ragna Sigurjóns-
dóttir og Filippía i. elísdóttir
leiklist
Kúlan:
Sindri
SilfurfiSkur
eftir Áslaugu jónsdóttur
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson
Brúður: una Collins, Stefán jörgen
Ágústsson, Bjarni Stefánsson, jón
Benediktsson og erna Guðmarsdóttir.
Lýsing: jóhann Bjarni Pálmason
Hljóðmynd og tæknistjórn: Kristinn
Gauti einarsson
leiklist
íSlenSKa óPeRan:
ÁStardrykkurinn
eftir Gaetano Donizetti
Í aðalhlutverkum: Gissur Páll
Gissurarson og Þóra einarsdóttir
leiklist
Úr kÚlu og
kassa í óperu...
Völva „Völuspá er
enginn skyndibiti og
á ekki að vera það.“
Pálína jónsdóttir í
hlutverki sínu í Völvu.
Nýir söngvarar Gagnrýnandi
gefur Ástardrykknum með nýjum
söngvurum fimm stjörnur.