Hagskýrslur um mannfjöldaþróun - 01.01.1975, Blaðsíða 57

55*
6. DÁNARORSAKIR.
Causes of death.
Skýislum um dánarorsakir almennt var byrjað að safna hér á landi árið 1911. í Mannfjölda-
skýrslum 1911-15 (Hagskýrsla nr. 24) er greinargerð um þá skýrslusöfnun, en hún hélst að formi til
nærri óbreytt til ársloka 1950. Sú brejting varð þó á eftir því sem árin liðu, að dánarvottorð voru
gefin út fyrir sívaxandi hluta mannslata hvers árs. Eftirfarandi hlutfallstölur sýna.hvemig heimildir
um dánarorsakir skiptust hlutfallslega á hverju 5 ára tímabili 1911-50:
1911-15 1916-20 1921-25 1926-30 1931-35 1936-40 1941-45 1946-,
Dánarvottorð læknis 32 43 42 53 60 63 67 77
Prestaskýrsla aðeins: með aths. læknis . 16 11 14 16 16 16 14 11
án aths. læknis .. 52 46 44 31 24 21 19 12
Alls 100 100 100 100 100 100 100 100
Með lögum nr. 42/1950, sem tóku gildi 1. janúar 1951, var ákveðið, að ritað skyldi dánar-
vottorð fyrir hvem mann, er dæi hér á landi, nema ifk fyndist ekki, þá skyldi gerð mannskaða-
skýrsla samkvæmt lögum nr. 42/1913. Hefur samkvæmt þessu verið gefið út dánarvottorð um öll
mannslát síðan í ársbyrjun 1951, nema um voveiflegan dauðadaga hafi verið að ræða og líkekki
fundist.
Tafla 75 er ný í Mannfjöldaskýrsum, en þar er sýnt hvemig tala látinna 1961-65 og 1966-70
skiptist eftir aðstæðum við utgáfu dánarvottorðs og eftir dánarorsök. Við þessa flokkun heTur röð at-
riða f töflunni ráðið, þegar danarvottorð hefur talist til fleiri en eins flokks. Ef t. d. dánarvottorð
hefur verið gefið út eftir skýrslu annarra og krufning átt sér stað, þá hefur hið síðar nefnda ráðið
flokkuninni, o. s. frv.
Hlutfallsleg skipting dánarvottorða á þennan hátt er sýnd f 49% yfirliti og eru þar einnigtölur
áranna 1951 og 1960, er dánarvottorð voru flokkuð á sama hátt. Sést þar, aðhlutfallstala krufninga
hefurnærri þrefaldast frá 1951 til 1966-70. Aðalniðurstaða þessa yfirlits er sú, að skilyrði til þess,
að dánarmein verði rétt tilgreind f dánarvottorði hafi batnað til muna á umræddu tímabili.
Töflur Mannfjöldaskýrslna 1941-50 um dánarorsakir voru byggðar á alþjóðlegri dánarmeinaskrá
frá 1938 en ánn 1911-40 var notuð íslensk skrá um dánarorsakir. Ajið 1948 gaf Alþjóðaheilbrigðis-
stofnunin út nýja dánarmeinaskrá, sem er meira sundurliðuð en skráin frá 1938 og^ allfrábrugðin
henni að öðru leyti. Um leið var gerð veruleg breyting á reglunum um, hvemig dánarmein skuli
ákvarðað, þegar um samverkandi sjúkdóma er að ræða. Skrifstofa Landlæknis gaf skrá þessa út
1952: Marinslatabók II. Er þar um að ræða þýðingu á hinum löggilta enska texta og fylgir^ latnesk
þýðing sjúkdómsheita, sem tekin er eftir hinni sænsku útgáfu skrárinnar. Að hálfu Afþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar var gert ráð fyrir, að þátttökurfki tækju nýju skrána í notkun 1. janúar 1951,og
var svo hér á landi.
49. YFIRLIT. HEIMILD VIÐ ÚTGÁFU DÁNARVOTTORÐS 1951-70.
Basis for cause of death determination 1951-70
Dánir alls/deaths total ........................
Dánarvottorð gefin út hérlendis/death certificates
issued in Iceland...............................
Lík var krufið/autopsy.........................
Mannskaðarannsókn for fram/legal inquiry ....
Læknir sá hinn látna fyrir og eftir andlát/doctor
saw the dead before and after death........v .
Læknir sá hinn láma fyrir en ekki eftir andlát/
doctor saw the dead before but not after death .
Læknir sá aðeins líkið/doctor sawonly thecoipse
Dánarvottorð gefið út eftirskýrslu annarra/ death
certificate issued accord. to others" statement .
Áður talin atriði óupplýst og lfk ófundið/not
specified and corpse not found.................
Danarvottorð gefin út erlendis/ death certificates
issued abroad...................................
Tala vottorða Meðaltala vottorða Af 1000 vottorðum
1951 1960 1961 -65 1966 -7 0 1951 )9?0 1961 -<?5 1966 -7 Q
1145 1167 1284 1415 .
1140 1160 1267 1393 1000 1000 1000 1000
159 368 465 554 139 317 367 398
15 13 22 22 13 11 17 16
655 640 569 562 575 552 450 403
90 40 45 106 79 35 36 76
92 87 80 71 81 75 63 51
53 12 16 15 46 10 12 11
76 - 70 63 67 - 55 45
5 7 17 22
Translation of headings: Tala vottorða: number of certificates. Meðaltala vottorða: average
number of certificates. Af 1000 vottorðum: per 1000 certificates.