Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.2011, Blaðsíða 20

Þ
að var góð stemning í sal
Nýja sviðsins í Borgarleik-
húsinu á þriðjudagskvöldið
var. Fólk sat við borð (sumt
reyndar út við vegg) og hló
dátt að hinum nýja kabarett Vestur-
portara, Húsmóðurinni. Kabarett,
segi ég, gleðileik kalla þau það sjálf,
en það er líkast til full almennt, því að
þarna er heilmikið af músík, ágætis
söngatriðum, og fræðingar vilja helst
geta flokkað slíkt inn í eitthvert kerfi:
músíkal, músíkal-kómedía, óperetta,
óperettu-kabarett ... Shakespeare
gerir grín að þessari áráttu þeirra í
Hamlet.
Fólk hló, sagði ég. Jú, flestir hlógu,
en mishátt og mismikið. Langhæstu
hlátrasköllin komu úr barka nokk-
urra yngri kvenna sem þarna voru
saman komnar. „O, my god“ og fleiri
þannig upphrópanir kváðu stundum
við af næsta borði. Sérstaklega fannst
þeim það fyndið, dömunum, þegar
strákarnir voru komnir í sundboli og
kjóla, með gervibrjóst og hárkollur ...
og það er nóg af slíku í þessum leik, ég
get lofað ykkur því. Þegar Gísli Örn,
Víkingur og Björn Hlynur birtust í
eróbik-bolum á efra sviðinu og dill-
uðu sér eftir dynjandi rokkinu strax
eftir hlé, ætluðu þær alveg að rifna.
Salurinn var tekinn með trukki, og
kátínan smitaði út frá sér, það leyndi
sér ekki; undir lokin teygði hún sig út
í flesta króka og kima, heyrðist mér.
Þeir kunna það, Portararnir, að
setja saman sýningu sem virkar. Það
verður seint af þeim skafið. En fyrir
alla muni, þið sem eigið eftir að sjá
sýninguna (og ég efa ekki að margir
gera það, eftir þessum undirtektum
að dæma): þið skuluð ekki búast við
öðru en fjöri og sprelli. Ekki neinni
dýpri merkingu, eða „sögn“. Það fer
lítið fyrir slíku þarna.
Ekki það, vissulega er þarna að
finna einhvers konar drög að ís-
lenskri samtíðarlýsingu, ættarsögu.
Við erum kynnt fyrir þremur kyn-
slóðum sömu fjölskyldunnar sem
býr í sama húsinu. Það heitir Bessa-
staðir og er vitaskuld nefnt í höfuðið
á pabbanum, Bessa. Elsta kynslóð-
in er ung eða miðaldra um miðbik
síðustu aldar: allt í föstum skorð-
um, frúin heima, pabbi kemur úr
vinnunni og sest við dúkað borð, svo
er þarna systir frúarinnar, sem býr á
neðri hæðinni og pabbi heldur við ...
því er auðvitað sópað vendilega und-
ir teppið, eins og var víst dáldið al-
gengt í den – og jafnvel sums staðar
enn? Nýr radíófónn í stofunni, Bald-
ur og Konni í útvarpinu. Dóttirin í
húsinu er að fara að ganga fyrir gafl
og tilvalin gjöf skartgripur úr ættinni.
Pabbi ræður, nema hvað.
Næsta kynslóð er liðið frá ’68.
Dóttirin í húsinu er gift síðhærð-
um, fordrukknum sjóara, hún reyk-
ir pípu, líklega ekki eintómt tóbak
í henni. Mussutíminn genginn í
garð. Enn komin dóttir sem á að
fara að fermast: hvað skyldi hún nú
fá í fermingargjöf? Svefnpoka eða
skiptinema? Eða jafnvel skiptinema
í svefnpoka? Baldur og Konni á leið
í sjónvarpið. Óvæntur gestur skýtur
upp kolli innan úr svefnpokanum.
Tímarnir breytast og mennirnir með.
Sú dóttir vex úr grasi og giftist. Það
er komið fram á okkar daga. Gamla
fólkið komið upp á loft, unga parið í
gömlu íbúðina sem hefur verið klöss-
uð upp. Eins og pabbi og mamma
setjast þau að í ættarhúsinu, Bessa-
stöðum. En nú eru tímar frjálsræðis
og skyndikynna. Á golfvellinum hitt-
ir maður sérkennilegt fólk sem kem-
ur í enn sérkennilegri heimsókn-
ir. Enn er ný dóttir og fermingargjöf
á döfinni: liggur beint við að það sé
tölva – en að þessu sinni hefur dótt-
irin mjög ákveðnar óskir sem koma á
óvart. Segi ykkur ekki frá því, vil ekki
skemma fjörið ...
Leikmyndin speglar þessa tíma-
bilaskiptingu af skemmtilegri hug-
kvæmni. Sama stofan, þrítekin
eftir endilöngu sviðinu. Stíllinn end-
urspeglar breytingar í tísku og smekk.
Mjög vel útfært af Ilmi Stefánsdóttur
sem á einnig heiður af vel heppnuð-
um búningum. Frá miðju sviði geng-
ur brú út í salinn sem er nauðsyn-
legt fyrir söngatriðin. Músíkantinn,
Pálmi Sigurhjartarson (Karl Olgeirs-
son í forföllum hans) situr til hliðar
út við vegg, en í nánu sambandi við
„showið“ og tekur ekki síður þátt í
því en leikendurnir. Pálmi hefur séð
um músíkina og samið þrjú laganna,
gamalkunnir slagarar hljóma inn á
milli. Auðvelt fyrir okkur sem eru
komin á miðjan aldur að fá létt nost-
algíu-kast. Kannski verið að gera út á
það, svona að hluta ... ?
En söguefnin eru þunn sem sé.
Harla þunn – og textinn eftir því. Að
vísu er það eilítið misjafnt eftir kyn-
slóðum. Elstu kynslóðinni eru nán-
ast engin skil gerð, bara hjakkað á
gömlum klisjum. Mussuliðið er ívið
skárra, mig grunar að þau í Portinu
þekki betur til þess. Nútímagengið er
þó best, líka af hendi leikara. Björn
Hlynur er alveg kostulegur sem ein-
hvers slags metró-maður; hann er
alveg ógeðslega metró; öllu trúandi
á svona fígúrur. Textinn, sem honum
er lagður í munn og ég tel ekki ólík-
legt að leikarinn hafi samið sjálfur,
líka mjög góður, nefni bara frásögn-
ina af steggja-partíinu. Góð satíra
um ruglið á okkar tíð. Og Björn var
í raun engu síðri sem hin súper-am-
eríska Jodie sem hendist inn í heim
þessa fólks eins og stjórnlaus eld-
flaug – ætli hún eigi að vera fulltrúi
bandarískra menningaráhrif á Ís-
landi? Það er alltaf svo gaman, þeg-
ar leikari nær að búa til ýktar, jafnvel
tröllslega ýktar persónur, en halda
þeim samt innan ramma þess kunn-
uglega og trúverðuga. Til slíks þarf
bæði mikla leik-fimi og innsæi; Björn
Hlynur hefur hvort tveggja orðið í
ríkum mæli.
Aðrir leikarar eru misjafnari. Nína
Dögg leikur allar konurnar, en þær
urðu nú næsta keimlíkar hjá henni,
verður að segjast. Það var helst að
Mussan skæri sig úr. Uppreisnin sem
ekki tókst; að minnsta kosti er dóttir
Mussunnar heldur óörugg og ósjálf-
stæð, en karlinn hennar, sem Vík-
ingur leikur, er þó vissulega skárri
en Pabbinn – þó að hann sé reynd-
ar líka hálfgerð rola. Víkingur skil-
aði sínu mjög vel; það mátti líka vel
brosa að honum í gervi yngstu dótt-
urinnar. Mikið óskaplega eru svona
ófríðar stelpuhlussur, sem dreymir
um að verða söngstjörnur, nú hlægi-
legar – eða er ekki svo? Jú, þið skilj-
ið mig rétt, veit ég: þetta er enn ein
klisjan sem stokkið er á! Jóhannes N.
Sigurðsson er fínn á sínu sviði, akró-
batíkinni, en leiklist hentar honum
miður og mættu Gísli Örn og félagar
taka mið af því, þegar þeir velja hon-
um verkefni næst.
Og Gísli Örn vel á minnst; hann
fer líka í kjóla, en er nú ekki nema rétt
miðlungi fyndinn í þeim. Ætli hafi
ekki skinið full mikið í gegn hversu
gaman honum þótti að þessu sjálfum;
slíkt kann sjaldnast góðri lukku að
stýra á leiksviðinu. Góður leikari hlær
ekki á meðan hann segir brandarann.
Gísla tókst mun betur upp í gervi búk-
talarans, Tómasar, með brúðuna sína;
Baldur og Konni upprisnir sem áður
segir. Einnig þar er róið á kunnugleg
mið, því að sjálfsagt er búktalarinn
eitthvað geðklofa, maður á leið inn í
eigin heim; það var ósköp trist þegar
brúðan hætti að svara honum síðast.
Það atriði var vel gert hjá Gísla, ekki
laust við að það snerti mann.
Eitt verður þó ekki komist hjá að
nefna: vísupartarnir, sem búktalar-
inn kastar fram, eru slíkt klambur-
ball að maður tekur nánast andköf.
Það er óhugsandi að nokkur skyni
borinn maður hefði farið með slíkt
í eyru alþjóðar fyrir fimmtíu árum,
þegar brageyra þjóðarinnar var ívið
skarpara en nú er. Af hverju hringdi
Gísli Örn ekki bara í til dæmis Þór-
arin Eldjárn, nú eða Karl Ágúst, og
bað þá um að snara fram boðlegum
kveðskap? Þeir hefðu farið létt með
það, jafnvel gert það í símann. Fag-
mennska felst ekki aðeins í því að
gera það sem maður getur gert, hún
felst einnig – og ekki síður – í því að
láta það vera sem maður kann ekki,
og þá annað hvort að sleppa því eða
leita til þeirra sem eru betri.
Þetta rennur allt saman vel áfram,
gengur eins og smurð vél. Leikbrögð-
in eru mörg snjöll, ekki síst þau sem
eru notuð til að slá botn í atriði, hoppa
úr einum stað í annan. Það sem vant-
ar eru yfirleitt betri hugmyndir, betri
úrvinnsla á þeim hugmyndum sem
detta þarna inn, hnyttnari texti. Ég
saknaði þessa alls mjög þetta kvöld,
en það var nú kannski mest af því að
ég ætlast til þess að Vesturport setji
markið hærra en þetta.
20 | Fókus 9. maí 2011 Mánudagur
Fyrsta tölublað Endemis, nýs
tímartis um samtímamyndlist ís-
lenskra kvenna, kom út með
pompi og prakt á sunnudaginn, 7.
maí. Af því tilefni er haldin útgáfu-
sýning í Kling og Bang galleríi með
verkum þeirra kvenna sem fjallað
er um eða eiga verk í blaðinu.
Í þessu fyrsta tölublaði er það
skemmtilegur hópur kvenna sem
leggur undir sig helming blaðsins
og sýningarsal Kling og Bang, þær
eru:
Anna Hrund Mádóttir, Arna
Óttarsdóttir, Katrín I. J. H. Hirt,
Guðrún Benónýs, Ráðhildur Inga-
dóttir, Kristín Rúnarsdóttir, Rak-
el Jónsdóttir, Hugsteypa (Ingunn
Fjóla Ingþórsdóttir og Þórdís Jó-
hannesdóttir), Ólöf Nordal og Þor-
gerður Ólafsdóttir.
Gestir sýningarinnar geta líka
heimsótt nýtt verslunarrými bóka-
búðarinnar Útúrdúrs þar sem
tímaritið verður til sölu. Það verð-
ur einnig til sölu á opnuninni
sjálfri, glóðvolgt úr prentsmiðj-
unni að sögn eins aðstandenda
blaðsins, Ástu Briem.
Hún segir Endemi vera blað
um samtímamyndlist íslenskra
kvenna og markmið þess séu að
skapa vettvang fyrir list nútíma-
kvenna og rýna í kynjaójafnvægi
í lista- og menningarumfjöllum á
Íslandi.
„Tímaritið er ekki síður bók-
verk en tímarit,“ segir Ásta. „Það er
líka gallerí því að í hverju blaði er
sýndur fjöldi íslenskra verka eftir
íslenskar myndlistarkonur.“
Að Endemi standa: Ásta Briem
kvikmyndagerðarkona, Elísabet
Brynhildardóttir myndlistarkona,
Bryndís Björnsdóttir, myndlistar-
kona og einn rekstraraðila bóka-
verslunarinnar Útúrdúrs.
kristjana@dv.is
Húsmóðirin
Vesturport í samstarfi við Leikfélag Reykjavíkur
Leikstjórar og höfundar: Björn Hlynur
Haraldsson, Nína Dögg Filippusdóttir, Gísli
Örn Garðarsson, Jóhannes Níels Sigurðsson
og Víkingur Kristjánsson.
Leikmynd og búningar: Ilmur Stefánsdóttir.
Tónlistarstjóri: Pálmi Sigurhjartarson.
Lýsing: Þórður Orri Pétursson.
Leikrit
Jón Viðar
Jónsson
Rýnt í kynjaójafnvægi í listasenunni:
Glóðvolgt úr prentsmiðjunni
Allir að missa sig
yfir sjóræningjunum
Frumsýningu næstu myndar um Jack
Sparrow er beðið með óþreyju. Hún verður
frumsýnd 18. maí, hér á landi sem annars
staðar. Óþreyjunnar verður svo sem ekki
vart á áþreifanlegan máta hér á landi en
flestar stórborgir heims eru þaktar auglýs-
ingaskiltum vegna myndarinnar auk alls
kyns aukavarnings og uppákoma tengdum
myndinni. Í myndinni leika Johnny Depp,
Penelope Cruz, Ian McShane, Keira Knig-
htley, Geoffrey Rush og Kevin R. McNally.
Trixin góð,
en textinn þunnur
Húsmóðirin „En söguefnin eru þunn sem sé.
Harla þunn – og textinn eftir því. Að vísu er það
eilítið misjafnt eftir kynslóðum,“ segir Jón Viðar
Jónson í dómnum.