Dagblaðið Vísir - DV - 22.09.2010, Qupperneq 13

MIÐVIKUDAGUR 22. september 2010 FRÉTTIR 13
ráðherranna íslensku stæðist nú-
tímakröfur um vernd mannréttinda.
„Um það hef ég miklar efasemdir
og mig undrar sérstaklega að engin
sjálfstæð rannsókn eða skýrslutaka
hafi farið fram í þingmannanefnd-
inni meðal annars vegna þess að all-
ir nefndarmenn hennar hyggjast í
raun víkja frá niðurstöðu rannsókn-
arnefndarinnar í sínum tillögum eða
með því að láta hjá líða að flytja til-
lögu um ákæru.“
Til varnar Ingibjörgu Sólrúnu
Í fimmta lagi gagnrýndi Jóhanna að
þingmannanefndin hefði ekki gefið
ráðherrunum tækifæri til andmæla
með sama hætti og rannsóknar-
nefnd Alþingis gerði. „Að vísu fengu
ráðherrarnir tækifæri til að koma
almennum sjónarmiðum sínum
á framfæri við nefndina en á engu
stigi voru þeir upplýstir um það sér-
staklega fyrir hvaða kæruatriði þing-
mannanefndin hefði til skoðunar að
leggja til að þeir yrðu ákærðir. Þannig
áttu hinir fyrrverandi ráðherrar þess
aldrei kost að andmæla þeim kæru-
atriðum sérstaklega sem tiltekin eru í
fyrirliggjandi ákæruskjölum.
Er þetta sérstaklega alvarlegt í til-
viki fyrrverandi utanríkisráðherra
enda verður að telja að hún hafi mátt
vænta þess að ekki yrði vikið frá nið-
urstöðum rannsóknarnefndarinnar
nema þá að að minnsta kosti fengi
hún tækifæri til að tjá sig um það
áður [...] Ég minni á að það eru ein-
ungis embættisbrot sem geta varðað
ráðherraábyrgð samkvæmt lögum
þar um og einungis er unnt að höfða
mál fyrir landsdómi gegn ráðherra
út af embættisrekstri hans, það er
beinlínis afmarkað með þeim hætti í
stjórnarskránni.“
Of lítið – of seint
I sjötta lagi taldi Jóhanna að skamm-
ur fyrningarfrestur mögulegra brota
ráðherra væri einn helsti ágalli lag-
anna um ráðherraábyrgð. Rann-
sóknarnefnd Alþingis hefði komist
að því að grípa hefði þurft til aðgerða
til bjargar bankakerfinu eigi síðar en
árið 2006. Fyrningarfresturinn í lög-
unum er aðeins þrjú ár og nær því
ekki nema aftur til haustsins 2007.
„Um það er í raun ekki lengur deilt
að hruninu varð ekki lengur forðað
þegar komið var fram á árið 2007.
Ekkert bendir til að þeir sem komu
inn í lokaþættinum hafi haft annað
en almannahagsmuni að leiðarljósi í
störfum sínum. Þeir báru langt í frá
meginábyrgð á hruninu. Spyrja má:
Hvað með þá sem voru við völd á
meðan enn var hægt að taka í taum-
ana svo um munaði og snúa þróun-
inni við?“
Í sjöunda lagi taldi Jóhanna veik-
leika að þingmannanefndin hefði
klofnað í þrennt eftir pólitískum lín-
um. „Það er sannarlega ekki auð-
velt að afgreiða þetta mikilvæga mál
í þeim farvegi sem þríklofin þing-
mannanefnd hefur skilið við það,
sem í ofanálag er í ósamræmi við
niðurstöðu rannsóknarnefndar-
innar sem öll rannsókn á málavöxt-
um byggist á,“ sagði Jóhanna í ræðu
sinni.
Valdhafar fortíðar sleppa
Jóhanna hafði á orði í ræðunni um-
deildu að fyrningarfrestur væri
það skammur að þeir sem voru við
völd fyrir 2006 slyppu. „Slíkt er afar
ósanngjarnt. Einnig er samsetning
landsdóms að hálfu leyti af pólitísk-
um toga eins og ég hef rakið.
Ekkert bendir til þess að þeir ráð-
herrar sem hér er fjallað um hafi haft
annað en almannahagsmuni að leið-
arljósi í störfum sínum. Þeir báru
ekki meginábyrgð á hruninu og góð-
an rökstuðning þarf ef taka á út þessa
tilteknu einstaklinga og refsa þeim
fyrir andvaraleysi þegar orðið var um
seinan að koma í veg fyrir hrun fjár-
málakerfisins.
Öll framangreind atriði hljóta að
hvetja Alþingi til vandaðra vinnu-
bragða og varúðar,“ sagði Jóhanna.
3
15
16
9
10-10
Rökin með
málshöfðun
n Lögin eru til þótt á þeim kunni að vera gallar. Þau eru jafnvel betri en danska
fyrirmyndin.
n Öryggisventlar til staðar – mannréttindi verða virt í ferli málsins.
n Ráðherrar á sakamannabekk gátu takmarkað tjón þjóðarinnar fram að hruni
en aðhöfðust ekkert.
n Ekki rök í málinu að sleppa þeim sem minni afbrot frömdu þótt þeir sleppi
sem meira gerðu af sér.
n Ekkert er við því að gera þótt þeir einir verði saksóttir sem voru við stjórvölinn
síðustu misserin fyrir hrun. Því ræður skammur fyrningarfrestur og honum
verður ekki breytt að geðþótta.
n Alþingi ber lögum samkvæmt að afgreiða tillögur um málshöfðun þegar hún
hefur verið lögð fyrir þingið.
n Verði mikil töf á afgreiðslu málsins af hálfu þingsins getur tækifæri til að
dæma um sekt eða sakleysi ráherranna runnið mönnum úr greipum; þriggja ára
fyrningarfrestur.
n Staða ráðherra er sérstök og önnur en venjulegra borgara. Vanrækt starfa
þeirra getur stefnt þjóðarheill í voða ólíkt því sem á við um óbreytta borgara.
n Þótt ráðherrar kunni nú þegar að hafa axlað pólitíska ábyrgð er ekki þar með
sagt að ekki megi láta reyna á ábyrgð þeirra að lögum.
n Ákvæði laga um ráðherraábyrgð eru matskennd. Landsdómur ætti því að
meta hvort verknaðarlýsing eigi við tiltekin lagaákvæði um ráðherraábyrgð
frekar en að þingmenn taki það að sér.
Rökin á móti
málshöfðun
n Mannréttndi ekki virt – heldur ekki gagnvart Mannréttindadómstóli Evrópu.
n Ekki ber að saksækja nema líkur séu yfirgnæfandi á sakfellingu.
n Þingmannanefndin þríklofin eftir pólitískum línum og málið hefur á sér
pólitískan blæ.
n Verið að hengja bakara fyrir smið – ráðherrar, sem lítið gátu aðhafst til bjargar,
settir á sakamannabekk.
n Meginábyrgð lá hjá ráðherrum sem ekki verða sóttir til saka vegna þess hve
fyrningarfrestur er skammur.
n Landsdómur er neyðarúrræði sem aldrei hefur verið beitt – varasamt að taka
upp ný viðmið nú.
n Niðurstaða þingmannanefndar ekki í samræmi við niðurstöðu rannsóknar-
nefndar Alþingis.
n Þingmannanefndin efndi ekki til sjálfstæðrar rannsóknar á meintri vanrækslu
eða öðrum saknæmum afglöpum.
n Alþingi á ekki að hafa ákæruvald yfir ráðherrum.
n Lög um ráðherraábyrgð óljós. Margar greinar þeirra byggjast á mati dómara
og svara ekki nútímakröfum um réttarfar.
Breytt staða
Samtals 7 af 9 fulltrúum í þingmannanefndinni vildu saksækja þrjá til fjóra
ráðherra með þingsályktunartillögum. Samkvæmt heimildum DV var einhugur
meðal allra nema sjálfstæðismanna um að saksækja fjóra ráðherra fram á síðustu
stundu. Samtals var því hugsanlegt að málshöfðun Alþingis gegn að minnsta
kosti þremur ráðherrum yrði samþykkt með 47 atkvæðum gegn 16 atkvæðum
Sjálfstæðisflokksins. Nú er staðan hins vegar mjög óljós innan Samfylkingarinnar:
Samfylkingin
10 FYLGJANDI – 10 Á MÓTI?
Hreyfingin
3 FYLGJANDI MÁLSHÖFÐUN
VG
15 FYLGJANDI MÁLSHÖFÐUN
Sjálfstæðisflokkur
16 Á MÓTI MÁLSHÖFÐUN
Framsóknarflokkur
9 FYLGJANDI MÁLSHÖFÐUN
Fylgjandi málshöfðun
Á móti málshöfðun
37- 47
16 - 26
SAKSÓKN GEGN RÁÐ-
HERRUM Í UPPNÁMI
Hlustar grannt Atli Gíslason, formaður þingmannanefndarinnar, telur að forsætis-
ráðherra hafi stefnt málinu í nokkurt uppnám.
Niðurskurðurinn er erfiðari „Það er undarleg tilhugsun að hafa bærilega góð lög
um ráðherraábyrgð og landsdóm án þess að reyna að nýta þau þegar ærið tilefni er
til,“ segir Björn Valur Gíslason, þingmaður VG.
Mannréttindin æðri Ólína Þorvarðardóttir segir að almannaheill og mannréttindi
standi ofar öðrum sjónarmiðum.
Ódýr, amerísk lögfræðisápa „En þegar kemur að því að taka ábyrgð er samspill-
ingin á fullu,“ sagði Þráinn Bertelsson og hvessti sig við Árna Pál Árnason.
Fékk hann orð í eyra? Miðað við orð forsætisráðherra og annarra þingmanna
Samfylkingarinnar gæti Magnús Orri Schram, sem sæti á í þingmannanefndinni,
hafa fengið vítur frá samflokksmönnum fyrir að mæla fyrir saksókn gegn Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur.