Dagblaðið Vísir - DV - 18.07.2014, Qupperneq 10

Helgarblað 18.–21. júlí 201410 Fréttir
H
ermann Ottósson, fram­
kvæmdastjóri Rauða
krossins á Íslandi, telur ný­
legan samning innanrík­
isráðuneytisins við Rauða
krossinn um þjónustu við hælisleit­
endur ekki ógna sjálfstæði hjálpar­
samtakanna. Samningurinn felur í
sér að ráðuneytið mun greiða Rauða
krossinum rúmlega 34 milljónir ár­
lega fyrir „óháða“ og „hlutlausa“
lögmannsþjónustu við þá sem leita
hælis á Íslandi.
Hermann staðfestir að búið sé að
ganga frá ráðningu á þeim tveimur
lögfræðingum sem munu sinna
réttargæslu hælisleitenda á Íslandi
fyrir Rauða krossinn en það eru þau
Gunnar Narfi Gunnarsson og Arndís
Anna K. Gunnarsdóttir. Hagvang­
ur hélt utan um og stjórnaði ráðn­
ingarferlinu en Hermann segir að
í auglýsingu um störfin hafi komið
fram „tiltölulega nákvæm lýsing á
færni, þekkingu og reynslu sem ósk­
að var eftir að viðkomandi hefði“.
Spurður um rökstuðning fyrir
ráðningu lögmannanna segir Her­
mann: „Það skal tekið fram að Rauði
krossinn er ekki opinber stofnun og
þarf því ekki að rökstyðja ráðningar
sínar.“
Gagnrýni lögmanna
Í 1. grein laga Rauða krossins á Íslandi
er kveðið á um að hreyfingin skuli
vera sjálfstæð: „Þótt landsfélög veiti
aðstoð í mannúðarstarfi stjórnvalda
og lúti lögum lands síns, verða þau
ætíð að varðveita sjálfstæði sitt svo
þau geti starfað í samræmi við grund­
vallarmarkmið hreyfingarinnar.“
Spurður um það hvort samningur
sem færi hreyfingunni 34 milljónir á
ári brjóti gegn þessu ákvæði laganna
segir Hermann: „Rauði krossinn tel­
ur að samningurinn við innanríkis­
ráðuneytið sem þú vísar til samræm­
ist ákvæðum laga Rauða krossins
sem og grundvallarhugsjónum
hreyfingarinnar.“
Helga Vala Helgadóttir héraðs­
dómslögmaður og Ragnar Aðal­
steinsson, hæstaréttarlögmaður og
eigandi Réttar, eru á meðal þeirra
sem gagnrýnt hafa samninginn.
Ragnar óttast að markmiðið með
honum sé sparnaður í málaflokkn­
um sem bitni á þeim sem síst skyldi –
hælisleitendunum sjálfum.
Minna aðhald
„Þessi samningur þýðir auðvitað að
lögmenn hætta almennt að fylgjast
með því hvernig Útlendingastofnun
hagar störfum sínum,“ sagði Ragnar
í samtali við Reykjavík vikublað á
dögunum. Samningurinn felur í sér
að lögmenn á vegum Rauða krossins
munu alfarið sjá um réttargæslu
hælisleitenda hér á landi. Þetta er
mikil breyting frá því sem verið hefur
enda hafa hælisleitendur haft tölu­
vert val um það hvernig réttargæslu
þeirra er háttað. Hér eftir verður til
að mynda erfiðara fyrir hælisleitend­
ur að skipta um lögmenn þar sem
lögmenn Rauða krossins verða þeir
einu sem fá greitt fyrir réttargæsluna.
Ragnar telur að þetta muni leiða til
minna aðhalds gagnvart Útlendinga­
stofnun. „Það dregur þá úr möguleik­
um lögmanna, og kannski áhuga,
til að gera grein fyrir störfum stofn­
unarinnar og gagnrýna þar starfs­
hætti. Nú verða nýju talsmenn
Rauða krossins einir um slíkt.“ Í
samningnum er kveðið á um að lög­
menn Rauða krossins eigi að veita
„ hlutlausa ráðgjöf“. Þetta er á meðal
þess sem Ragnar gagnrýndi í samtali
við Reykjavík vikublað: „Við lögmenn
undrumst mjög hvers konar ráðgjöf
það á að vera. Við teljum að það að
berjast fyrir réttindum þeirra sem til
okkur leita teljist ekki hlutlaus ráð­
gjöf.“
Fjöldi samninga gerðir
Hermann Ottósson, framkvæmda­
stjóri Rauða krossins á Íslandi, segir
að samtökin hafi gert fjölda samn­
inga við stjórnvöld en ávallt á þann
hátt að félagið tryggi að hægt verði
að starfa í samræmi við grund­
vallarhugsjónir hreyfingarinnar og
lög félagsins um sjálfstæði, hlutleysi
og óhlutdrægni.
„Rauði krossinn telur á engan
hátt að samningur sá sem gerður
var við innanríkisráðneytið dragi úr
trúverðugleika, getu eða sjálfstæði
Rauða krossins til að gæta hagsmuna
hælisleitenda,“ segir Hermann.
Í samningnum við innanríkis­
ráðuneytið taki Rauði krossinn að sér
tiltekið og tímabundið hlutverk, sem
sé að tryggja hagsmuni þeirra sem
óski alþjóðlegrar verndar á Íslandi.
„Okkar starfsaðferðir munu því miða
við að tryggja hagsmuni hælisleit­
enda á þann hátt sem við teljum að
þeim sé best borgið hverju sinni.“
Afsökunarbeiðni
Rauða krossins
Ljóst er að hagsmunir skjólstæðinga
samtakanna annars vegar og ríkis­
valdsins hins vegar eiga það til að
skarast. Það sætti til að mynda furðu
þegar Rauði krossinn bað Hönnu
Birnu Kristjánsdóttur innanríkisráð­
herra sérstaklega afsökunar á því að
starfsmaður samtakanna hefði leyft
sér að gagnrýna ráðherrann fyrir að
hafa bendlað Rauða krossinn við
leka persónuupplýsinga um hælis­
leitendur úr ráðuneytinu að tilefn­
islausu. Afsökunarbeiðnin þótti til
marks um ákveðinn ótta gagnvart
ráðuneytinu en ljóst er að þá þegar
var núgildandi samningur um þjón­
ustu við hælisleitendur á teikni­
borðinu.
Hermann segir Rauða krossinn
ekki hafa neinn fjárhagslegan ávinn­
ing af samningnum. „Einnig er ljóst
að ef félagið geti af einhverjum
ástæðum ekki veitt þá réttaraðstoð
sem það telur að hælisleitendur séu
í þörf fyrir eða á annan hátt sinnt
skyldum sínum samkvæmt samn­
ingnum muni það segja sig frá hon­
um. Það á einnig við, ef félagið telur á
einhvern hátt vegið að sjálfstæði sínu
af hálfu stjórnvalda.“ n
Segir samninginn
samræmast lögum
n Rauði krossinn fær 34 milljónir króna frá innanríkisráðuneytinu
Jón Bjarki Magnússon
jonbjarki@dv.is
Ekki upplýst
um gagnrýni
Birgitta Jónsdóttir segir að þingmannanefnd
hafi ekki fengið að heyra gagnrýni
H
elga Vala Helgadóttir lögmað­
ur lýsti yfir áhyggjum af samn­
ingnum á Facebook­síðu sinni
á dögunum. „Ég hef líka áhyggj­
ur af því að engum í þessari svoköll­
uðu þverpólitísku þingnefnd um
útlendinga hafi dottið í hug að sporna
gegn þessu,“ skrifaði Helga Vala og
vísaði til þingmannanefndarinnar
sem sett var á laggirnar að frumkvæði
innanríkisráðherra og Óttarr Proppé,
þingmaður Bjartrar framtíðar, gegnir
formennsku í. Þrír lögmenn tóku und­
ir með Helgu Völu á Facebook, þau
Gísli Tryggvason, Elfur Logadóttir og
Saga Ýrr Jónsdóttir.
Birgitta Jónsdóttir, þingkona Pírata,
er á meðal þeirra sem sitja í þing­
mannanefndinni. Hún sagði að þeim hefði ekki verið gefinn kostur á að
sporna við því að samningurinn yrði gerður. „Ég fékk ekki þá gesti sem
ég hafði ítrekað beðið um á fund nefndarinnar, og þar af leiðandi var ég
aldrei upplýst um þá gagnrýni sem þú og Ragnar Aðalsteins hafið haft
um þetta fyrirkomulag,“ skrifaði hún og bætir við: „Þegar ég gagnrýndi
þetta fyrirkomulag þá var okkur sagt að þessi ákvörðun væri ekki á for­
ræði þingmannanefndarinnar.“
Ógnar ekki sjálfstæði Hermann Ott-
ósson, framkvæmdastjóri Rauða krossins
á Íslandi, og Hanna Birna Kristjánsdóttir
innanríkisráðherra undirrita samninginn. „Rauði krossinn
telur að samn­
ingurinn við innan ríkis­
ráðu neytið sem þú vísar
til sam ræmist á kvæð­
um laga Rauða krossins
sem og grund vallar hug­
sjónum hreyfingarinnar.
Bitnar á hælisleitendum
Ragnar Aðalsteinsson, hæstaréttar-
lögmaður og eigandi Réttar, óttast
að markmiðið með samningnum sé
sparnaður í málaflokknum sem bitni
á þeim sem síst skyldi – hælisleit-
endunum sjálfum.
340 milljóna
endurbætur
Að undanförnu hefur verið unnið
að gagngerum endurbótum ut­
anhúss á Arnarhvoli og gamla
Hæstaréttarhúsinu. Ráðist var í
framkvæmdir í kjölfar ítarlegrar
ástandsskoðunar á húsunum
sem leiddi í ljós ríka þörf á lag­
færingum.
Á vef fjármálaráðuneytis
kemur fram að haft hafi verið að
leiðarljósi að útlit húsanna yrði
í samræmi við upprunalegar
teikningar af þeim en Guðjón
Samúelsson, húsameistari ríkis­
ins, teiknaði báðar byggingarnar.
Ytra byrði húsanna verður nú í
fyrsta sinn í fullu samræmi við
áform hans. Í endurbótunum var
gert við steypu­ og múrskemmd­
ir, öllum gluggum var skipt út og
þak lagfært. Að lokum voru bæði
húsin endursteinuð.
Á næstunni er stefnt að því að
hefja endurbætur á Arnarhvoli
innanhúss í því skyni að færa
skipulag í nútímalegra horf og
bæta úr bruna­, öryggis­ og að­
gangsmálum.
Endurbæturnar sem unnið er
að á Arnarhvoli og gamla Hæsta­
réttarhúsinu eru þær heildstæð­
ustu sem gerðar hafa verið frá því
húsin voru byggð. Endurbætur á
húsunum hófust í byrjun október
2013 í kjölfar auglýsts forvals
og útboðs í framhaldi. Fram­
kvæmdasýsla ríkisins hélt utan
um hvoru tveggja.
Kostnaðaráætlun vegna fram­
kvæmdanna hljóðaði upp á 330,8
milljónir króna á verðlagi ársins
2013 og er framvinda í samræmi
við áætlanir, að því er fram kemur
á vef fjármálaráðuneytisins. Áætl­
uð verklok eru í lok júlí og er það
einnig í samræmi við áætlanir.
Jarðhitinn
kortlagður
Gunnar Bragi Sveinsson
utanríkis ráðherra og Vitalii
Grygorovskyi, aðstoðarforstjóri
Stofnunar um orkusparnað í
Úkraínu, ræddu samstarf ís­
lenskra og úkraínskra stjórnvalda
á sviði jarðhitanýtingar í Kænu­
garði á miðvikudag.
Í tilkynningu frá utanríkis­
ráðuneytinu kemur fram að ís­
lensk stjórnvöld hafa boðist til að
kortleggja tækifæri í virkjun jarð­
hita í Úkraínu sem lið í að auka
fjölbreytni og efla þátt endur­
nýjanlegra orkugjafa í orkuöflun
landsins. Á fundinum var ákveðið
að hefja undirbúning að sam­
starfi ríkjanna á þessu sviði.
Í tilkynningunni er haft eftir
Gunnari Braga að tækifæri séu
til nýtingar jarðhita í vesturhluta
Úkraínu. Alþjóðleg þekking og
reynsla íslenskra sérfræðinga,
meðal annars frá Rúmeníu og
Ungverjalandi, geti reynst dýr­
mæt til að meta hvaða skref sé
skynsamlegt að taka. Hann seg­
ir virkjun jarðhita geta reynst
íbúum Úkraínu dágóð búbót, sér­
staklega vegna húshitunar, enda
sé jarðhiti stöðug og hrein orku­
auðlind.