Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.2013, Blaðsíða 15

Auðvitað var
þetta óþægilegt
Mamma er
alltaf mamma
Páll Magnússon vildi ekkert af því vita þegar tekið var á máli Eddu Sifjar og Hjartar Júlíusar. – DVRegína Ósk fær blússandi samviskubit vegna vinnunnar. – DV
Höfundaréttarlögin eru úrelt
Spurningin
„Nei, ég myndi ekki treysta mér
í það. Ég er bara smá hrædd við
það, verð að viðurkenna það.“
Gréta Morthens
20 ára þjónn og söngkona
„Hugsanlega ekki. Það væri svo
kalt og einmanalegt.“
Svava Anne Sveinsdóttir
28 ára vinnur fyrir Hitt húsið og Ölgerðina
„Með góðum undirbúningi þá
kannski, já.“
Nanna María Björk Snorradóttir
20 ára vinnur á leikskóla
„Nei, mér er frekar illa við kulda.“
Hörður Jóhannes Friðriksson
19 ára vinnur á Hamborgarabúllunni
„Nei, ég myndi ekki nenna því.“
Embla Örk Hölludóttir
20 ára þjónustu- og sölufulltrúi hjá
Nova
Myndir þú ganga
á suðurpólinn?
1 Einmana eftir sambandsslit Söngkonan Regína Ósk fannst erfitt að
vera einstæð móðir.
2 Disney-stúlkur í slagtogi með eiturlyfjasala Fyrsta stiklan úr
kvikmyndinni Spring Breakers hefur nú
verið gefin út á netinu.
3 Byssan reyndist vera gas-byssa Búlgarskur maður verður ekki
ákærður fyrir morðtilraun.
4 Norskir karlmenn of kvenlegir Rannsókn leiðir í ljós að norskar konur
telja þarlenda karlmenn of mjúka og
kvenlega.
5 Þakklát fyrir að vera á lífi Bergljót Arnalds er komin á fullt
eftir alvarlegt slys þar sem hún
hryggbrotnaði.
6 Jón Ásgeir telur sig vera fórnarlamb nornaveiða
Kaupsýslumaðurinn var opinskár í
viðtali við Sunday Times.
7 Heyir stríð á hverjum degi Páll Magnússon útvarpsstjóri tjáði sig um
glímuna við reiðina í helgarblaði DV.
Mest lesið á DV.is
M
argir halda að Píratar og flest-
ir netverjar vilji fá allt ókeypis
og séu upp til hópa talsmenn
þjófnaðar á hugverkum. Það
er byggt á miklum misskilningi. Ég
ætla að leitast við að útskýra af hverju
við þurfum að endurskoða höfunda-
réttarlög út frá þeim veruleika sem við
lifum við í dag.
Ef ég kaupi t.d. raunheimabók í dag,
þá hef ég fullan rétt og getu til að lána
eins mörgum þessa bók og ég vil án
þess að ég þurfi að biðja útgefanda um
heimild eða að ég sé markeruð sem
glæpamaður, ég hef meira að segja
tekið þátt í alþjóðaverkefnum þar sem
bækur eru skildar eftir á vergangi og
sá sem finnur hana hvattur til að lesa
hana og skilja hana svo eftir til að aðr-
ir geti notið hennar. Markmiðið er að
fá sem flesta til að lesa. Ég má líka lána
geisladiskana mína, og jafnvel gefa þá
og þarf ekki að fá heimildir til þess,
sennilega vegna þess að það er ekki
hægt að stoppa það í raunheimum.
Glæpavæðingin í netheimum
Eftir tilkomu internetsins þá hef-
ur sú menning að deila meðal vina
og vandamanna hugverkum færst
yfir á annað stig og auðveldara er að
deila hugverkum en áður. En vegna
þess hvernig netið er uppbyggt þá er
jafnframt miklu auðveldara að fylgj-
ast með því hverjir deila og hvernig,
setja því skorður og glæpavæða það.
Píratar hafa áhyggjur af þessari þróun
því að þeir sem hafa náð hve mest-
um árangri í glæpavæðingu á deil-
ingu eru valdamiklir og hafa ann-
an fótinn á skrifstofum þingmanna
vestanhafs og taka mjög virkan þátt í
stefnumótunarvinnu löggjafarvalds-
ins. Þau lagalegu skrímsli sem hafa
komið út úr þeirri vinnu hafa stefnt
því frjálsa neti sem við eigum að venj-
ast í hættu og nú þegar eyðilagt frjálst
flæði upplýsinga. Margt ungt fólk hefur
fengið yfir sig fáránlega þunga dóma
fyrir að deila menningu, skjölum og
upplýsingum. Réttarhafar, sem nota
bene eru ekki listamennirnir held-
ur milligöngumenn sem hirða til sín
gróðann byggðan á hugverkum þeim
sem listamennirnir hafa skapað, bera
þar mikla ábyrgð. Hafa ber í huga að
það eru afar fáir listamenn sem geta
lifað af list sinni, hvað þá tekið þátt
í ljósadýrð Hollywood-væðingar af-
þreyingar. Stóru hagsmunaaðilarnir
hafa haft frumkvæði að því að reisa
múra í netheimum, sem margir hér-
lendis hafa upplifað með því að geta
ekki á löglegan máta keypt tónlist í
gegnum iTunes eða sjónvarpsþætti
og kvikmyndir í gegnum Netflix eða
Amazon. Þessir múrar hafa síðan ver-
ið fyrirmynd að sambærilegum múr-
um sem ríkisstjórnir hafa notað til að
hindra frjálst flæði upplýsinga, eins og
t.d. þegar Amazon sparkaði WikiLeaks
með sitt efni út úr stafræna skýinu
vegna pólitísks þrýstings í Bandaríkj-
unum. Mörg fleiri lönd gerðu tilraunir
til hins sama með misjöfnum árangri.
Þá reyndi á netsamfélagið sem endur-
ritaði vefinn og kom honum á það sem
kallað er speglar víðsvegar um heim,
þar sem menning og lagahefð lætur
rétt almennings til upplýsinga njóta
vafans.
Slíðrum sverðin
Margir listamenn hafa gert tilraunir
með óheft aðgengi að hugverkum
sínum og tekið þátt í þeirri merki-
legu þróun sem á sér stað í að finna
ný módel að hugverkarétti og af-
glæpavæðingu þess að deila gögn-
um. Má þar nefna t.d. Neil Gaiman,
Paulo Coelho og Cory Doctorow.
Þeir ásamt fjölmörgum öðrum hafa
skilið að með því að veita sem flest-
um aðgengi að hugverkum þeirra í
netheimum, þá einfaldlega seljast
þau betur í raunheimum. Metsala
hefur verið á íslenskri tónlist undan-
farið ár, kannski má rekja það til þess
að sjaldan hefur verið eins mikið af
gæðatónlist í boði hérlendis og að
mun fleiri geta kynnt sér tónlist við-
komandi listamanna með tilkomu
netsins. Það er tímabært að höf-
undarétthafar slíðri sverðin gagn-
vart netverjum og við finnum sam-
eiginlegar og sanngjarnar lausnir
saman. Græni hópur Evrópuþings-
ins gaf nýverið út bók eftir Falkvinge
(upphafsmann Pírata í Svíþjóð) og
Engstöm (fyrsta Evrópuþingmann
Pírata) um heildarendurskoðun á
höfundaréttarlögum. Við sem stönd-
um að Pírata flokkum hérlendis
munum styðjast við þær tillögur sem
þar má finna og koma með fram-
bærilega stefnu í anda 21. aldarinnar
á höfundaréttarlögum. Það er löngu
tímabært.
Það er ekki hægt að slíta í sundur
þær hefðir sem hafa myndast með-
al netverja um heim allan og hólfa
niður í einsleita stefnu um höfunda-
rétt, allt of mikið er í húfi til þess að
þær leikreglur sem tíðkuðust séu
einfaldlega yfirfærðar á þann heim
sem við búum í núna. Flestir undir
þrítugu þekkja aðeins veruleika þar
sem frjálst flæði upplýsinga, sam-
skipta, menningar og samfélags er
normið. Landamæralausi heimur-
inn sem netið hefur mótað hefur
orðið til framþróunar í heiminum
okkar sem erfitt er að útskýra fyrir
þeim sem ekki hafa hlutdeild að
þessum heimi.
Friðhelgi einkalífs er eitthvað
sem flestir halda í hávegum sem ein
af grundvallarstoðum mannréttinda
í þroskuðum lýðræðisríkjum. Því
miður er það svo að þessi friðhelgi
er að engu höfð í netheimum, flest
lög sem eiga að vernda okkur gagn-
vart ágangi fyrirtækja og stjórn-
valda í að hnýsast í okkar einkaupp-
lýsingar eru algerlega úrelt þegar
kemur að netheimum. Úrbætur þar
eiga að haldast í hendur við heild-
ræna endurskoðun á höfundaréttar-
lögum.
Ljósahátíð Krakkarnir á leikskólanum Laufásborg héldu ljósahátíð á dögunum og buðu foreldrum til skemmtunar. Þar sungu börnin og eldgleypir sýndi listir sínar. Góð skemmt-
un í skammdeginu. Mynd SiGtryGGur ariMyndin
Umræða 15Mánudagur 21. janúar 2013
Við lifum ekki
án vatns
Bergljót Arnalds safnar hljóðum íss og vatns til að vekja athygli á bráðnun jökla. – DV
Kjallari
Birgitta
Jónsdóttir