Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.2011, Qupperneq 3

Fréttir | 3Mánudagur 9. maí 2011
fyrir fiskveiðiheimildir eru greiddar um
300 krónur fyrir hvert kíló af þorski.
Róttæk skref en hvað svo?
Að öllu samanlögðu er ljóst að marg-
víslegar grundvallarbreytingar verða
gerðar á fiskveiðistjórnunarkerfinu
nái umræddar tillögur fram að ganga.
Jafnframt er ljóst að Landssamband ís-
lenskra útvegsmanna mun ekki taka
þegjandi öllum þeim breytingum sem
hér hafa verið nefndar.
Í síðustu viku setti sjávarútvegs-
ráðuneytið út 500 tonn af skötusel á
leigumarkað til viðbótar því sem þeg-
ar hafið verið boðið upp. Samkvæmt
lögum og reglum er kílóið af skötusel
leigt út af ríkinu á 120 krónur kílóið.
Upphaflega gaf Jón Bjarnason út 2 x
2.000 tonna kvóta fyrir tvö fiskveiðiár
gegn hatrömmum mótmælum útvegs-
manna. Jafnframt tapaði úgerð máli
gegn ríkinu og sjávarútvegsráðherra
vegna þess að hann neitaði að kvóta-
setja úthafsrækju fyrir yfirstandandi
fiskveiðiár á þeim forsendum að kvót-
inn hefði verið vannýttur mörg undan-
farin ár.
Gat á kvótakerfið
Núverandi stjórnvöld hafa með þessu
brotið gat á ríkjandi kvótakerfi og skap-
að fordæmi til útleigu ríkisins á kvóta.
Afleiðingin er að vígstaða LÍÚ hefur
augljóslega versnað til þess að halda
kvótakerfinu óbreyttu. Jafnvel má
merkja að viljinn til að aðgangurinn að
auðlind í þjóðareign verði til í gegnum
uppboð, þar sem bjóðendur standa
jafnir og samkeppni ríkir, hafi aukist
og tekjum ríkisins af slíkum greiðslum
sé ekki blandað saman við það hvernig
skattlagningu er háttað á sjávarútveg-
inn.
Þá hefur vaxandi vilji til þess að
bera breytingar á kvótakerfinu und-
ir atkvæði kjósenda í þjóðaratkvæða-
greiðslu einnig breytt aðstæðum, en
forsætisráðherra og fleiri stjórnarliðar
hafa látið líklega um að sú leið verði
farin.
Kvótafrumvarpið til
þingsins í vikunni
Tortryggnir
stórútgerðarmenn
Grundvallarbreyting-
arnar fela allar í sér
tilraunir til að innleysa
kvóta til ríkisins gegn
vilja stórútgerðanna.
Innheimtuaðferðir fjármála- og inn-
heimtufyrirtækja hafa eins og gefur
að skilja verið mikið á milli tannanna
á fólki undanfarin misseri. Fjölmarg-
ir einstaklingur hér á landi hafa þurft
að eiga við fjármála- og innheimtu-
fyrirtæki vegna vangoldinna skulda,
oft og tíðum vegna þess sem á árum
áður hefði talist til smámuna.
Í kjölfar hrunsins árið 2008 stækk-
aði Intrum Justitia við sig og starfar
fyrirtækið nú undir nafninu Motus
og er með höfuðstöðvar að Lauga-
vegi 99. Fyrirtækið sendir rukkan-
ir til fólks fyrir hvers kyns skuldir,
hvort sem það eru bækur sem tekn-
ar voru að láni á bókasöfnum, DVD-
myndir sem teknar voru að leigu eða
greiðslur sem ekki voru inntar að
hendi í lífeyrissjóði. Í samfélaginu
hefur orðið vart við mikla reiði gagn-
vart innheimtufyrirtækjum eins og
Motus. Unnin hafa verið skemmdar-
verk á húsnæði fyrirtækisins og rúð-
ur oftar en einu sinni verið brotnar.
DV ræddi við nokkra einstaklinga
sem hafa misjafnar sögur að segja af
samskiptum sínum við fjármála- og
innheimtufyrirtæki. Bjarni Kelmenz
Vesterdal, rithöfundur og meistara-
nemi í bókmenntafræði, lenti nýlega
í því að fá kröfu upp á fjórtán þús-
und krónur senda heim til sín, vegna
bóka sem hann fékk að láni á Þjóðar-
bókhlöðunni.
Eltur vegna Samúræjans
„Það er stórfurðulegt að Þjóðarbók-
hlaðan taki þátt í þessu,“ segir Bjarni
Klemenz Vesterdal, sem í fyrra fékk
bækurnar Lé konung og Samúræj-
ann, að láni frá þessu helsta bóka-
safni háskólanema. Hann vissi ekk-
ert fyrr en honum bárust viðvaranir
þess efnis að ef hann skilaði bókun-
um ekki yrði krafa þeirra vegna send
til innheimtufyrirtækis. „Ég hélt
þetta væri bara hótun en svo barst
mér bréf frá innheimtufyrirtækinu
Motus þar sem ég var krafinn um
fjórtán þúsund króna greiðslu út af
tveimur skitnum kiljum,“ segir Bjarni
sem er ekki einn um það að fá senda
rukkun frá innheimtufyrirtæki vegna
bókaláns, fjölmargir hafa lent í því
sama. Bjarni segist hafa heyrt af því
að dráttarvextir innheimtufyrirtæk-
isins hækki stjarnfræðilega mikið
dag frá degi.
„Einn skandallinn við þetta er
auðvitað sá að að Þjóðarbókhlaðan
var að rukka 5.000 kall fyrir hverja
kilju, en þetta eru bækur sem kosta
nýjar svona 1.500 kall og varla það.
Hitt er það að þeir senda þetta til Mo-
tus sem er rukkunarfyrirtæki. Það er
einfaldlega fáránlegt að gera náms-
mönnum þetta sem eru bara á náms-
lánum.“ Bjarni fær um hundrað þús-
und krónur á mánuði í námslán og
því eru þessar fjórtán þúsund krón-
ur sem Motus rukkar hann um eitt-
hvað sem hann á fullt í fangi með að
standa skil á. „Þarna er um að ræða
tvær bækur og á sama tíma er fólk
að missa húsin sín, mér finnst þetta
bara dæmigert fyrir bilunina í sam-
félaginu,“ segir Bjarni sem er orðinn
langþreyttur á því að vera eltur af
innheimtufyrirtæki vegna Samúræj-
ans.
Sex ára stúlku hótað
Á Íslandi hafa ekki gilt sömu reglur
og á hinum Norðurlöndunum um
starfsemi innheimtufyrirtækja. Sem
dæmi má nefna að í Danmörku er
lögbundið hámarksgjald sem inn-
heimtufyrirtæki má rukka fyrir senda
áminningu um 5.000 íslenskar krón-
ur. Einn viðmælandi DV benti á að
bókasöfnin á Íslandi hafi í meira en
eina öld virkað ágætlega án þess að
líta á vanskil sem sérstakan tekju-
stofn. Síðustu ár hafi þetta hins vegar
breyst og nú sé gengið mun harðar á
eftir þeim sem skila seint eða illa.
Skemmst er frá því að segja að í
desember fjallaði DV um bréf sem
sex ára stúlku barst frá bókasafni
Mosfellsbæjar vegna vanskila á
barnabókum. Í bréfinu, sem stílað
var á stúlkuna, var því hótað að and-
virði bókanna auk dagsekta yrði sent
í innheimtu Intrum –– nú Motus ––
með tilheyrandi innheimtukostnaði
ef ekki yrðu gerð skil eða samið um
málalok innan fimmtán daga. Faðir
stúlkunnar sagði málið vera „alveg
fáránlegt“ í samtali við blaðamann
DV, en bækurnar höfðu verið í láni
tveimur vikum framyfir umsaminn
tíma. Frá bókasafninu fengust þau
svör að þó að tilkynningabréfið hafi
borist á nafn barns sem korthafa
væri það aldrei svo að innheimtubréf
frá Intrum yrði sent á ólögráða ein-
staklinga. Málið vakti þónokkra reiði
almennings.
„Ógeðsleg rukkun í hausinn“
DV ræddi við fyrrverandi bókavörð
sem starfaði á bókasafni í Reykja-
vík en sá hinn sami segir bókaverði
ekki á eitt sátta við það fyrirkomulag
að senda bækur í vanskilum til inn-
heimtu hjá fyrirtækjum eins og Mo-
tus. „Fólk er ekkert ánægt með að
þurfa að vera að standa í þessu en
ýmsir vilja nú réttlæta það fyrir sér,“
segir hann. Bókasöfnin hafa hingað
til sent höfuðstól af bókum í rukkun í
gegnum innheimtufyrirtæki sem síð-
an leggja vexti ofan á það. Hann segir
það þó litlu skipta þó að bókaverðir
vildu hafa annan háttinn á þar sem
kerfið sé algjörlega sjálfvirkt. Sé bók-
um ekki skilað á tilsettum tíma fari
það eftir fyrirfram ákveðnum leiðum
til innheimtufyrirtækis, og þá sé eina
leiðin að greiða fyrirtækjunum.
Einn þeirra sem DV ræddi við
stundaði verkfræðinám í Danmörku
árið 2003 en skuldaði ákveðna upp-
hæð í lífeyrissjóð. Í stað þess að fá
sendar upplýsingar um það þá þeg-
ar var málið inni á borði hjá Intrum í
þrjú ár og safnaði vöxtum. „Þeim var
alveg í lófa lagið að finna mig, hefðu
þeir borið sig eftir því. En þremur
árum síðar þegar ég var kominn aft-
ur til Íslands bankaði einhver maður
upp á hjá mér og rétti mér bréf. Þar
kom í ljós að ég fékk einhverja ógeðs-
lega rukkun í hausinn og að minnsta
kosti helmingur kostnaðarins var
vegna aðkomu innheimtufyrirtækis-
ins,“ segir fyrrverandi verkfræðinem-
inn og núverandi verkfræðingurinn
í samtali við DV. „Ég borgaði þetta
bara því annars hefði ég bara farið
fyrir dóm, það var bara ekkert flókn-
ara.“
Knúin til að fá sér kreditkort
Við vinnslu fréttarinnar ræddi
blaðamaður við fólk sem hafði mis-
jafnar sögur að segja af starfsað-
ferðum fjármálafyrirtækjanna fyrir
og eftir hrun. Háskólanemi sem DV
ræddi við sagði til að mynda frá því
þegar honum var hótað málsókn
vegna smávægilegrar kreditkorta-
skuldar. „Þetta var Visa-reikning-
ur sem ég hafði gleymt að greiða af
og ég vissi hreinlega ekkert af hon-
um fyrr en Glitnir sendi stefnuvott
heim til mín. Þá hafði ég tvo daga til
stefnu áður en þetta færi fyrir hér-
aðsdóm.“
Ung kona á þrítugsaldri sagði
blaðamanni DV frá því hvernig hún
var knúin til þess að opna kredit-
kortareikning hjá Landsbankanum
fyrir hrun. Konan var með launa-
reikning og húsnæðislán hjá bank-
anum en hafði ekki gert sér grein
fyrir því að í smáa letri lánasamn-
ingsins hafði komið fram að hún
þyrfti að nýta sér þrenns konar
þjónustu hjá bankanum til þess að
vextirnir myndu ekki hækka. Hún
endaði með því að fá sér kreditkort
gegn eigin vilja til þess að uppfylla
samninginn.
„Fáránlegt að gera
námsmönnum þetta“
n Háskólanemi fékk 14 þúsund króna rukkun frá Motus vegna bókaláns n Umdeilt
að bókasöfnin nýti sér innheimtufyrirtæki n Sex ára stúlku hótað með Intrum
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
„Þarna er um að
ræða tvær bækur
og á sama tíma er fólk
að missa húsin sín, mér
finnst þetta bara dæmi-
gert fyrir bilunina í sam-
félaginu.
Motus Intrum Justitia skipti um nafn í upphafi árs
og kallast nú Motus. Fyrirtækið leggur til dæmis há
gjöld og vexti ofan á bækur í vanskilum.