Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2010, Page 18

18 erlent 24. nóvember 2010 miðvikudagur
Írska ríkisstjórnin, með þá Brian Co-
wen forsætisráðherra og Brian Len-
ihan fjármálaráðherra í broddi fylk-
ingar, hafa loksins játað sig sigraða
og samþykkt að þiggja efnahagslega
neyðaraðstoð frá Evrópusamband-
inu og Alþjóðagjaldeyrissjóðnum. Í
síðustu viku neituðu þeir staðfastlega
að Írland þyrfti á efnahagsaðstoð að
halda, og sögðu að ríkið væri fjár-
magnað að fullu fram á næsta vor. Á
sunnudag barst Evrópusambandinu
hins vegar formleg beiðni frá írsku
ríkisstjórninni um efnahagsaðstoð
og var hún samþykkt á símafundi
fjármálaráðherra aðildarríkjanna að
kvöldi sama dags. Á sunnudag sagði
Brian Lenihan í viðtali að írska ríkið
glímdi við fjárlagahalla sem næmi
um 19 milljörðum evra og að ríkinu
hefði reynst ómögulegt að endurfjár-
magna þá upphæð á fjármálamörk-
uðum. Því hafi efnahagsaðstoð verið
óumflýjanleg.
Stjórnin fallin og markaðir
ókyrrast
Að morgni mánudags hafði evran
tekið að auka gildi sitt og fjármála-
markaðir virtust vera að hressast.
En eftir langan dag í Dyflinni er nú
ljóst að ríkisstjórn Cowens mun ekki
lifa mikið lengur. Samsteypustjórn
flokks Cowens, Fianna Fáil, og Græn-
ingja er nú í andarslitrunum eftir
að Græningjar lýstu því yfir að þeir
myndu draga sig úr ríkisstjórninni.
Ákvörðun Græningja kom í kjölfar
gífurlegra mótmæla fyrir utan írska
þingið, en almenningur á Írlandi tel-
ur að björgunaraðgerðum Evrópu-
sambandsins og Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins hafi verið þröngvað upp
á landið – án þess að þeir hafi haft
nokkuð um málið að segja. Brian Co-
wen varðist því þó að segja af sér, og
hefur sagt að ríkisstjórnin muni sitja
áfram uns björgunaraðgerðirnar
verði afgreiddar. Hann hefur boðað
til kosninga í byrjun næsta árs.
Staðan væri lakari utan ESB
DV hafði samband við Þorvald Gylfa-
son, prófessor í hagfræði við Háskóla
Íslands. Hann hefur fylgst vel með
gangi mála á Írlandi og stöðu evr-
unnar í Evrópusambandinu. Að-
spurður um hvort staðan á Írlandi
væri ef til vill betri ef landið væri ekki
aðildarríki að Evrópusambandinu
og sameiginlega myntbandalaginu
sagði Þorvaldur svo ekki vera. „Stað-
an væri trúlega enn lakari, væri Ír-
land enn með eigin mynt en ekki
evru, því þá hefði agaleysið í hag-
stjórninni og bankamálunum ver-
ið en meira en raun varð á. Evran er
engin allra meina bót, fjarri því. En
áskrift að evrunni heldur aftur af hag-
stjórnendum, bönkum og einkafyr-
irtækjum með því að binda hendur
þeirra, enda er það einmitt tilgang-
urinn með sameiginlegri mynt. Írar
sáust ekki fyrir. Við skulum þó ekki
heldur horfa fram hjá þeim miklu
umskiptum, sem hafa orðið á Írlandi.
Bláfátækt bændasamfélag breyttist á
fáeinum áratugum í allsnægtasamfé-
lag í fremstu röð. En sumir gengu of
hratt um gleðinnar dyr. Það er gömul
saga, miklu eldri en evran og kemur
henni ekki við.“
Írland og Ísland
En hvernig metur Þorvaldur umfang
kreppunnar á Írlandi, í samanburði
við kreppuna á Íslandi? „Vandi Ír-
lands er að ýmsu leyti minni, sýnist
mér, því að brestirnir í innviðunum
þar eru ekki eins djúpir og á Íslandi.
Evrópusambandið og Alþjóðagjald-
eyrissjóðinn munar ekki mikið um
að hysja buxurnar upp um írsku
bankana. Og þá þarf auðvitað að
skipta um mannskap í brúnni. Þeir,
sem teymdu írsku bankana út á yztu
nöf, þurfa að sjálfsögðu að víkja fyr-
ir nýjum stjórnendum.“
Vernda stöðugleikann
Ollie Rehn er framkvæmdastjóri
efnahagsmála í Evrópusamband-
inu. Hann tók þátt í símafundinum
á sunnudagskvöld ásamt fjármála-
ráðherrum aðildarríkjanna. „Við
tókum beiðni írsku ríkisstjórnar-
innar um efnahagsaðstoð frá Evr-
ópusambandinu og Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum fagnandi. Það er
nauðsynlegt að veita Írlandi aðstoð
til að vernda fjárhagslegan stöðug-
leika í Evrópu.“ Fjármálaráðherra
Þýskalands, Wolfgang Schäuble,
tók í sama streng: „Við erum ekki að
vernda aðeins einn aðila að evru-
svæðinu, við erum að vernda stöð-
ugleika sameiginlegu myntarinnar.“
Rehn sagði að nú myndu sér-
fræðingar frá Evrópusamband-
inu, Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og
Seðlabanka Evrópu setjast niður
og útbúa áætlun lánagreiðslna fyrir
næstu þrjú ár. Sú áætlun á að vera
tilbúin í lok nóvember og á að „bæta
lausafjárstöðu írska efnahagskrefis-
ins og auka eiginfjárstöðu banka-
kerfisins á afgerandi hátt.“
Brugðust við þrýstingi
Írsk stjórnvöld hafa þurft að mæta
miklum þrýstingi frá leiðtogum
aðildarríkja Evrópusambandsins
að undanförnu. Aðildarríki sem
standa illa fjárhagslega, eins og
Spánn, Portúgal og Grikkland, hafa
þurft að súpa seyðið af smitunar-
áhrifum frá Írlandi vegna hækk-
andi vaxta á ríkisskuldabréfum.
Evran hefur einnig lækkað í verði
en eftir að fréttir bárust af björg-
unaraðgerðunum handa Írum
tóku markaðir í Evrópu að hress-
ast strax á mánudagsmorgun og
evran jók gildi sitt. Eftir fréttir af
óstöðugleika í írsku ríkisstjórn-
inni um kvödið var því ekki lengur
að skipta. Því óttast fjármálaskýr-
endur að fleiri lönd á evrusvæðinu
gætu þurft á hjálp að halda og er
Portúgal þar talið líklegast. Þetta er
í annað sinn sem Evrópusamband-
ið þarf að veita aðildarríki efna-
hagslega neyðarhjálp á þessu ári,
en í maí fengu Grikkir lán sem nam
110 milljörðum evra.
Evran ekki í hættu
Blaðamaður DV spurði Þorvald
hvort þetta þýddi að evran væri í
hættu, en þrátt fyrir efnahagslega
neyðaraðstoð Evrópusambands-
ins til Grikklands og Írlands, hefur
ekki tekist að róa markaði og þar
með skuldaálag á ríkisskuldabréf-
um. „Evrunni stafar engin umtals-
verð hætta af ástandi Írlands eða
Grikklands. Þessi tvö lönd eru of lít-
il, það er að segja of fámenn, til að
velta svo þungu hlassi sem sameig-
inlegt mynt Evrópusambandsins er.
Ef Frakkland eða Þýzkaland kæm-
ust í sams konar kröggur, gæti evr-
an séð sína sæng upp reidda, en það
gerist varla. Í Evrópusamstarfinu er
miklu meira í húfi en svo, að stór-
þjóðir álfunnar leyfi sér að kippa
einum helzta stólpanum, evrunni,
undan samstarfinu. Evran er kom-
in til að vera nema eitthvað alveg
óvænt gerist.“
Við erum ekki að vernda aðeins
einn aðila að evrusvæð-
inu, við erum að vernda
stöðugleika sameigin-
legu myntarinnar.
Írska ríkisstjórnin bað Evrópusambandið formlega um fjár-
hagslegar björgunaraðgerðir á sunnudag. Írar munu fá lán sem
gæti numið allt að 90 milljörðum evra. Mótmæli brutust út í
Dyflinni í kjölfarið og hafa Græningjar yfirgefið ríkisstjórn
Brians Cowens. Þorvaldur Gylfason hagfræðiprófessor segir
að írska kreppan sé minni að umfangi en sú íslenska.
Íslenska kreppan
stærri en sú Írska
Björn tEitSSon
blaðamaður skrifar: bjorn@dv.is
Cowen og Lenihan
Forsætisráðherrann
ogfjármálaráðherrann
segjafráákvörðunírskra
stjórnvaldaásunnudag.
Þorvaldur Gylfason prófessor Fylgist
granntmeðástandinuáÍrlandi.