Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.2011, Page 3

Fréttir | 3Miðvikudagur 8. júní 2011
Uppvís að ósannindum
n 27. september 2008
„Nei, nei, nei, nei, ég var að koma frá Banda-
ríkjunum í morgun eins og þið vitið, búinn að
vera nokkra daga í burtu og ákvað að nota
daginn í að setja mig inn í það sem er búið að
vera að gerast á meðan ég var fjarverandi,“
sagði Geir aðspurður hvort fundur hans
með bankastjórum Seðlabanka Íslands
hefði verið krísufundur. Á fundinum var
grafalvarleg staða Glitnis rædd. Geir flýtti
sérstaklega heimför sinni frá Bandaríkj-
unum vegna stöðunnar.
n 28. september 2008
„Nei, ég á ekkert sérstaklega von á því, það
náttúrlega kemur fjárlagafrumvarpið á
miðvikudaginn og ég verð með stefnuræðu
í Alþingi á fimmtudaginn. Það er allt
saman á bara hefðbundnu róli...“ sagði Geir
aðspurður um hvort von væri á yfirlýsingu
eða aðgerðum ríkisstjórnarinnar í efnahags-
málum eftir leynifund sem haldinn var með
fulltrúum allra stjórnmálaflokka á þingi.
Seinna kom í ljós að á fundinum hefði al-
varleg staða í efnahagsmálum þjóðarinnar
verið kynnt fyrir viðstöddum.
n 28. september 2008
„Ja, ég myndi nú ekkert lesa neitt sérstakt
í það, við vinnum oft um helgar [...] maður
þarf stundum að finna tíma þar sem menn
geta talað saman í ró og næði án þess
að vera í eilífri tímapressu,“ svaraði Geir
aðspurður hvort ekki væri óvenjulegt að
hann hefði fundað tvisvar sinnum með
stjórnendum Seðlabankans sömu helgina.
n 29. september 2008
„Það var ekkert sérstakt sem gekk á, ég
tala mikið við þessa menn og við ákváðum
að hittast í gærkvöldi. Ég nota gjarnan
tækifærið og spjalla við Björgólf Thor þegar
hann er á landinu og mér finnst ég hafa
gagn af því og það er ekkert óeðlilegt við
það að við hittumst eftir þessar breytingar
sem orðið hafa á markaðnum,“ sagði Geir
um fund sem hann átti með Björgólfi Thor
Björgólfssyni, þá einum aðaleiganda Lands-
bankans. Geir neitaði einnig að á fundinum
hefði komið fram krafa um sameiningu
Glitnis og Landsbankans. Seinna kom fram
að forsvarsmenn bankans hefðu lagt til
að Glitnir og Straumur yrðu sameinaðir
bankanum.
n 22. október 2008
Geir kannast ekki við að innan ríkisstjórnar-
innar hafi verið ræddur sá möguleiki að
stjórn Seðlabankans viki. „Nei, það hefur
ekki verið rætt. Ja, nei, nei, það hefur ekki
verið rætt,“ sagði Geir í viðtali við Kastljós
og kannaðist ekki við að innan ríkis-
stjórnarinnar hefði það verið rætt að stjórn
Seðlabankans viki. Seinna kom í ljós að
ráðherra Samfylkingarinnar hafði látið
bóka á fundinum að stjórnendur Seðla-
bankans nytu ekki trausts flokksins. Þá
sagði Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, þáverandi
utanríkisráðherra, að hún hefði áður rætt
sama möguleika við Geir.
n 6. nóvember 2008
„Það er ekki íslenska ríkið sem er að lenda
núna í þessum vanda það eru einkabank-
arnir. Þetta mál snýst um það að íslenska
ríkið og almenningur í landinu ætlar ekki
að taka að sér að borga skuldir þessara
einkaaðila,“ sagði Geir í samtali við Morgun-
blaðið aðspurður hvort greiðslur vegna
Icesave myndu lenda á íslenska ríkinu.
Þegar þjóðin greiddi atkvæði árið 2011 um
ríkisábyrgð á Icesave-skuldinni studdi Geir
ríkisábyrgðina.
n 9. nóvember 2008
„Það hefur alveg komið skýrt fram af minni
hálfu bæði gagnvart ráðamönnum í þessum
löndum og eins gagnvart Alþjóðagjald-
eyrissjóðnum að þetta eru tvö óskyld
mál. Við sættum okkur ekki við að þeim sé
blandað saman og við munum ekki láta
kúga okkur til að blanda þeim saman,“ sagði
Geir sem ekki vildi ganga að kröfum Breta
og Hollendinga í Icesave-málinu. Það gerði
hann hins vegar viku síðar.
Grétar Þór Eyþórsson, doktor í
stjórnmálafræði við Háskólann á
Akureyri, segir að það þurfi ekki að
koma á óvart að Geir H. Haarde,
fyrrverandi forsætisráðherra, hafi
verið harðorður í garð fyrrverandi
andstæðinga sinna í stjórnmálum á
blaðamannafundi sem hann hélt á
mánudag. Þar sagði Geir réttarhöld-
in yfir sér beinlínis vera pólitíska að-
för að sér. „Þetta eru samtímamenn
í stjórnmálum sem eru að ákæra og
fyrir vikið verður svona slagur allt-
af harðari en þegar gerð eru pólitísk
réttarhöld eftir á,“ segir Grétar Þór í
samtali við DV.
Forystumaðurinn látinn sæta
ábyrgð
Þegar hann er spurður hvort hann sé
sammála Geir í því að málið sé póli-
tísk aðför fyrrverandi stjórnmála-
andstæðinga Geirs segir hann að það
sé hægt að hafa ýmsar skoðanir á því.
„Það hafðist þingmeirihluti fyrir því
að ákæra Geir en ekki aðra. Maður
veit eiginlega ekki hver sú meinta að-
för ætti að vera. Það er líka hægt að
sjá þetta þannig að mögulega hefur
sá meirihluti, sem samþykkti ákær-
una á hendur Geir, viljað að forystu-
maður ríkisstjórnarinnar í hruninu,
hrunstjórnarinnar, yrði látinn sæta
einhverri ábyrgð fyrir hönd þessa
hóps. Það er hægt að lesa það í þessa
atkvæðagreiðslu því hann var sá eini
sem var sakfelldur. Það getur alveg
eins verið eitthvað slíkt á bak við það,
eins og að það sé eitthvað persónu-
legt. Við vitum hvernig umræðan
hefur verið. Sjálfstæðismenn segja
að þetta sé aðför að honum en svo
er aftur annað mál að Árni Mathie-
sen var ekki ákærður. Það getur sagt
manni það að ef menn hefðu fylkt
liði til að gera einhverja pólitíska að-
för að sjálfstæðismönnum þá hefðu
þeir alveg eins átt að ákæra Árna
Mathiesen.
Þannig endaði þetta nú ekki.
Þannig að það má nú alveg túlka
þetta þannig að þetta hafi verið
annaðhvort aðför eða tilraun til að
láta verkstjóra og forystumann rík-
isstjórnarinnar sæta ábyrgð,“ segir
Grétar Þór.
Steingrímur og Atli ekki í
persónulegri herferð
Á blaðamannafundinum dró Geir
fram tilvitnanir í Steingrím J. Sigfús-
son fjármálaráðherra og Atla Gísla-
son utanflokkþingmann, sem fór
fyrir þingmannanefnd Alþingis sem
lagði það til að ráðherrarnir fjór-
ir yrðu ákærðir, þar sem þeir hörm-
uðu það að Geir væri einn ákærð-
ur. Grétar Þór segir að það bendi til
þess að Atli og Steingrímur hefðu
viljað ákæra fleiri. „Það segir okk-
ur þá kannski líka að Steingrímur,
Ögmundur og Atli hafi ekki verið í
neinni persónulegri herferð gagnvart
Geir. Það voru hins vegar þingmenn
Samfylkingarinnar sem breyttu af-
stöðu á milli manna þegar var verið
að afgreiða atkvæði á sínum tíma.
Það segir mér að þeir vildu ákæra
fleiri og það segir mér að það hafi
ekki verið þeirra ætlun að ákæra Geir
neitt persónulega frekar en aðra. En
auðvitað er útkoman úr atkvæða-
greiðslunni á Alþingi sú að það er
meirihluti fyrir því að ákæra forystu-
manninn en ekki hina. Það má eig-
inlega segja að Samfylkingarþing-
menn hafi eiginlega ráðið því með
atkvæðagreiðslu sinni,“ segir Grétar
Þór. birgir@dv.is
Stjórnmálafræðingur segir það ekki koma á óvart að Geir hafi verið harðorður í
garð fyrrverandi pólitískra andstæðinga sinna:
Harka í átökum
samtímamanna
Grétar Þór Eyþórsson Doktor í stjórn-
málafræði við Háskólann á Akureyri.
Í lok nóvember 2008, árið þegar bankarnir hrundu, tók DV saman nokkur dæmi
um ósannindi Geirs Haarde, sem þá var forsætisráðherra, í tengslum við efna-
hagshrunið.
töluverðar líkur á að hann geri mis-
tök. Það er eðlilegt að Geir bendi
á þau og kannski mun það leiða til
sýknu. Geir þarf að vera duglegur að
gagnrýna allt og hnýta í öll formsat-
riði eins og hann mögulega getur.
Eins þarf hann að nýta þann að-
gang sem hann hefur að fjölmiðlum.
Á mánudag boðaði hann til blaða-
mannafundar þar sem hann sat einn
fyrir svörum án þess að vera á saka-
mannabekk og þurfti ekki að svara
mörgum spurningum. Þar með gat
hann búið til fréttir á sínum forsend-
um og á sínum heimavelli í stað þess
að fréttirnar kæmu í gegnum réttar-
höldin sjálf.
Með því að vera fyrri til færði
hann umræðuna að þeim atriðum
sem hann vill tala um. Eins og því
að ákæran sé óljós, þetta séu pólitísk
réttarhöld og öðrum atriðum sem
eru ofboðslega sympatísk. Almennt
hefur fólk samúð með manni sem á
við ofurefli að etja, er einn tekinn fyr-
ir, er í ójöfnum leik og þarf að standa
straum af miklum kostnaði. Þetta eru
allt klassísk stef til að spila inn á sam-
úð fólks en þetta getur líka verið rétt.“
Velur óvinsælan andstæðing
Eftir þingfestingu málsins sagði Geir
það vera pólitíska aðför af hálfu fyrr-
verandi andstæðinga hans í póli-
tík, þeirra Steingríms J. Sigfússon-
ar, Ögmundar Jónassonar og Atla
Gíslasonar. Sagði hann réttarhöldin
vera skrípaleik. „Það er ekki við sak-
sóknara að sakast í því efni og alls
ekki dómarana. Þetta er ekki þeim
að kenna. Það standa allir í sporum
sem enginn átti von á og enginn ósk-
aði sér – nema nokkrir einstakling-
ar niðri á Alþingi sem stýrðu þessu,“
sagði Geir um réttarhöldin. Þetta er
í samræmi við það sem Geir sagði á
blaðamannafundi sem hann hélt á
mánudag, degi fyrir þingfestinguna.
Þar sagðist hann ekki vilja nefna nöfn
þeirra sem bæru ábyrgð á málinu en
að hann sæi sig knúinn til þess.
Andrés segir að það sé sterkur
leikur. „Í ljósi þess að hann hann var
sá eini sem var ákærður þá er mjög
auðvelt að halda því fram að þetta
sé pólitískt, jafnvel þótt fólk úr öðr-
um flokkum hafi viljað ákæra fleiri
og Jóhanna Sigurðardóttir hafi greitt
atkvæði á móti því að ákæra hann.
Hann stillir þessu upp eins og þetta
séu pólitískar ofsóknir af hálfu ríkis-
stjórnar sem meiri hluti þjóðarinnar
er á móti. Í sjálfu sér er það óvitlaust
að velja sér andstæðing sem er óvin-
sæll. Hann mætti alls ekki gagnrýna
saksóknara eða aðra sem starfa fyr-
ir réttarkerfið persónulega. Það væri
ekki siðleg PR-herferð.“
Stuðningur fjölskyldunnar
„Ég er mjög ánægður með að mál-
ið sé loksins hafið, ég hef beðið eft-
ir því frá því í október. Núna er mál-
ið komið í gang formlega séð,“ sagði
Geir þegar málið hafði verið þingfest.
Andrés telur að tíminn vinni með
Geir. „Því lengra sem frá líður því
meiri samúð fær hann. Almennings-
álitið er að breytast. Fólk vill fara að
gleyma þessu og horfa til framtíðar.“
Fjölskylda Geirs sat á fremsta
bekk í dómsalnum í dag. „Það er
mjög sterkt að hann hafi stuðning
hennar,“ segir Andrés. „Fullt af fólki
vill kannski styðja hann en þorir ekki
að taka afstöðu með manni á saka-
mannabekk. En þegar einhver tekur
upp hanskann fyrir hann þora fleiri
að sýna að þeir standi með honum.
Þess vegna er mjög mikilvægt að
tala til þeirra sem vilja styðja hann
og virkja þá eins og Geir hefur gert,
meðal annars með heimasíðu þar
sem fólk skrifar undir stuðnings-
mannalista.“
Tveir góðir dagar
Þar að auki var stuðningsmanna-
fundur haldinn í Hörpu á þriðjudag.
„Það var sniðugt að tala um að fund-
urinn væri þverpólitískur. Eins var
gott fyrir Geir að hafa þetta sitthvorn
daginn og fá þar með tvo góða daga. Í
svona stórum málum snýst þetta um
að fá sem flesta jákvæða daga. Það
hefur ekki bara áhrif á almennings-
álitið heldur líka á fréttamenn.“
Blaðamannafundurinn var klukk-
an fimm. Andrés segir að hann hafi
verið seinni partinn til að fréttamenn
hefðu sem minnstan tíma til að vinna
úr efninu áður en kvöldfréttir færu í
loftið og blöðin í prent. „Kannski hélt
hann fundinn vísvitandi á mánudegi
því þá er lítið í fréttum og meiri lík-
ur á að hann yrði aðalmálið eins og
hann vildi.“
Þá sagði hann að það yrði erfitt
að útskýra málið fyrir útlendingum.
„Þar með er hann að vísa til þess að
þetta gæti horft undarlega við í aug-
um útlendinga, þeir gætu ekki skil-
ið hvers eðlis þessi málsókn er og
að þetta gæti reynst smánarblettur í
sögu þjóðarinnar,“ segir Andrés.
Efnahagshrunið réttlætir ekki
landsdóm
„Það var engin ástæða til þess og það
kom mjög skýrt fram þegar þessi mál
voru rædd á Alþingi í september,“
sagði Geir þegar hann var spurður að
því eftir þingfestinguna hvort hann
teldi ástæðu til að kalla saman lands-
dóm líkt og gert hefur verið. „Ég vildi
ekki draga neinn fyrir landsdóm. Ég
tel það hafa verið misnotkun á því
fyrirkomulagi sem landsdómur er að
ætla að gera einn eða eftir atvikum
fjóra ráðherra ábyrga fyrir því með
landsdómsákæru.“
Fyrir dómi svaraði Geir því ekki
hvenær hann teldi við hæfi að kalla
saman landsdóm heldur vék máli að
því að hann teldi þingmannanefnd-
ina sem lagði til við þingið að ákæra
ætti Geir og þrjá aðra ráðherra fyr-
ir landsdómi hefðu ekki rannsak-
að málið sjálft heldur einungis les-
ið skýrslu rannsóknarnefndarinnar.
„Hér var bankahrun. Það hefur ver-
ið gerð sérstök skýrsla um það hverj-
ar voru ástæðurnar fyrir því eftir því
sem höfundar skýrslunnar gátu best
komist að. Það var ekki tekin afstaða
til þess í þeirri skýrslu hvort draga
ætti einstaka menn fyrir dómstóla,“
sagði Geir aðspurður hvenær hann
teldi rétt að kalla landsdóm saman.
Samúðin skiptir miklu máli
Að lokum segir Andrés að aðferð-
ir Geirs séu vænlegar til árangurs.
„Þetta er góður maður og vamm-
laus fram að þessu. Ef hann verður
dæmdur sekur þá yrði það fyrst og
fremst táknrænn dómur. Ég er ekki
viss um að fólk vilji að Geir sitji dag
í fangelsi og efast um að það þjóni
réttlætiskennd þjóðarinnar. Hann er
ekki lengur í pólitík, hann hætti og
var veikur. Allt þetta dregur úr refsi-
gleði þjóðarinnar.“
Andrés segir að veikindi Geirs
muni jafnvel hjálpa honum að snúa
almenningsálitinu sér í hag. „Fólk
tengir við það. Þannig að hann mun
líklega koma í stórt viðtal og tala um
veikindin og það hvað það var erfitt
að jafna sig á þeim um leið og hann
kveið þessu máli. Fólki hefur áður
tekist að snúa umræðunni þannig.
Sumir snúa líka aftur til starfa í
þeim tilgangi að endurheimta orð-
sporð. Sjálfstæðismenn munu lík-
lega skipa hann í háttsett embætti á
vegum ríkisins næst þegar þeir kom-
ast til valda til að sýna honum stuðn-
ing.“
PR-stríð skilar árangri Andrés Jónsson
almannatengill segir PR-stríðið sem Geir sé
þegar byrjaður að reka geta skilað árangri.
„Það er ekki við
saksóknara að
sakast í því efni og alls
ekki dómarana.