Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.2014, Blaðsíða 14

Helgarblað 26.–28. júlí 201414 Fréttir
HVAÐ GETUR ÍSLAND GERT?
S
veinn Rúnar Hauksson,
læknir og formaður sam-
takanna Ísland-Palestína, er
opinn fyrir hugmyndum um
að Ísland slíti stjórnmála-
sambandinu við Ísrael. Hann telur
það vera eitt þeirra úrræða sem
hljóti að koma til greina til að þrýsta
á um frið, frelsi og réttlæti fyrir botni
Miðjarðarhafs.
„Þegar ríki hagar sér eins og
Ísraelsríki gerir, beitir einum öflug-
asta her heims gegn varnarlausu
fólki í Palestínu, fremur fjöldamorð
á degi hverjum, stríðsglæpi sem
eru til rannsóknar hjá Sameinuðu
þjóðunum, sýnir engan lit á að
virða alþjóðalög, mannréttindasátt-
mála né ályktanir Sameinuð þjóð-
anna, lýsir því yfir í upphafi þessar-
ar herferðar, að ekki verði hlustað
á neinar mótbárur úti í heimi við
stríðsrekstri þeirra, hagar sér eins og
og Ísrael sé hafið yfir alþjóðalög; já,
þá hljóta þjóðir heims að skoða allar
leiðir til að stöðva þjóðarmorð, þar
á meðal slit á stjórnmálasambandi,“
segir Sveinn í samtali við DV.
Þúsundir undirskrifta
Illugi Jökulsson fjölmiðlamaður
hleypti af stað undirskriftasöfnun
um síðustu helgi til að þrýsta á ís-
lensk stjórnvöld að slíta stjórnmála-
sambandinu við Ísrael og hafa hátt
í sjö þúsund undirskriftir safnast. Á
meðal þeirra sem tekið hafa und-
ir hugmyndirnar eru þingkonurnar
Katrín Júlíusdóttir og Birgitta Jóns-
dóttir sem telja hefðbundnari úr-
ræði fullreynd. Þá gaf Katrín Jakobs-
dóttir, formaður Vinstri grænna,
slíkum hugmyndum undir fótinn í
pistli sem birtist í DV á þriðjudag.
Silja Bára Ómarsdóttir, aðjunkt
við stjórnmálafræðideild Háskóla
Íslands, er hins vegar á öndverð-
um meiði. „Ég tel ekki rétt að slíta
stjórnmálasambandi við Ísrael.
Það myndi loka á þær takmörkuðu
leiðir sem við höfum til að þrýsta á
Ísraelsstjórn og gera hjálparstarf og
sjálfboðastarf erfiðara,“ segir hún
og bætir því við að hún telji brýnt
að eiga samskipti við allar þjóð-
ir, enda skapi þau möguleika til úr-
lausna. Viðskiptaþvinganir og um-
fangsmiklar sniðgönguherferðir séu
ákjósanlegri aðferð fyrir Íslendinga
til að leggja sitt af mörkum.
Slit sem tímabundin aðgerð
Sveinn Rúnar segist ekki telja það
vera veigamikil rök gegn slitum á
stjórnmálasambandi að þá verði
ekki hægt að skrifa bréf eða koma
mikilvægum orðsendingum til
ráðamanna í Ísrael. „Stjórnmálaslit
eru stjórnmálaleg og diplómatísk
aðgerð sem er í eðli sínu tímabund-
in. Slíkri ákvörðun má snúa við um
leið og breyting verður á stefnu
Ísraels gagnvart nágrönnum sínum
og stjórnvöld þar sýna lit á að virða
alþjóðalög,“ segir hann.
Þau Silja Bára eru sammála um
að beita þurfi viðskiptaþvingun-
um og að sniðganga Ísraelsríki líkt
og gert var á tímum aðskilnaðar-
stefnunnar í Suður-Afríku. „Það eru
nokkur dæmi um það frá 2009 að
sterk fyrirtæki hafi lokað á ísraelska
birgja þar sem þeir vildu ekki missa
viðskipti heima hjá sér. Það dugar
ekki að sniðganga kryddvörur og
ávexti, það eru fyrirtæki sem þurfa
að sniðganga fyrirtæki,“ segir Silja
og bendir á að Ísland, rétt eins og
önnur ríki, geti sett viðskiptabann á
Ísrael. „Við höfum dæmi frá Suður-
Afríku, þar sem þetta skilaði árangri
og þetta er það sem getur haft áhrif
til lengdar.“
Víðtækari aðgerðir
Sveinn tekur undir þetta og minnir
á að hreyfingunni BDS, sem vinnur
að vopnasölubanni og „sniðgöngu“,
hefur vaxið fiskur um hrygg úti um
allan heim, ekki síst í Bandaríkjun-
um þar sem háskólasjóðir og stórar
kirkjudeildir hafa spornað gegn fjár-
festingum í fyrirtækjum sem tengj-
ast hernáminu.
„Þegar hernaðarstórveldi fer
fram eins og Ísrael gerir gagnvart
varnarlausum nágrönnum, dag eft-
ir dag og ár eftir ár, með ólöglegu
hernámi og miskunnarlausum
fjöldamorðum á óbreyttum borg-
urum og skellir skollaeyrum við til-
mælum alþjóðasamfélagsins, þá
hljóta sniðganga og stjórnmála-
slit að koma til álita þar til breyting
verður á þessu framferði,“ seg-
ir Sveinn. „Sameinuðu þjóðirnar
þurfa líka að senda sveitir sínar á
vettvang og veita palestínsku þjóð-
inni alþjóðleg vernd.“ n
n Skiptar skoðanir um slit á stjórnmálasambandi við Ísrael n Þúsundum undirskrifta safnað
Jóhann Páll Jóhannsson
johannp@dv.is
Óöld Fjöldamorðunum ætlar ekki að linna á Gaza-svæðinu, en skiptar skoðanir eru um það hvað Íslendingar geti gert til að leggja sitt af
mörkum. MYND REUTERS
Mótfallin slitum Silja Bára Ómarsdóttir
er aðjunkt við stjórnmálafræðideild Háskóla
Íslands og telur slit á stjórnmálasambandi
ekki farsæla leið. MYND SIGTRYGGUR ARI
Opinn fyrir slitum Sveinn Rúnar
Hauksson er formaður samtakanna Ísland-
Palestína. MYND SIGURÐUR GUNNARSSON
Mótfallnir
slitum
„Fráleitt af Íslandi að gera það
eitt og sér“
Á síðasta kjörtímabili kom það til
skoðunar að slíta stjórnmálasambandinu
við Ísrael en úr því varð ekki. Össur
Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráð-
herra, greindi frá því á Alþingi þann 20.
nóvember árið 2012 að hann hefði rætt
við Mahmoud Abbas, forseta Palestínu
og fjölmarga utanríkisráðherra, bæði í
Mið-Austurlöndum og Evrópu. „Enginn
þessara taldi rétt að Ísland sliti stjórn-
málasambandi við Ísrael,“ sagði Össur
en bætti því við að þetta útilokaði ekki
að við vissar aðstæður þyrftu menn að
endurmeta stjórnmálasamband við ríkið.
„En ég tel að það væri fráleitt af Íslandi
að gera það eitt og sér. Það verður að
gera það með einhverjum hætti í sam-
vinnu og samfylgd annarra ríkja.“
Gunnar Bragi Sveinsson, arftaki
Össurar, er á sama máli og telur
tilgangslaust að slíta stjórnmálasam-
bandinu. „Ég held að það séu röng
skilaboð að einangra ákveðið ríki og
taka ekki samtalið við það um þær
aðferðir og aðgerðir sem þeir grípa til,“
sagði hann í samtali við fréttastofu RÚV
í vikunni. Daginn eftir sendi Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra
Benjamín Netanyahu, forsætisráðherra
Ísraels, harðort bréf þar sem hvatt var til
þess að Ísraelsher legði niður vopnin.
Illugi Jökulsson safnaði um 6.600 undir-
skriftum fyrir því að Ísland slíti stjórnmála-
sambandi við Ísrael. Aðspurður um þá
gagnrýni sem fram hefur komið, til dæmis
frá Silju Báru, segist hann vera innilega
ósammála henni.
„Hún talar um að loka ekki á þær takmörk-
uðu leiðir sem við höfum til að þrýsta á
Ísraelsstjórn. Mér þætti fróðlegt að sjá
þær leiðir. Sannleikurinn er auðvitað sá
að við höfum ekki, frekar en aðrir, haft
nokkra minnstu möguleika til að „þrýsta á
Ísraelsstjórn“ að undanförnu, og það mun
ekki breytast. Ísraelsstjórn er einfaldlega
orðin svo forhert að diplómatískar leiðir
duga ekki lengur af okkar hálfu,“ segir
Illugi. Hann segir að fyrst Ísraelar hlýði ekki
einu sinni Bandaríkjunum þegar þau hvetja
til friðar á svæðinu, muni kurteislegar leiðir
af hálfu Íslands heldur ekki koma að gagni.
Illugi kveðst ekki vita hvort slit á stjórn-
málasamstarfi kynnu að gera hjálparstarf
og sjálfboðaliðastarf á Gaza erfiðara, eins
og Silja Bára og fleiri hafa haldið fram. „Ef
sú yrði raunin þá leysum við það vandamál
þegar að því
kemur. Í versta falli
leggjum við bara þá
peninga sem við viljum
veita til hjálparstarfs inn hjá alþjóðastofn-
unum og felum þeim að koma þeim í
gagnið. Og ég er ekki í vafa um að það hug-
rakka og dugmikla fólk sem unnið hefur
sjálfboðaliðastörf í þágu Palestínumanna
mun finna sér leiðir til að koma að gagni,“
segir hann. Illugi telur að senda þurfi skýr
skilaboð um að Ísland kæri sig ekki um
vinatengsl við ríki sem hegðar sér eins og
Ísrael hefur gert gagnvart Palestínu um
árabil. „Þótt við gerum okkur ekki grein
fyrir því, þá segja mér fróðir menn um
ísraelskt samfélag að þar í landi muni að
minnsta kosti eldri kynslóðin vel eftir því
hlutverki sem Ísland gegndi við stofnun
Ísraels 1948. Það mun því verða eftir því
tekið í Ísrael ef Íslendingar slíta stjórn-
málasambandi, eða gera sig að minnsta
kosti líklega til þess. Ég er sannfærður um
að það séu gagnlegustu skilaboðin sem
við sent frá okkur í þessu hörmulega máli.“
Viðurkenndu
ekki Palestínu
Einhugur innan stjórnar um
yfirlýsingar og styrk
Alþingi Íslendinga samþykkti þann 29.
nóvember að Ísland viðurkenndi Palestínu
sem sjálfstætt og fullvalda ríki. Tillagan
hlaut stuðning allra þingflokka nema
Sjálfstæðisflokksins, en Gunnar Bragi
Sveinsson utanríkisráðherra var á meðal
þeirra sem greiddu henni atkvæði sitt.
Birgir Ármannsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins og núverandi formaður
utanríkismálanefndar, segist ekki hafa
skipt um skoðun hvað þetta varðar.
„Það var sjónarmið okkar að það væri
réttara að eiga samstöðu með öðrum
Norðurlöndum og nágrannaþjóðum í
þessum efnum,“ segir hann í samtali við
DV og bendir á að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi ekki lagst gegn því að ályktunin færi
í gegn, hvorki á þinginu né innan utan-
ríkismálanefndar. „Hins vegar töldum
við réttast að Ísland færi í sama takti og
nágrannalöndin hvað þetta varðar.“
Aðspurður hvort sjálfstæðismenn
styðji eindregið þau sjónarmið sem
Sigmundur Davíð Gunnlaugsson viðraði í
bréfi sínu til forsætisráðherra Ísraels, sem
og styrkveitingu utanríkisráðuneytisins
til Gaza-svæðisins segir Birgir: „Það hefur
ekki verið ágreiningur um þetta innan
ríkisstjórnar svo ég viti til. Þetta eru yfir-
lýsingar og aðgerðir ríkisstjórnar Íslands.“
Safnaði þúsundum undirskrifta
Illugi telur sambandsslit tímabær