Dagblaðið Vísir - DV - 21.03.2011, Síða 12

12 | Fréttir 21. mars 2011 Mánudagur
Neysluviðmið og laun í íslensku samfélagi
350 þús.
300 þús.
250 þús
200 þús.
150 þús.
100 þús.
50 þús.
0
Grunn­
framfærsla
hjá LÍN
Atvinnu­
leysisbætur
Ræstinga­
fólk
Gjaldkerar Leikskóla­
kennarar
Iðnaðar­
menn
Lækna­
ritarar
Lyfja­
tæknar
Sölu­ og
afgreiðslu­
fólk
Grunn­
skólakenn­
arar
Neyslu-
viðmið
einstak-
lings án
húsnæðis
Fanga­
verðir
Háskóla­
menntaðir
sérfræð­
ingar
Fjármála­
stjórar
Verslunar­
stjórar
Tölvunar­
fræðingar
Neyslu-
viðmið
einstak-
lings með
húsnæði
Fram­
kvæmda­
stjórar
Grunnbætur
Laun leikskólakennara
yngri en 35 ára ­ Kjara­
samningur frá 2008
Barnlaus einstaklingur
án húsnæðis. Með bíl.
Barnlaus einstaklingur í
leiguhúsnæði á höfuð­
borgarsvæðinu. Með bíl.
Byggt á grunnlaunum í launakönnun SFR Neysluviðmið
Grunnlaun einstaklings sem á bíl og
leigir húsnæði á höfuðborgarsvæðinu
nægja ekki til þess að hann geti stað­
ið undir dæmigerðu neysluviðmiði
velferðarráðuneytisins nema hann sé
framkvæmdastjóri eða hafi sambæri­
lega hálaunavinnu. Hvorki tölvunar­
fræðingar né fjármálastjórar ná við­
miðinu ef marka má launakannanir
stéttarfélagsins SFR.
Einn þarf 292 þúsund
Velferðarráðuneyti Guðbjarts Hannes­
sonar kynnti í febrúar þrenns kon­
ar neysluviðmið fyrir íslensk heimili.
Þau eru ekki endanlegur mælikvarði á
hvað telst nægjanleg neysla einstakra
heimila né dómur um hvað einstakar
fjölskyldur þurfi sér til framfæris, að
því er segir á heimasíðu ráðuneytisins.
Tilgangurinn með smíði þeirra hafi var
að veita heimilum í landinu aðgang að
viðmiðum sem hafa megi til hliðsjónar
við áætlun eigin útgjalda.
Samkvæmt reiknivél ráðuneytisins,
sem lá reyndar niðri þegar DV reyndi
að nota hana við vinnslu þessarar út­
tektar, er dæmigert neysluviðmið fyrir
einstakling 291.932 krónur, samkvæmt
forsendum velferðarráðuneytisins.
Samkvæmt sömu forsendum er dæmi­
gert viðmið fyrir einstætt foreldri með
barn 384.401 króna og 464.102 krónur
fyrir einstætt foreldri með tvö börn.
Einstætt foreldri með þrjú börn þarf
538.828 krónur, til að uppfylla dæmi­
gert viðmið.
Margir langt frá viðmiði
DV kannaði útborguð laun nokkurra
starfstétta í þjóðfélaginu til að sjá í
hvers konar starfi einstaklingur þarf að
vera til að uppfylla dæmigert neyslu­
viðmið velferðarráðuneytisins. Í ljós
kom að einungis framkvæmdastjórar
fyrirtækja ná dæmigerðu neysluvið­
miði barnslauss einstaklings sem á bíl
og býr í leiguhúsnæði á höfuðborgar­
svæðinu en til einföldunar var sá þjóð­
félagshópur fyrir valinu. Miðað er við
grunnlaun samkvæmt launakönnun
stéttarfélagsins SFR en einnig má sjá
hvernig námsmenn, atvinnulausir og
kennarar koma út í samanburðinum.
Eins og sést á súlunum hér fyrir
neðan eru afar fjölmennar stéttir óra­
vegu frá því að ná neysluviðmiðnu.
Þannig þyrftu fjölmennar stéttir á borð
við leikskólakennara og iðnaðarmenn
að hækka um 50 prósent í launum til
að ná viðmiðinu. Tölvunarfræðingar,
verslunarstjórar og fjármálastjórar eru
ekki langt frá því að hafa þau laun sem
til þarf. Aðrar stéttir, svo sem háskóla­
menntaðir sérfræðingar, grunnskóla­
kennarar og afgreiðslufólk eru langt
frá því að uppfylla dæmigerð neyslu­
viðmið einstaklings, en viðmiðinu
er ætlað að vera leiðbeinandi um út­
gjöld fjölskyldna miðað við dæmigert
neysluviðmið. Um viðmiðið má lesa
hér til hliðar.
Fæstir gætu framfleytt sér
Þær tölur sem er að finna um grunn­
laun ýmissa starfstétta byggja á síð­
ustu launakönnun félagsmanna SFR
stéttarfélags. Hafa ber í huga að ekki er
um að ræða heildarlaun og yfirvinna,
vaktaálag og ýmis fríðindi eru ekki tal­
in með. Í sumum tilvikum eiga starfs­
menn kost á því að auka tekjurnar með
því að leggja á sig meiri vinnu og gætu
þá mögulega í einhverjum tilvikum
náð neysluviðmiði einstaklings.
Almennt má þó sjá að hjá fæstum
stéttanna, sem hafðar eru til hliðsjónar
í þessari úttekt, eru launin þannig að
barnlaus einstaklingur á höfuðborgar­
svæðinu, sem á bíl og leigir húsnæði,
gæti framfleytt sér miðað við dæmigert
neysluviðmið.
Viðmið til skemmri tíma
Svokallað skammtímaviðmið var
einnig reiknað út en þar er miðað við
að fólk geti dregið úr neyslu og frest­
að útgjaldaliðum í allt að níu mán­
uði. Skammtímaviðmið fyrir einstak­
ling á höfuðborgarsvæðinu sem býr
í eigin húsnæði er 201 þúsund krón­
ur. Eins og sjá má á súlunum hér fyr­
ir neðan eru margar stéttir sem ekki
ná, eða eru á mörkum þess að upp­
fylla skammtímaviðmiðin, miðað við
grunnlaun.
Loks lét ráðuneytið reikna út
grunnviðmið en þau eiga að gefa
vísbendingu um lágmarksútgjöld í
ákveðnum útgjaldaflokkum. Viðmiðið
fyrir einstakling er liðlega 87 þúsund
krónur en þar eru útgjöld vegna bif­
reiðar og húsnæðis ekki reiknuð með.
Dæmigert viðmið Í fyrsta lagi er um að ræða dæmigerð viðmið sem er
ætlað að vera leiðbeinandi um hver útgjöld fjölskyldna eru miðað við hóflega neyslu.
Eins og kemur fram í greininni er dæmigert viðmið fyrir útgjöld einstaklings sem býr á
höfuðborgarsvæðinu í eigin húsnæði 291.932 kr. Þar af er bifreiða­ og ferðakostnaður
85.425 kr. og húsnæðiskostnaður 72.972 kr. Dæmigert viðmið fyrir útgjöld hjóna með
tvö börn sem búa á höfuðborgarsvæðinu í eigin húsnæði er 617.610 kr. Þar af er bifreiða­
og ferðakostnaður 121.906 kr. og húsnæðiskostnaður 126.261 kr. Þá er gert ráð fyrir að
annað barnið sé á leikskóla en hitt í grunnskóla þar sem keyptar séu skólamáltíðir og
frístundavistun.
Skammtímaviðmið Í öðru lagi er um ræða svokölluð skammtímaviðmið
sem byggjast á sömu forsendum og dæmigerðu viðmiðin en þar er miðað við að fólk
geti dregið úr neyslu og frestað útgjaldaliðum í allt að níu mánuði. Skammtímaviðmið
fyrir útgjöld einstaklings sem býr á höfuðborgarsvæðinu í eigin húsnæði er 201.132 kr.
Skammtímaviðmið fyrir útgjöld hjóna með tvö börn sem búa á höfuðborgarsvæðinu í
eigin húsnæði er 447.544 kr.
Grunnviðmið Í þriðja lagi er um svokölluð grunnviðmið að ræða. Grunnviðmið
eiga, samkvæmt upplýsingum á vef velferðarráðuneytisins, að gefa vísbendingu um
hver lágmarksútgjöld geti verið í ákveðnum útgjaldaflokkum. Viðmiðin ná aðeins til
hluta þeirra 15 útgjaldaflokka sem tölurnar byggja á og undanskilja suma flokka á þeirri
forsendu að réttara sé að nota raunkostnað þegar viðmiðinu sé beitt. Þetta á við um
húsnæðiskostnað og kostnað vegna bifreiða. Samkvæmt þessu er grunnviðmið fyrir
útgjöld einstaklings sem býr á höfuðborgarsvæðinu 86.530 kr. Grunnviðmið fyrir útgjöld
hjóna með tvö börn sem búa á höfuðborgarsvæðinu er 286.365 kr. Kostnaður vegna
húsnæðis og bifreiða er undanskilinn.
Þrenn viðmið ráðuneytisins
Framkvæmdastjórar
ná einir neysluviðmiði
Baldur Guðmundsson
blaðamaður skrifar baldur@dv.is
n Grunnlaun fæstra launþega standa undir dæmigerðum útgjöldum n Hvorki
háskólamenntaðir sérfræðingar, tölvunarfræðingar né fjármálastjórar ná viðmiðinu
Fátækt á Íslandi Fæstir ná neysluviðmiði velferðarráðherra. MYND SIGTRYGGUR ARI