Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2008, Blaðsíða 36

Þegar við blasti að barátta Guð-rúnar Katrínar við bráðahvít-blæði yrði tvísýn leituðu for-setahjónin á náðir færustu
sérfræðinga í Bandaríkjunum. „Síð-
degis 19. júní kom Ólafur Ragnar
heim í íbúðarhúsið á Bessastöðum en
þar var þá undarleg þögn. Hann fann
konu sína uppi á lofti. Hún var þá búin
að fá niðurstöðurnar. Hvítblæðið
var komið á skrið á nýjan leik. Þau
höfðu nánast útrýmt óttanum úr huga
sér en nú helltist ískaldur veruleikinn
yfir þau aftur. Klukkutíma síðar þurfti
Ólafur Ragnar að vera í Bessastaða-
stofu til þess að taka á móti hópi Vest-
ur-Íslendinga. Þar var hann ekki með
sjálfum sér og varð að yfirgefa sam-
kvæmið,“ segir í Sögu af forseta.
„Nokkrum dögum síðar var tekin
ákvörðun um að Guðrún færi í merg-
skipti, í þeim fólst eina vonin sem
eftir var. Eftir því sem fólk er eldra er
hins vegar minni von um að slík að-
gerð takist. Guðrún Katrín var orð-
in 64 ára. Á Norðurlöndum eru ekki
gerð mergskipti á fólki sem komið er
yfir sextugt, það er talið vonlaust. Ís-
lensku læknarnir mátu það hins vegar
svo að í tilfelli Guðrúnar mætti reyna.
Ákveðið var að leita til Fred Hutchins-
son-stofnunarinnar í Seattle á vestur-
strönd Bandaríkjanna sem er talin sú
langfremsta í heimi á þessu sviði.“
Góð ráð dýr
Guðjón segir frá því að áður en „að-
gerðin hófst urðu þau Ólafur Ragnar
að kynna sér allt sem gat farið úrskeið-
is og skrifa undir samning, þykkan
doðrant, um að þau færu ekki í mál
ef eitthvað slíkt gerðist“. Fyrirhugað
var að Auður, systir Guðrúnar Katrín-
ar, gæfi henni merg en veikindi Auðar
settu alvarlegt strik í reikninginn.
„Nú voru góð ráð dýr. Búið var að
bæla ónæmiskerfi Guðrúnar Katrínar
algerlega niður. Ef Auður færi í upp-
skurð vegna sprungins botnlanga yrði
ekki hægt að taka jafnframt úr henni
merginn. Læknarnir töldu þó að í
stað merggjafarinnar mætti taka blóð
úr Auði og gefa Guðrúnu og gæti það
leitt til svipaðs árangurs.
Tinna var nú komin til Seattle en
Dalla farin heim til að taka próf. Um
tíma var Þóra, önnur af eldri dætr-
um Guðrúnar, líka hjá þeim í Seattle.
Tinna fékk sérstaka þjálfun í að gefa
móður sinni daglegar sprautur en
jafnframt kom hjúkrunarkona einu
sinni á dag. Þó að Guðrún Katrín væri
veikburða gekk allt samkvæmt áætl-
un og smátt og smátt fékk hún meiri
styrk þannig að hún var farin að fara á
veitingahús og aðeins í bæinn. Lækn-
irinn sem sá um hana ræddi við fjöl-
skylduna um að hún gæti hugsanlega
farið heim til Íslands eftir tvær eða
þrjár vikur.“
„Ég vissi að ég
færi aldrei heim“
Guðjóni segist svo frá að á meðan
allt hafi verið nokkurn veginn með
felldu í Seattle hafi Ólafur Ragnar
farið þrisvar í stuttar ferðir til Íslands
til að sinna ákveðnum verkefnum. Á
tímabili virtist allt ganga vel, Guðrún
Katrín var rólfær og gat meðal ann-
ars farið með Ólafi Ragnari og Tinnu
út að borða. Í miðju borðhaldi snögg-
veiktist Guðrún Katrín og í kjölfarið
greindist hún með sveppasýkingu í
lungum. Sýkingin breiddist smát og
smátt út þannig að ekki varð við neitt
ráðið. Mótstöðuaflið var ekkert.
„Við þetta var glímt í nokkrar vik-
ur en læknarnir tilkynntu Ólafi Ragn-
ari að nú væri aðeins tímaspursmál
hvenær Guðrún Katrín dæi. Hún
var að lokum spurð að því hvort hún
vildi fara í öndunarvél og játti hún
því. Ennfremur var hún spurð hvort
hún væri samþykk því að vélin yrði
síðar stöðvuð, ef talið yrði vonlaust
að halda henni á lífi, og játti hún því
einnig. Klukkutíminn áður en hún var
sett í vélina var því sá síðasti sem þau
Ólafur Ragnar og Tinna gátu átt sam-
ræður við hana. Hvorugt gerði sér þó
grein fyrir því. Læknarnir höfðu ekki
útskýrt fyrir þeim hvað fælist í því að
fara í öndunarvél. En Guðrún Katrín
skynjaði það því hún tók af sér hring
sem hún hafði ætlað Tinnu og lét hana
fá hann. Aldrei var það samt orðað í
samtölum fjölskyldunnar að Guðrún
væri að deyja. En eitt af því sem hún
sagði þennan síðasta klukkutíma var:
„Ég vissi að ég færi aldrei heim.“
Forsetafrúin var í öndunarvélinni í
þrjár vikur og var haldið sofandi allan
tímann. Um skeið var eins og sveppa-
sýkingin gengi til baka. Dalla kom
til Seattle á þessum tíma. Þegar hún
kom að rúmi móður sinnar var það
í eina skiptið sem læknarnir vöktu
hana þannig að hún opnaði augun.
Á endanum sögðu læknarnir að
það þjónaði engum tilgangi lengur
að halda öndunarvélinni gangandi.
Slökkt var á henni. Guðrún Katrín dó
skömmu fyrir miðnætti 12. október
1998.“
Sundurtættur maður
„Þó að Ólafur Ragnar bæri sig vel út á
við var hann sundurtættur maður eft-
ir þá erfiðu lífsreynslu sem hann hafði
gengið í gegnum. Meðan á veikindum
Guðrúnar stóð skiptust sífellt á vonir
og vonbrigði, sveiflur milli vonar og
ótta, þetta var eins og rússíbani sem
erfiðar hægt upp brattann en steyp-
ist svo skyndilega á ógnarhraða. Hvað
eftir annað. Við það kannast flestir
sem hafa lent í áþekkum aðstæðum.
Það getur tekið mörg ár að jafna sig
eftir slíka ferð og þannig var það með
forseta Íslands.“
Guðjón segir frá því að eftir andlát
Guðrúnar Katrínar hafi Ólafur Ragn-
ar verið einn með dætrum sínum á
Bessastöðum og einmanaleiki sótti
að honum. Erfiðust voru kvöldin.
„Hann leitaðist hins vegar við að
aga sig þegar hann kom fram opinber-
lega. Forsetaembættið er þannig að
ekki dugir að forsetinn komi fram við
opinberar athafnir með sorgarsvip.
Þó að honum sé þungt í sinni verður
hann að setja upp ákveðna grímu við
skyldustörf. Veturinn eftir hafði hann
lítið frumkvæði. Starfsaðferðin sem
þau Ólafur og Guðrún höfðu lagt upp
með í tengslum við forsetaembættið
og byggðist á sameiginlegri vegferð
og ákvörðunum um alla hluti var nú
ekki lengur til staðar. Ólafur
stóð frammi fyrir því að þurfa að
hugsa hina daglegu tilveru upp á
nýtt, bæði sína eigin og embættisins.
Stundum var hann að því kominn að
gefast upp. Um þetta segir hann:
„Fyrstu mánuðina á eftir og um
veturinn fór ég í gegnum embætt-
isstörfin og sinnti því sem þurfti að
sinna en hafði ekki mikla orku. Ég
hafði ekki andlegan styrk eða kraft til
að keyra mig upp né heldur þá bjart-
sýni sem þarf til að fara inn á nýjar
brautir, koma með nýjar hugmynd-
ir og sækja fram af krafti. Til þess
þarf vilja og sóknarkraft, það er ekki
hægt ef maður er heltekinn af sorg
og reiði. Fyrir utan söknuðinn eftir
Búbbu þá var líka inni í mér reiði yfir
örlögunum, ekki út í Guð almáttug-
an, heldur út af þeirri ósanngirni að
Guðrún skyldi ekki fá að njóta þess
nema í svo stuttan tíma sem hún og
við bæði höfðum unnið að sameigin-
lega. Við höfðum farið saman í gegn-
um kosningabaráttuna, unnið glæsi-
legan sigur og hún átti stóran hlut í
því hve forsetaembættið náði sterkri
stöðu í okkar tíð. Þetta var allt hrifs-
að út úr höndunum á henni. Ég stóð
frammi fyrir því að þurfa að hugsa
mig inn í embættið algerlega að nýju
á þeim forsendum að ég væri einn í
því. Hvernig framtíð yrði það og hvað
átti ég að gera? Átti ég að horfa fram
á að vera bara eitt kjörtímabil eða átti
ég að reyna að takast á við embættið
á nýjan leik einn? Og hvernig yrði sú
vegferð? Í rauninni var það allt saman
í fullkominni óvissu.“
Ólafur Ragnar segir Guðjóni í bók-
inni að það hafi tekið sig mörg ár að
ná fullum styrk. Kynni hans af Dorr-
it Moussaieff, núverandi eiginkonu
hans, komu honum þó yfir erfiðasta
hjallann en með frjálslegu fasi sínu
og framkomu sló hún á þá miklu sorg
sem lagðist yfir Bessastaði við fráfall
Guðrúnar Katrínar.
föstudagur 21. nóvemer 200836 Helgarblað
Þjónustuauglýsingar sími 515 5000
Byggingarvinna við mótarif og handlöngun
Þarf að geta byrjað strax.
Laun samkv. taxta verkalýðsfélaganna
roskur@visir.is
Atvinna í boði BÍLL ÓSKAST
Óska eftir vel með förnum
Lödu jeppa
Jósep Sumarliðason - s: 618 3084
Atvinna í boði
Vélstjóri óskast
með VFIII réttindi á Huginn VE
Umsóknir sendist á
huginnhf@eyjar.is
KluKKutíminn
áður en hún var
sett í vélina var því
sá síðasti sem þau
Ólafur ragnar og
tinna gátu átt sam-
ræður við hana.
hvorugt gerði sér
þÓ grein fyrir því.
helteKinn af
sorg o eiði
Saga af forseta, bók Guðjóns
Friðrikssonar sagnfræðings
um forsetatíð Ólafs Ragnars
Grímssonar, kom út í gær.
Einkalíf forsetans er fyrirferð-
armikið í bókinni og Guðjón
lýsir meðal annars átakanlegu
dauðastríði Guðrúnar Katrín-
ar Þorbergsdóttur og forset-
inn segist sjálfur í bókinni
nánast hafa verið lamaður af
sorg og reiði þegar hann horfði
á bak ástkærri eiginkonu sinni
og lífsförunaut eftir harða
baráttu við óvæginn sjúkdóm.
DV birtir hér valda kafla úr
bók Guðjóns.
Guðrún Katrín Þorbergsdóttir
meðal þess síðasta sem hún sagði í
seattle var að hún vissi að hún færi
aldrei heim.
Ólafur Ragnar Grímsson
forsetinn var sundurtættur maður
eftir missi guðrúnar Katrínar og
var mörg ár að jafna sig.