Dagblaðið Vísir - DV - 29.09.2008, Blaðsíða 20

mánudagur 29. september 200820 Fókus
Það stendur óvenjulega á í ís-
lensku leikhúsi nú í haust. Í þrem-
ur af helstu leikhúsum þjóðarinn-
ar eru nýir leikhússtjórar teknir við
stjórnartaumunum. Menn rýna í
verkefnaskrána, reyna að átta sig á
áherslum þeirra, hvort einhverra
nýrra veðra sé von. Því er ekki að
neita að sitthvað sem maður sér –
eða sér ekki – vekur undrun, spurn-
ingar, efasemdir. En auðvitað er of
snemmt að draga ályktanir, fella
dóma. „The proof of the pudding is
the eating.“ Við skulum sjá hvernig
þetta smakkast.
Í Íslensku óperunni ætlar Stefán
Baldursson sýnilega að feta troðnar
slóðir – nema hvað von er á rokk-
óperu strax um næstu helgi. Hins
vegar eru engar nýmóðins fram-
úrstefnuóperur á dagskránni að
þessu sinni. Sjálfsagt anda sumir
léttar. Forveri Stefáns var skamm-
aður fyrir að sýna of mikið af óper-
um sem „fólkið“ vildi hvorki sjá né
heyra. Ómaklega, að mínum dómi.
Þær sýningar tókust misjafnlega,
en við getum bara ekki alltaf verið
með Mozart eða Puccini eða Ver-
di – þann síðastnefnda sagði Krist-
ján Jóhannsson í viðtali að Íslenska
óperan réði ekki við að sýna. Sem
eru að vísu ekki nýjar fréttir. Þjóð-
leikhúsið er eina þokkalega óperu-
húsið sem við eigum og þar eru ekki
sýndar óperur. Stefán Baldursson
hafði engan áhuga á því í sinni tíð
og eftirmaður hans hefur heldur
engan áhuga. Tapið er leikhússins
alls, þar á meðal Íslensku óperunn-
ar sem veitir sannarlega ekki af svo-
lítilli samkeppni.
En þó að óperudagskrá Stefáns
komi ekki mjög á óvart, er fyrsta
frumsýning haustsins engu að síð-
ur rós í hnappagatið einu leyti: við
höfum loksins fengið að heyra og
sjá Kristján Jóhannsson syngja á
sviði Óperunnar. Og til þess var
sannarlega tími kominn. Að ein-
hverju leyti geri ég ráð fyrir að óp-
erurnar tvær séu valdar með sér-
stöku tilliti til hans. Kristján hefur
margsinnis sungið aðalkarlhlut-
verkin í hinni klassísku óperu-
samloku, Cavalleria Rusticana og
Pagliacci. Hér skiptast þeir Jóhann
Friðgeir Valdimarsson og Kristján á
um að syngja þessi hlutverk: Turr-
idu í Cav., Canio í Pag., svo notuð
sé hefðbundin stytting nafnanna.
Nú á laugardagskvöldið, þegar ég
sá sýninguna, söng Kristján Can-
io, Jóhann Friðgeir Turridu. Um
næstu helgi syngur Kristján Turr-
idu, á sunnudagskvöldin raunar
bæði hlutverkin, sé ég í sýninga-
dagatali Óperunnar. Það er eins
gott að hann taki á honum stóra
sínum þá. Það er ekki að raunar-
lausu að þessar tvær óperur hafa
fylgst að, þó að þetta sé í fyrsta
skipti sem Íslenska óperan sýnir
þær saman. Í Þjóðleikhúsinu voru
þær báðar sýndar árið 1954, svo
að segja má að tími hafi verið til
kominn. Þær fjalla báðar um eld-
heitar ástir, afbrýði, svik og dauða,
en Pagliacci hefur léttara og leik-
rænna yfirbragð, enda gerist hún í
leikhúsi; aðalpersónurnar eru leik-
endur í ítalska spuna- og farand-
leikhúsinu commedia dell´arte og
setja á svið gamanleik um kokk-
álaðan trúð. Sá gamanleikur á sér
beina samsvörun í lífi leikendanna
sjálfra og hlýst af því mikill harm-
ur áður en yfir lýkur. Óperurnar eru
samdar í anda raunsæisstefnunnar,
verismans svonefnda, persónurnar
óbreytt alþýðufólk, en ekki kóng-
ar, aðalsmenn eða betri borgarar,
eins og áður tíðkaðist, þó að stöku
tónskáld, eins og Bizet, hefðu áður
hætt sér út fyrir rammann.
Sönglega séð er þetta mjög jöfn
sýning. Allir skila sínu vel, þarna
er enginn áberandi veikur hlekk-
ur. Á laugardagskvöldið fór Auður
Gunnarsdóttir með hlutverk Sant-
uzzu í Cavalleria, (Elín Ósk Ósk-
arsdóttir syngur það önnur kvöld),
Sólrún Bragadóttur söng Neddu í
Pagliacci; að því situr Sólrún raun-
ar ein, sem er vel. Tómas Tómas-
son fer með stór hlutverk í báðum
óperunum; það er sannarlega gam-
an að fá að heyra aftur í Tómasi svo
skömmu eftir að hann sló í gegn í
La traviata í fyrravetur. Hann hefur
sterka sviðsnærveru sem hér naut
sín að vísu mun betur í fyrri óper-
unni en þeirri síðari; þar hefði þurft
meiri gervisbreytingu, því að Tóm-
as er einfaldlega svo flottur á svið-
inu að maður bara trúir því varla að
nokkur kona geti staðist hann. Þau
Jóhann Friðgeir og Auður Gunnars-
dóttir gerðu Santuzzu og Turrido
ljómandi góð skil, þó að sviðsfram-
koma Jóhanns sé enn sem fyrr held-
ur stirðleg. Hann syngur afskaplega
vel, það vantar ekki, en svipbrigði
eru of einhæf og hreyfingar þving-
aðar. Í minni hlutverkum eru Sess-
elía Kristjánsdóttir (Lola), Alina
Dubik (Lucia), Eyjólfur Eyjólfsson
(Peppe) og Alex Ashworth (Silvio)
og skila sínu prýðilega; Eyjólfur
hefur það fram yfir marga að hann
er lipur leikari og fær hér ágæt tæki-
færi til að sýna það.
Sveinn Einarsson fer nokkuð
óvænta leið í þessari uppsetningu.
Hann kýs að nota heimsókn leik-
flokksins í Pag. sem umgerð um alla
sýninguna, þannig að uppfærslan á
Cav., sem fer á undan, verður einn-
ig eins konar leikhús í leikhúsinu.
Neonljós, glimmertjald, stílfærð-
ir búningar, einfölduð sviðsmynd,
með prójeksjónum í Cav., blikkandi
ljósa-showi í Pag. Þessi leið hentar
Pag. eðlilega miklu betur, en fyrir
Cav. gerir hún lítið. Hér er farið inn
í verkið sem leikhúsæfingu, þar sem
kórinn, klæddur í hlutlausa, svarta
búninga, fær textann í hendur og
syngur hann fyrst af blaði und-
ir stjórn leikara; síðan tína þeir á
sig einhverjar pjötlur sem eiga víst
að minna á sveitaþorpið. Búningar
söngvaranna eru ekki heldur í per-
íódu; sem slíkir voru þeir sumir fal-
legir, einkum búningar Santuzzu og
Lolu, en í kvenbúningum kórsins í
síðari hlutanum nær sundurgerð-
in yfirhöndinni. Og öll verður þessi
umgerð of ágeng, tranar sér fram
á kostnað hins mannlega drama,
heildaryfirbragðið ekki nógu stíl-
hreint. Verisminn er kannski ekki
heilagur, en það verður þá að setja
eitthvað í staðinn sem virkar. Í Cav.
gegnir kórinn stóru hlutverki, en of
oft stóð hann eins og veggur á bak-
sviðinu; hann hefði þurft á miklu
meiri leikstjórn að halda; sviðið
er slæmt, það vitum við, en leik-
stjórum hefur þó stundum tekist
að leysa þann vanda. Óperukór-
inn syngur ágætlega, hefur jafnvel
sjaldan sungið betur, bestu kaflarn-
ir í Cav. voru unun á að hlýða. En
sem leikarar eru félagar hans harla
misjafnir, einkum karlarnir; kon-
urnar rata margar mun betur um
lendur leiksviðsins og ætti að nýta
samkvæmt því.
Ég komst ekki á frumsýning-
una og sá á dómum sumra kollega
minna að Kristján Jóhannsson fékk
ekki alveg óblandið lof eftir hana.
En ég get fullvissað ykkur um að
hann var í toppformi nú um helg-
ina. Hann lagði áhorfendur að fót-
um sér með áhrifamikilli túlkun á
trúðnum óhamingjusama, sem að
lokum verður um megn að halda
blekkingu listarinnar frá óreiðunni
í sínu eigin tilfinningalífi; meðferð
hans á tveimur aðalnúmerunum
hitti beint í hjartastað, enda upp-
skar hann langt og innilegt lófatak,
einkum eftir fyrri aríuna. Og ekk-
ert vantaði upp á mótleikinn frá
Sólrúnu Bragdóttur sem var glæsi-
leg í hlutverki Neddu hinnar ótrúu.
Frammistaða þeirra tveggja var list-
rænn hátindur kvöldsins, eitt hið
besta sem heyrst hefur á sviði óper-
unnar í háa Herrans tíð. Verst bara
hvað sýningarnar eru fáar, því að
þetta er óperulist sem allir eiga að
fá tækifæri til að njóta.
Jón Viðar Jónsson
á m á n u d e g i
Kristján
á Kvöldið
Hefnd
nördanna
Söguþráðurinn í öðrum þætti Dag-
vaktarinnar minnti mig einna helst
á hina klassísku grínmynd Revenge
of the Nerds þar sem lítilmagnarnir
ná fram hefnd gegn hinum kúgandi
valdhöfum. Einhvers konar kosmískt
réttlæti. Daníel er skyndilega orðinn
yfirmaður Georgs Bjarnfreðarson-
ar og ljóst má vera að sósíalistinn
knái mun ekki taka því þegjandi og
hljóðalaust.
Það er alveg hægt að segja það um-
búðalaust að Dagvaktin byrjar frá-
bærlega vel. Persónurnar hafa vaxið
og það er gaman að fylgjast með
þremenningunum utan bensín-
stöðvarinnar. Þannig er áhugavert
að sjá hvernig hinn týndi Daníel er
óðum að finna sjálfan sig með sígar-
ettu í kjaftinum í sveitinni. Vand-
ræði Ólafs Ragnars virðast engan
enda ætla að taka og ljóst er að bati
Georgs úr þunglyndinu verður ekki
eins hraður og búast mátti við eftir
fyrsta þáttinn.
Hvaða áhrif það mun svo hafa að
Ólafur Ragnar sé farinn að slá sér
upp með guggu sem heitir einmitt
Gugga, er erfitt að spá fyrir um. Alla-
vega var annar þáttur Dagvaktarinn-
ar nægilega fyndinn til þess að ég
mun ekki gera neitt annað á þessum
tíma á sunnudagskvöldum næstu
mánuðina.
Valgeir Örn Ragnarsson
Alvöru tilþrif
Útsvar er ekki sá þáttur sem ég bíð
hvað spenntust eftir að vinnuviku
lokinni en fínasta afþreying er hann
þó.
Eins og margir kannast við er oft
á tíðum kveikt á sjónvarpinu þrátt
fyrir að ekki sé verið að horfa á eitt-
hvað sérstakt. Sú var einmitt staðan
á föstudagskvöldið á mínu heimili
þegar þátturinn Útsvar hófst. Hann
náði athygli minni fljótlega vegna
keppnisanda liðanna sem var ein-
stakur. Það var Hafnarfjörður sem
mætti Reykjanesbæ að þessu sinni
og var augljóst að bæði liðin ætluðu
sér sigur. Hlauparar liðanna lögðu
mikið á sig til að ná bjöllunni góðu og
svo langt gekk það í eitt skipti að liðs-
maður annars liðsins kastaði sér eins
og góðum markmanni sæmir.
Hafnfirðingar byrjuðu betur en
um miðjan þátt var staðan orð-
in nokkuð jöfn. Eftir harða baráttu
beggja liða, stjörnuleik og mikla
skemmtun var það lið Hafnarfjarðar
sem sigraði með átta stigum í þess-
um spennandi þætti.
Hrósa vil ég kynnum þáttarins
þeim Sigmari Guðmundssyni og
Þóru Arnórsdóttur sem bæði búa yfir
miklum sjarma og miklu öryggi. Þau
komast upp með að gera mistök og
mismæla sig vegna þess hve laus þau
eru við tilgerð og stjörnustæla. Frá-
bært sjónvarpsfólk í alla staði.
Kolbrún Pálína Helgadóttir
ÓPERA
Íslenska óperan:
Cavalleria rustiCana eftir
pietro MasCagni
og pagliaCCi eftir ruggero
leonCavallo.
Leikstjóri: sveinn einarsson
Hljómsveitarstjóri: Kurt Kopecky
Leikmynd: Þórunn sigríður Þorgrímsdóttir
Búningar: Helga björnsson
Lýsing: páll ragnarsson
Kristján Jóhannsson var í toppformi
nú um helgina. Hann lagði áhorfendur
að fótum sér með áhrifamikilli túlkun á
trúðnum óhamingjusama.
Mynd GísLi EGiLL Hrafnsson
HvAð veistu?
1. rIFF-kvikmyndahátíðin hófst fyrir helgi. Hvenær var hún fyrst haldin?
2. greint var frá því í nýliðinni viku að ein af fegurðardrottningum Íslands væri nýflutt að
heiman. Hver er það?
3. Hvaða þættir á rÚV voru færðir til að forðast árekstur annars þeirra við dagvakt stöðvar 2?
1. 2004, 2. Unnur Birna Vilhjálmsdóttir, 3. svörtum englum og sunnudagskvöldi með Evu Maríu
sjÓnvARP
Útsvar

Sjónvarpið, föstudagskvöld klukkan 20.15
sjÓnvARP
Dagvaktin

Stöð 2, sunnudagskvöld klukkan 20.30