Dagblaðið Vísir - DV - 19.04.2010, Page 8

8 MÁNUDAGUR 19. apríl 2010 FRÉTTIR
Í skýrslu rannsóknarnefndar Al-
þingis er heilmikil umræða um
fagmennsku í vinnubrögðum
starfsstétta eins og lögmanna, end-
urskoðenda, blaðamanna og fleiri
stétta. Endurskoðendur fá verstu
úreiðina í þessari úttekt. Í þriðja
bindinu segir til dæmis: ,,Það er álit
rannsóknarnefndarinnar að skort
hafi á að endurskoðendur sinntu
nægilega skyldum sínum við end-
urskoðun reikningsskila fjármála-
fyrirtækjanna árið 2007 og við hálf-
ársuppgjör 2008, að því er varðar
rannsókn þeirra og mat á virði út-
lána til stærstu viðskiptaaðila fyr-
irtækjanna, meðferð á hlutabréfa-
eign starfsmanna og fyrirgreiðslu
fjármálafyrirtækja til kaupa á hluta-
bréfum í sjálfum sér.”
Engan slíkan dóm er hins veg-
ar að finna um störf lögmanna og
þjónkun einstakra lögmanna og
lögmannsstofa við viðskiptamenn
sem gagnrýndir hafa verið og sem
eru til skoðunar hjá ákæruvaldinu.
Lögmenn í sigti saksóknara
Líkast til sleppa lögmennirnir hins
vegar of vel frá gagnrýni í skýrslunni
og hljóta ekki eins afdráttarlausan
dóm og til dæmis endurskoðend-
urnir. Skorturinn á umræðu um þátt
lögmanna í vafasömum viðskipta-
gerningum er sérstakur þar sem svo
margar fréttir hafa verið sagðar af
þátttöku þeirra í einstökum málum,
svo sem eins og Al-Thani málinu,
sem er til rannsóknar hjá sérstök-
um saksóknara, sem og málefnum
tengdum FL Group sem verið hafa
til athugunur hjá efnahagsbrota-
deild ríkislögreglustjóra.
Húsleitir hafa verið gerðar hjá
lögmannsstofunni Fulltingi sem
og hjá Logos í tengslum við þessar
rannsóknir. Einn af lögmönnun-
um á Fulltingi, Telma Halldórsdótt-
ir, hefur réttarstöðu grunaðs manns
í rannsókninni á Al-Thani-málinu
og útskýrði aðkomu sína að því með
þeim orðum að hún hefði bara ver-
ið ,,beðin“ að taka þátt í Al-Thani-
snúningnum sem líkast til var sýnd-
arviðskipti og markaðsmisnotkun.
Annar þeirra lögmanna sem teng-
ist rannsóknunum hjá Logos, Guð-
mundur Oddsson, hefur réttarstöðu
grunaðs manns í rannsókninni á Al-
Thani-málinu, ákvað meira að segja
að hætta hjá stofunni út af óánægju
innan hennar með þá neikvæðu at-
hygli sem stofan hefur fengið vegna
málsins. Hinn lögmaður Logos sem
tengist rannsókninni á FL Group
hvaða mest, Gunnar Sturluson, sit-
ur hins vegar áfram.
Í þessum málum snýst þátttaka
lögmannanna um að þeir fram-
kvæmdu þá gjörninga sem við-
skiptavinir þeirra báðu þá um án
þess kannski að velta því mikið
fyrir sér hvers konar viðskipti það
voru sem þeir voru að bendla nafn
sitt við. Þessi gagnrýni kemur fram
í skýrslu rannsóknarnefndarinnar
varðandi lögmenn en er ekki rædd
ítarlega með tilliti til þeirra: „Hér
er komið að sams konar vanda og
ræddur var hér að framan í tengsl-
um við fagvitund þeirra lögmanna
og endurskoðenda (í kafla I.2) sem
telja sig fyrst og fremst hafa skyldur
við vinnuveitanda.”
Hugmyndin er þá sú að lög-
menn og endurskoðendur telji sig
geta gert nokkurn veginn hvað sem
er af viðskiptavinir þeirra biðja þá
um það og þurfi ekki að hugsa um
hvaða afleiðingar það hefur: stofna
einkahlutafélag, útbúa lánasamn-
inga og ganga frá hlutabréfavið-
skiptum og annað slíkt. Hægt er að
rökstyðja slíkt með því að lögmað-
urinn sé einungis að framkvæma
tæknilega vinnu, selja sérfræði-
þekkingu til viðskiptavinar, en að
hann hvorki ákveði né beri ábyrgð
á því markmiði sem viðskiptavinur-
inn hefur.
Umræðan um Baugsstyrkinn
Sú umræða um lögmenn og störf
þeirra fyrir stóra aðila í viðskiptalíf-
inu í skýrslunni er því ekki fullnægj-
andi. Ein umræða um tengsl lög-
manna og stórfyrirtækja sem hefði
getað verið í skýrslunni er meðal
annars þegar Lögmannafélag Ís-
lands ákvað að taka við 2 milljóna
styrk frá Baugi Group hf. árið 2005.
Tekið skal fram að styrkurinn var
veittur í miðju Baugsmálinu, þegar
styrinn um félagið var sem mestur
og þeir sem komu að því að þiggja
styrkinn höfðu unnið fyrir Baug og
tengda aðila. Rætt var nokkuð um
styrkinn í fjölmiðlum á sínum tíma.
DV hefur fundargerð Lögmannafé-
lagsins frá því í apríl 2005, þar sem
rætt var um styrkveitinguna, undir
höndum.
Aðdragandi fundarins þar var sá
á að árshátið Lögmannafélags Ís-
lands tók Helgi Jóhannesson, for-
maður Lögmannafélagsins, við
styrk upp á 2 milljónir króna úr
hendi Kristínar Jóhannesdóttur,
forstjóra Gaums og systur Jóns Ás-
geirs Jóhannessonar.
Með styrknum fylgdi sú ósk
að honum yrði varið til „aukinn-
ar menntunar lögmanna á sviði
félaga-, fyrirtækja- og fjármagns-
markaðslögfræði“ eins og segir í
fundargerðinni. Svo segir í henni
um þátt Helga: „Hafi hann tekið við
gjöfinni og þakkað fyrir hana. Þann
16. mars hafi stjórn félagsins síð-
an borist bréf frá 13 félagsmönn-
um, þar sem þess er farið á leit að
gjöfinni yrði skilað með afsökunar-
beiðni, þar sem tekið yrði fram að
endurskoðuð ákvörðun hafi verið
tekin að athuguðu máli.“
Þess skal getið að Helgi hafði
unnið mikið fyrir Baug og með-
al annars verið framkvæmdastjóri
Fjárfars, eins af þeim félögum sem
rannsökuð voru í Baugsmálinu, og
var meðal annars tekin af honum
skýrsla í Hæstarétti vegna Baugs-
málsins.
Í kjölfar bréfsins frá félagsmönn-
um hafi stjórnin samþykkt bókun
sem fól í sér að heimilt hefði verið
að taka við styrknum frá Baugi. Eft-
ir það barst stjórn félagsins bréf frá
27 meðlimum í Lögmannafélagi Ís-
lands þar sem beðið var um fund til
að ræða málið og styrkveitingar til
félagsins almennt séð.
Tvenns konar sýn
Umræðurnar um styrkveitinguna á
fundinum eru áhugaverðar að því
leytinu til að í máli þeirra sem þar
tjáðu sig um styrkveitinguna kom
skýrt í ljós hversu andstæðar hug-
myndir menn höfðu um styrkinn og
réttmæti þess að taka við peningum
frá stórum fyrirtækjum á markaði.
Eftir að Helgi formaður, sem
var hlynntur styrkveitingunni enda
hafði hann tekið við henni, gaf orð-
ið tók einn af þeim lögmönnum
sem sett höfðu út á hana til máls
og útskýrði af hverju hann væri á
móti. Þetta var Jóhannes Rúnar Jó-
hannsson. Haft er eftir Jóhannesi í
fundargerðinni: „Benti hann á að
erindið væri ekki atlaga að gefand-
anum sem slíkum eða stjórn fé-
lagsins, heldur snerist það um það
grundvallaratriði að lögmenn yrðu
að vera sjálfstæðir og óháðir í störf-
um sínum. Gefandinn væri leið-
andi fyrirtæki á markaði og mót-
taka gjafarinnar væri til þess fallin
að draga sjálfstæði lögmanna í efa.
Móttaka gjafarinnar hafi verið mis-
tök sem hægt væri að leiðrétta.“ Jó-
hannes lagði fram tillögu sem með-
al annars fól það í sér að gjöfinni
yrði skilað. Um styrkinn er einn-
ig haft eftir Jakobi Möller: „Kvaðst
Jakob ekkert hafa á móti Baugi, en
vildi ekki að minnsti grunur vakn-
aði um að fyrirtæki ættu hönk upp í
bakið á lögmannafélaginu eða lög-
mannastéttinni. Málið snerist ein-
faldlega um sjálfstæði lögmanna-
stéttarinnar!“ Þetta var almennt
séð viðhorf þeirra lögmanna sem
tóku til máls á fundinum sem voru
á móti styrknum.
Í kjölfarið tóku við umræður þar
sem þeir sem voru á móti styrknum
tókust á við þá sem voru fylgjandi
honum. Athygli vekur að í máli
þeirra sem um voru fylgjandi því að
tekið yrði við styrknum komu ekki
fram neinar siðferðilegar áhyggj-
ur af því að þiggja peningagjöfina
frá Baugi. Inntakið í þeirra rökum
má súmmera upp með því að það
skipti ekki máli hvaðan gott kæmi,
það er að segja styrkir í námssjóð
Fleiri lögmenn en færri vildu þiggja milljónastyrk frá Baugi árið 2005. Lögmenn
eru gagnrýndir fyrir húsabóndahollustu í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis.
Lögmaðurinn sem tók við styrknum hafði unnið fyrir Baug. Á dramatískum fundi
Lögmannafélagsins var ákveðið að þiggja styrkinn.
Kvaðst Jakob ekkert hafa á
móti Baugi, en vildi
ekki að minnsti grun-
ur vaknaði um að fyr-
irtæki ættu hönk upp
í bakið á lögmannafé-
laginu eða lögmanna-
stéttinni.
INGI F. VILHJÁLMSSON
fréttastjóri skrifar: ingi@dv.is
Lögmenn gagnrýndir Lögmenn eru gagnrýndir nokkuð í siðfræðihluta rannsóknarskýrslunnar sem Vilhjálmur Árnason
heimspekingur tók þátt í að skrifa. Þar kemur fram að ýmsir lögmenn hafi, líkt og endurskoðendur, hugsað of einhliða um að
þjónusta viðskiptavininn en ekki um samfélagsleg áhrif þess sem þeir voru að gera.
Fundað um Baugsstyrkinn
Lögmannafélag Íslands fundaði um
Baugsstyrkinn í apríl 2005 og voru
meðlimir félagsins ekki á eitt sáttir
um styrkinn. Hér sést fyrsta blaðsíða
fundargerðarinnar.
LÖGMENN ÞÁÐU BAUGSSTYRK