Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2008, Blaðsíða 18

KREFJAST
föstudagur 21. nóvember 200818 Helgarblað
„Þeir eiga að segja meira, það hlýtur
að vera eðlileg og sanngjörn krafa,
því þetta snýst ekki um vilja frétta-
manna heldur vilja fólksins,“ segir
Sigmar Guðmundsson, einn þátta-
stjórnenda Kastljóss, um upplýs-
ingaflæði stjórnmálamanna.
Sigmar er einn þeirra sem hafa
fengið ósannindi beint í æð en hann
tók frægt viðtal við Geir H. Haarde
stuttu eftir hrun bankanna. Í við-
talinu sagðist Geir ekki kannast við
að innan ríkisstjórnarinnar hafi verið
ræddur sá möguleiki að stjórn Seðla-
bankans víki. Stuttu seinna kom í
ljós að ráðherra Samfylkingar hafði
látið bóka það á ríkisstjórnarfundi
að seðlabankastjórn nyti ekki trausts
flokksins.
„Ég vissi ekki af bókuninni þá.
Hefði ég vitað af henni hefði Geir
ekki sloppið,“ segir Sigmar.
„Mín tilfinning er sú að það er
meira um það að það sé talað í hálf-
kveðnum vísum, hálfur sannleik-
ur sagður. Það er meira verið í því
að halda upplýsingum frá fólki á
þessum stóru og miklu tímamót-
um. Upplýsingagjöf til almennings í
gegnum stjórnmálamenn og stofn-
anir er óheyrilega lítil miðað við
hvað er verið að fjalla um mikilvæg
mál. Þar af leiðandi höfum við alltaf
þessa tilfinningu að það sé ekki ver-
ið að segja allan sannleikann en við
fréttamenn eigum líka erfitt með að
baktékka það,“ segir Sigmar, síður en
svo sáttur.
Lekinn hið besta mál
Fjölmiðlar hafa ítrekað þurft að birta
og vitna í trúnaðarskjöl að undan-
förnu því upplýsingaflæðið hefur
ekki verið upp á marga fiska. Sigmar
segir lekann hið
besta mál og
að fjölmiðl-
ar hafi
stað-
ið sig
ágæt-
lega
eftir
banka-
hrunið.
Fyrir það hafi fjölmiðlamenn, líkt og
almenningur, verið blindur á gang
mála.
„Stjórnmálamenn koma sér und-
an því að svara en eru síðan hankaðir
á því, þegar upplýsingar leka út síð-
ar, að svar þeirra var ekki rétt. Kerfið
lekur meira má segja. Það leka upp-
lýsingar innan úr ríkisstjórn, af rík-
isstjórnarfundum og símtöl á milli
ráðherra landa. Svona upplýsingar
hafa ekkert endilega lekið mikið á
síðustu árum. Þegar þetta allt leggst
saman, þessi lélega upplýsingagjöf
og þessi aukni leki eru stjórnmála-
menn aftur og aftur og aftur að koma
sér í vandræði því þeir, að því er virð-
ist, koma ekki hreint fram í upphafi
og segja okkur það sem er í gangi,“
segir Sigmar.
„Ef menn halda aftur upplýsing-
um um stöðu mála lenda þeir í því
trekk í trekk í trekk að það leka upp-
lýsingar sem síðan setja ákvarðan-
ir þeirra og upplýsingaskort í mjög
skrítið og annarlegt ljós og það er
náttúrlega ekki gott.“
Háðir sannleikanum
Heimir Már Pétursson, fréttamaður
á Stöð 2, hefur verið atkvæðamikill
á blaðamannafundum ríkisstjórnar-
innar og spurt beinskeyttra spurn-
inga en ekki alltaf fengið svör. Heim-
ir Már segir að stjórnmálamenn sem
verða uppvísir að lygum eigi sér ekki
langa framtíð í stjórnmálum.
„Persónulega hef ég ekki oft lent
í því á mínum ferli sem fréttamaður
að standa fólk að lygi. Það hefur samt
sem áður komið fyrir í bæði minni
og stærri málum en þá eru það ekk-
ert endilega ráðamenn heldur líka
oft forstöðumenn fyrirtækja og sam-
taka. Þeir hafa þá að minnsta kosti
ekki sagt allan sannleikann heldur
sína hlið á honum. Það undirstrik-
ar þá reglu að það sé mikilvægt að
hafa fleiri en einn
heimildar-
mann fyrir
þeim frétt-
um sem
maður
gerir,“ seg-
ir Heimir
Már.
„Ann-
ars held
ég að þeir
ráðamenn
sem bein-
línis ljúga
að manni eigi ekki langa framtíð fyrir
sér í stjórnmálum. Þeim verður ekki
fyrirgefið það oft. Þeir kannski kom-
ast upp með það einu sinni eða tvisv-
ar en þá skipta kannski aðstæður
máli. Þetta getur varðað þjóðarhag
en þá er líka gott að segja ekki neitt
í staðinn fyrir að segja eitthvað sem
er hreint og beint ósatt. Við frétta-
menn erum háðir því að fólk
segi rétt og satt frá, annars
undirstrika ég það að það
er aldrei gott að styðjast
við aðeins eina heimild.“
Upplýsingar á
mannamáli
Sölvi Tryggvason, einn
þáttastjórnenda Íslands
í dag á Stöð 2, segist ekki
hafa lent í því að einhver
stjórnmálamaður hafi log-
ið að honum. Hann bendir á
að fyrsta reglan í hans starfi
sé að taka öllu með fyr-
irvara.
„Stjórnmálamenn hafa klúðrað
því að gefa upplýsingar á mannamáli
en að mörgu leyti eru þeir að reyna
sitt besta, það hefur vantað einhvern
alvöru strategista hjá þeim. Ég held
að fólkið í landinu upplifi það þannig
að upplýsingaflæðið sé ekki nógu
gott,“ segir Sölvi.
Arna Schram, formaður
Blaðamannafélags Ís-
lands, segir að sem
blaðamaður
þurfi hún að
vera mjög
gagn-
rýnin
á það
sem
stjórn-
mála-
menn
segja.
„Stjórnmálin eru nú bara þannig
að það er tilhneiging til þess að skjóta
sér undan svörum. Það er ekkert nýtt
og hefur verið við lýði jafnlengi og
stjórnmálin. Það er mjög gott ef fjöl-
miðlar treysta ekki bara á það sem
opinberir aðilar segja opinberlega
heldur fari sínar eigin leiðir í því að
kalla eftir upplýsingum. Ég held að
íslenskir fjölmiðlar megi gera bet-
ur í þeim efnum. Þetta er
ágætis áminning um
það að við blaða-
menn eigum að
grafast fyrir meira
um sjálfa fréttina,“
segir Arna.
Íslenska þjóðin treystir á fjölmiðla til að færa fregnir af því sem gerist í þjóðlífinu. Sjaldan hafa þessar upplýs-
ingar verið jafnmikilvægar og í því ölduróti sem nú ríður yfir íslenskt efnahagslíf. Starf blaðamanna verður
hins vegar þrautin þyngri þegar ekki er sagt satt og rétt frá. Stjórnmálamenn hafa orðið uppvísir að ósannind-
um að undanförnu og tala oftar en ekki í hálfkveðnum vísum. DV hafði samband við nokkra valinkunna blaða-
menn og spurði þá út í upplýsingaflæði frá ríkisstjórn Íslands og hvort þeir treysti orðum stjórnmálamanna.
„Annars held ég
að þeir ráðamenn
sem beinlínis ljúga
að manni eigi ekki
langa framtíð fyrir
sér í stjórnmálum.“SANNLEIKANS
AtLi Már GyLfAson
blaðamaður skrifar: atli@dv.is
27. september „nei, nei, nei, nei, ég var að koma frá
bandaríkjunum í morgun eins og þið vitið, búinn að vera
nokkra daga í burtu og ákvað að nota daginn í að setja mig
inn í það sem er búið að vera að gerast á meðan ég var
fjarverandi.“
n geir var spurður hvort fundur hans með seðlabankastjórun-
um þremur í stjórnarráðinu hafi verið krísufundur. grafalvar-
leg staða glitnis var þarna rædd. geir flýtti heimför sinni frá
bandaríkjunum til að mæta.
28. september „nei ég á ekkert sérstaklega von á því, það
náttúrlega kemur fjárlagafrumvarpið á miðvikudaginn og ég
verð með stefnuræðu í alþingi á fimmtudaginn. Það er allt
saman á bara hefðbundnu róli...“
n svar geirs við því hvort von væri á yfirlýsingu eða
aðgerðum ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum eftir leynifund
með fulltrúum allra flokka. Í ljós kom að þar var verið að
kynna alvarlega stöðu í efnahagsmálum fyrir viðstöddum.
28. september „Ja, ég myndi nú ekkert lesa neitt sérstakt í
það, við vinnum oft um helgar[...] maður þarf stundum að
finna tíma þar sem menn geta talað saman í ró og næði án
þess að vera í eilífri tímapressu.“
n geir aðspurður hvort ekki væri óvenjulegt að hann fundaði
tvisvar sinnum yfir helgi með yfirstjórn seðlabankans.
29. september „Það var ekkert sérstakt sem gekk á, ég tala
mikið við þessa menn og við ákváðum að hittast í gærkvöldi.
Ég nota gjarnan tækifærið og spjalla við björgólf thor þegar
hann er á landinu og mér finnst ég hafa gagn af því og það er
ekkert óeðlilegt við það að við hittumst eftir þessar
breytingar sem orðið hafa á markaðinum.“
n geir vildi lítið tjá sig um hvað hefði farið fram á fundinum,
en sagði að ekki hefði verið farið fram á sameiningu glitnis
og Landsbankans með formlegum hætti. fram hefur komið
að forsvarsmenn Landsbankans lögðu til að glitnir,
Landsbankinn og straumur yrðu sameinaðir.
5.október „nei, nei. Ég myndi ekki segja að við værum
neitt sérstaklega verr stödd.“
n Þessu svaraði geir aðspurður hvort Ísland væri verr statt en
aðrar þjóðir. daginn eftir voru hin sögulegu neyðarlög sett
þar sem fjármálaeftirlitinu var gefin heimild til að taka yfir
bankastofnanir.
5. október ,,Þessi helgi hefur skilað því að við teljum ekki
nauðsynlegt að vera með sérstakan pakka.“
n sagði geir daginn áður en neyðarlögin voru sett. Þá sagði
hann einnig að ríkisstjórnin teldi ekki ástæðu til að grípa til
sérstakra ráðstafana vegna fjármálakrísunnar.
22. október geir kannast ekki við að innan rikisstjórnarinn-
ar hafi verið ræddur sá möguleiki að stjórn seðlabankans víki.
„nei, það hefur ekki verið rætt. Ja, nei, nei, það hefur ekki
verið rætt,“ sagði geir í Kastljósi.
n Í ljós kom að áður hafði ráðherra samfylkingar bókað að
seðlabankastjórn nyti ekki trausts flokksins. Ingibjörg sólrún
gísladóttir utanríkisráðherra sagði síðar að hún hefði áður
rætt einmitt þennan möguleika við geir.
6. nóvember geir segir ekki koma til greina að ganga að
þeim skilyrðum að íslenska ríkið ábyrgist innistæður vegna
Icesave áður en lán fæst frá alþjóðagjaldeyrissjóðnum
„Þannig munum við ekki láta kúga okkur. Það er eitt sem ég
vil fullyrða.“
n rúmri viku síðar gengu stjórnvöld til samninga vegna
Icesave-reikninganna.
6. nóvember „Það er ekki íslenska ríkið sem er að lenda
núna í þessum vanda það eru einkabankarnir. Þetta mál snýst
um það að íslenska ríkið og almenningur í landinu ætlar ekki
að taka að sér að borga skuldir þessara einkaaðila.“
n Þetta sagði geir á mbl.is. geir var spurður um hvort
greiðslur vegna Icesave-reikninganna lendi á íslenska ríkinu.
9. nóvember „Það hefur alveg komið skýrt fram af minni
hálfu bæði gagnvart ráðamönnum í þessum löndum og eins
gagnvart alþjóðagjaldeyrissjóðnum að þetta eru tvö óskyld
mál. við sættum okkur ekki við að þeim sé blandað saman og
við munum ekki láta kúga okkur til að blanda þeim saman.“
n geir segist ekki ætla að ganga að kröfum vegna Icesave-
reikninganna. Það gerir hann hins vegar viku síðar.
ósannindi og óskhyggja geirs haarde
snýst um vilja fólksins sigmar guðmundsson segist
ekki hafa látið geir Haarde sleppa með ósannindi í
Kastljósi ef hann hefði vitað hið sanna í málinu. Hann
segir leka trúnaðargagna hið besta mál í þessu árferði.
Háður sannleikanum Heimir már Pétursson
segir fréttamenn háða því að þeim sé sagt satt.
Hann hefur aldrei staðið viðmælanda sinn að lygi.
MynD GUnnAr GUnnArsson
Ekki treysta öllu arna schram
segir blaðamenn ekki mega
treysta um of á það sem við þá
er sagt, þeir þurfi að grafast
sjálfir fyrir um sannleikann.
MynD HEiðA HELGADóttir
Ekki treysta öllu sölvi tryggvason
telur almenning upplifa skort á
upplýsingaflæði frá stjórnmála-
mönnum. Í starfi sínu tekur hann
öllum upplýsingum með fyrirvara.
MynD stEfán KArLsson