Dagblaðið Vísir - DV - 20.06.2011, Blaðsíða 3

Fréttir | 3Mánudagur 20. júní 2011
„Fangar þurfa að betla peninga
frá fjölskyldum sínum til að eiga
fyrir mat allan daginn,“ segir Þór
Óliver Gunnlaugsson, formað-
ur Líknarfélagsins Stoða, sem eru
hagsmunasamtök fanga á Litla-
Hrauni. Um miðbik síðasta áratug-
ar var ákveðið af fangelsismálayfir-
völdum að fangar á Litla-Hrauni
skyldu elda fyrir sig sjálfir og fengju
úthlutað matarpeningum til að
standa straum af matarinnkaup-
um.
Þór Óliver er fangi á Litla-
Hrauni og hefur áður kvartað yfir
eldamennsku fanga í fangelsinu.
Hann segir matarpeningana hins
vegar ekki hafa hækkað síðastliðin
tvö ár og nú sé svo komið að fang-
ar eigi fyrir tæplega einni máltíð á
dag. „Samt ber fangelsinu lagaleg
skylda til að sjá föngum fyrir fimm
máltíðum á dag,“ segir Þór Óliver
sem segir fanga ekki hafa mikið
á milli handanna eftir matarinn-
kaupin og þeir fari bitrir og reiðir út
í samfélagið og jafnvel beint aftur í
afbrot.
Hann segir fanga fá 9.100 krón-
ur í matarpeninga á viku og það séu
því 1.300 krónur á dag. „Þú getur
rétt ímyndað þér hvað þú kaupir
þér mikið á dag fyrir þá upphæð,“
segir Þór en hann segir að sam-
kvæmt Tryggingastofnun þá eigi
fangar að hafa um fimmtán til sext-
án þúsund krónur á viku í matar-
pening.
Föngum tryggð fæða
„Við tryggjum einfaldlega að þeir
hafi nægt fæði að sjálfsögðu og
nóg fjármagn til að kaupa mat,“
segir Páll Winkel fangelsismála-
stjóri um orð Þórs Ólivers. „Svo fá
fangar greitt fyrir að vera í námi
eða vinnu. Það bætist ofan á þessa
upphæð og ef þeir ekki vinna þá fá
þeir dagpeninga sem bætist á þessa
upphæð. Kreppan kemur víða nið-
ur. Hún kemur ekkert síður niður
á föngum en öðrum hópum sam-
félagsins,“ segir Páll Winkel.
Hann segir það af og frá að fang-
ar fái einungis eina máltíð á dag.
„Ef fangar elda sjálfir þá geta þeir
sjálfir keypt í matinn og ákveðið
sjálfir hversu oft þeir borða. Í þeim
tilvikum sem þeir fá tilbúinn mat,
í þeim fangelsum og deildum þar
sem er ekki aðstaða fyrir þá til að
elda sjálfir, þá eru það tvær heitar
máltíðir á dag plús kaffi og morg-
unmatur,“ segir Páll Winkel.
Þór Óliver sagði að ef matarpen-
ingar myndu ekki hækka þá færu
fangar fram á að þeir fengju matar-
bakka aftur en Páll Winkel sagði að
Þór fengi engu um það ráðið. „Sums
staðar er bara það fyrirkomulag að
menn elda sjálfir. Menn hafa frekar
sóst eftir því. Ef einstakur fangi ósk-
ar eftir að fá matarbakka þá verða
þeir að óska eftir því að vera fluttir
um deild eða í annað fangelsi,“ seg-
ir Páll en deildirnar á Litla-Hrauni,
þar sem menn fá matarbakka, eru
fyrir fanga sem ekki er treyst til að
elda sjálfir eða hafa staðið sig illa
inni í fangelsinu í að sjá um þessa
hluti sjálfir.
Ekki markmið að safna sjóðum
Páll telur engar líkur á að fangar fari
beint aftur í afbrot þegar þeir fara
aftur út í samfélagið ef að matar-
peningar þeirra hækki ekki, líkt og
Þór Óliver heldur fram. „Það finnst
mér afar ólíklegt. Hins vegar er ekki
líklegt og það á í raun ekki að vera
markmið okkar sem berum ábyrgð
á að úthluta fjármagni að það fari í
safna sjóðum fyrir fanga. Þetta sem
þeir fá er til að kaupa fæði,“ segir
Páll Winkel.
Hann segir fangelsismálayfir-
völd skoða þessa matarpeninga
fanga reglulega. „Meðal annars höf-
um við tekið mið af ráðgjafastofu
um fjármál heimilanna um lág-
marksframsælu. Ég get alveg sagt
það að þeir eru ekkert of sælir yfir
þessu. En þeir þurfa að haga inn-
kaupum með hagkvæmum hætti
eins og við hin,“ segir Páll Winkel.
n Þór Óliver Gunnlaugsson segir fanga á Litla-Hrauni einungis hafa
efni á einni máltíð á dag n Fá 9.100 krónur á viku í matarpening
Svangir fangar
á Litla-Hrauni
„Þú getur rétt
ímyndað þér hvað
þú kaupir þér mikið á dag
fyrir þá upphæð.
Birgir Olgeirsson
blaðamaður skrifar birgir@dv.is
9.100 krónur Sú upphæð sem fangar
fá til matvælakaupa á viku, að sögn
Þórs Ólivers Gunnlaugssonar fanga.
ir til að pína varnarlausan drenginn
meðan á dvöl hans stóð. „Ef maður
gat ekki borðað matinn þá var mað-
ur látinn sitja bara einn í matsaln-
um þangað til maturinn var búinn.
Hafragrautur var til dæmis mjög illa
gerður hjá þeim og ég átti erfitt með
að borða hann og þá var ég bara lát-
inn borða það. Allan tímann.“
Sýndi óviðeigandi hegðun
gagnvart börnum
Vésteinn segist hafa heyrt af því að
þegar nemendur fóru í sturtu í sum-
arbúðunum þá hafi Margrét sýnt
óviðeigandi hegðun gagnvart sum-
um barnanna. Hann hafi þó ekki lent
í því sjálfur og ekki tengt það beint
við neitt ósiðlegt sem barn. „Hún átti
það til í sumarbúðunum að hjálpa
börnum óeðlilega mikið við að þvo
sér í sturtunni. Ásakanirnar um kyn-
ferðilegt ofbeldi komu mér þannig
ekki í opna skjöldu en ég tengdi þetta
ekki saman þá.“ Flestum viðmælend-
unum bar þó saman um að þeir hafi
ekki orðið varir við neina kynferðis-
lega misnotkun af hendi prestins
eða kennslukonunnar. Þeir sögðu þó
ásakanirnar ekki koma sér á óvart því
þeir tryðu flestu upp á þau.
Ilmenni sem ofsótti börn
Fleiri taka í sama streng um illsku-
verk Margrétar í sumarbúðunum.
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson blogg-
ar á heimasíðu sinni um dvöl
sína í sumarbúðunum. Þar seg-
ir hann: „Kvöl okkar, barnanna
í Riftúni sem ekki vorum kaþól-
ikkar, og sérstaklega þeirra sem
voru algjörir heiðingjar og efa-
semdamenn eins og ég, var þýsk
kona. Hún var vond við börn og
var gædd þeim leiða eiginleika
að ofsækja ákveðin börn. Konu
þessari var einstaklega illa við
mig og mér við hana. Margir aðrir
fengu að kenna á teutónískri grimmd
hennar. Hún stærði sig af því við
börnin, að bróðir hennar hefði tekið
í höndina á Hitler.“ Ráðskonan mun
hafa beitt ungmennin þar ofbeldi og
refsað þeim harkalega. Þegar Vill-
hjálmur meiddi sig á ökkla og kom
of seint í hádegismat, neitaði hún
að gefa honum að borða og sagði að
ekkert amaði að honum. Villhjálmur
segir í nýrri færslu á heimasíðu sinni
að minningar sínar um Margréti
Müller komi að mörgu leyti heim og
saman við það sem hann hafi lesið í
fjölmiðlum um helgina. „Hún var ill-
menni og lagði mig í einelti, en ég
varð þó ekki fyrir kynferðislegum til-
burðum hennar, sem nú er hald-
ið  fram að hún hafi sýnt“ segir Vill-
hjálmur á heimasíðu sinni.
Fær enn martraðir út af þeim
Nafnlausi viðmælandinn segir að
á óskiljanlegan hátt hafi kennslu-
konan lagt hann í einelti í mörg ár
og krakkarnir í skólanum fylgdu
kennslukonunni. Hún hafi niðurlægt
hann að ásettu ráði. Annar viðmæl-
andi blaðsins staðfestir þessa sögu
hans og segist vel muna hvernig hún
tók þennan dreng fyrir af einskærri
illsku. „Ég fékk aldrei að vera með í
hópum eða neinu slíku, þau héldu
mér alltaf frá. Þegar ég var í skólan-
um þá máttu krakkar bara kalla mig
hvað sem er og lemja mig og það
var ekkert gert. Þau bara horfðu á og
glottu,“ segir hann. Þrátt fyrir að vera
komin yfir þrítugt þá situr þessi illa
meðferð sem hann varð fyrir í æsku
enn í honum. Hann segir það hafa
mótað allt sitt líf. „Ég á það enn til
að fá martaðir út af þessu. Ef ég fer á
fjölmenna staði þá finnst mér eins og
það sé verið að hæðast að mér. Ég er
mjög illa haldin eftir þetta.“
Margrét Müller leynist víða
Hann mætti kvölurum sínum nokkr-
um sinnum á meðan þau voru enn á
lífi. „ Þau reyndu að heilsa mér en ég
fór bara í burtu. Ég er enn svo reiður
og ég sá bara svart þegar ég sá þau.
Ég fór frekar í burtu heldur en að
ráðast á gamalt fólk. það hefði getað
gerst.“
Hann segir eineltið hafa haft svo
djúp áhrif á sig að hann hafi aldrei get-
að verið í hópum né eignast vini. „Ég
hef ekki unnið út af þessu. Mér líður
illa meðal fólks. Ég mátti aldrei vera
með. Ég var alltaf látinn vera einn og
utan við hópinn. Ég er mjög skemmd-
ur eftir þetta fólk,“ segir hann. Grímur
Jón segist hafa dregið ákveðin lærdóm
af kynnum sínum við Margréti. „Hún
hegðaði sér fáránlega og það vissu það
allir. Mamma sagði við mig að málið
með svona fólk eins og Margréti Müll-
er væri það að svona fólk leyndist víða.
Ég hugsa alltaf þegar ég hitti eitthvað
fífl að Margrét Müller leynist víða.“
„Allir vissu hvernig hún
var en enginn gerði neitt“
„Ég hugsa alltaf og
hef gert alla ævi
þegar ég hitti eitthvað fífl að
Margrét Muller leynist víða.
Gætu verið fleiri mál:
Frásagnir af
kynferðislegri
misnotkun
Í Fréttatímanum á föstudaginn
var sagt frá tveimur málum innan
kaþólska samfélagsins á Íslandi
þar sem valdafólk
innan þess er sakað
um kynferðislega
misnotkun. Önn-
ur frásögnin er saga
manns sem segist
hafa þurft að afklæð-
ast fyrir framan kaþ-
ólskan prest nokkuð
oft þegar hann var á
fertugsaldri. Hin frásögnin er frá
manni sem segir prestinn, séra
Georg og kennslukonuna Mar-
gréti Müller hafa misnotað sig
kynferðislega svo árum skipti
þegar hann var á barnsaldri.
Frásögn seinni mannsins er
mjög trúverðug samkvæmt Guð-
rúnu Ögmundsdóttur, formanni
fagráðs um kynferðisbrot. „Það
er búið að staðfesta hana hjá lög-
reglu og taka skýrslur þar. Hún er
mjög trúverðug. Það gætu verið
fleiri mál í pípunum sem við
erum búin að heyra um en eru
ekki komin á okkar borð. Það er
oft þannig að þegar það er byrjað
þá koma fleiri. Það er bara eðli
svona mála,“ segir Guðrún sem
segir það einnig sína reynslu að
enginn geti skáldað sögur á borð
við þessa. Björgvin Björgvinsson
hjá kynferðisbrotadeild lögregl-
unnar staðfesti við DV að skýrslur
hafi verið teknar vegna málsins.
Að öðru leyti vildi hann ekki tjá
sig um málið.
Í frétt Fréttatímans er ein-
göngu stuðst við frásögn þessa
eina manns í umfjöllun um mis-
notkun prestsins og kennslukon-
unnar. Á bak við frásagnirnar
sem koma fram í Fréttatímanum
eru skotheldar heimildir,“ segir
Þóra Tómasdóttir blaðakona
á Fréttatímanum sem skrifaði
greinina. Þegar hún var innt eftir
því gat hún ekki gefið upp hvort
fleiri heimildir sýndu fram á mis-
notkun umræddra aðila.
Landakotsskóli Margrét bjó
á loftinu og þaðan henti hún sér
út og endaði líf sitt. SIGtryGGur ArI