Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1910, Síða 227

221
Athugasemdir.
I. Undirstaða og tilhögun skýrslnanna.
Skýrslur þessar eru að heita má alveg í sama sniði sem samskonar skýrsl-
ur áður, er síðast birtust fyrir árin 1904—1906 í Landshagsskýrslum 1907 bls.
79—121.
Eina nýbreytnin, sem tekin hefur verið upp nú, er sú, að bæjarsjóðirnir hafa
verið aðgreindir frá sveitasjóðunum, og gerð fyrir þá sjerstök skýrsla í öðru formi.
Með slíkri tilliögun mælir það, að verksvið bæjarsjóðanna er á ýmsan hátt annað
heldur en sveitasjóðanna, svo að formið fyrir sveitar sjóðsreikningunum á illa við
þá. Líka er reikningsárið annað, fardagaárið fyrir sveitasjóðina, en almanaksárið
fyrir bæjarsjóðina. Form það, sem valið hefur verið fyrir kaupstaðina í þetta sinn,
er að eins til bráðabirgða, því að það er gert eftir aðalreikningum bæjarsjóðanna
eins og þeir liggja fyrir nú, en þeir eru hver með sínu sniði og sundurliðaðir á mis-
munandi hátt, svo að erfitt er að koma þeim í sameiginlegt form. Það er þvi liætt
við, að sundurliðunin á skýrslu þeirri, sem hjer birtist, sje eigi svo ábyggileg sem
skyldi. En vonandi verður þetta lagað, svo að framvegis geti skýrslur þessar orðið
svo fullkomnar og áreiðanlegar, sem kostur er á.
Skýrslurnar um sveitasjóðina sjálfa virðast heldur eigi allar vera svo áreið-
anlegar sem æskilegt væri. Sumstaðar er jafnvel sýnilegt, að eitthvað hlýtur
að vera bogið. Skýrslurnar eru lijer ekki .teknar eftir sjálfum sveitareikningun-
um, heldur eftir skýrslum frá sýslumönnunum, sem þeir gera hver fyrir sína sýslu
eftir sveitareikningunum. Þar sem gera má ráð fyrir, að sveitareikningarnir sjeu
margir hverjir töluvert ófullkomnir að forminu til, getur varla hjá því farið, að yfir-
lit sýslumannanna verði nokkuð sundurleit og ekki öll gerð nákvæmlega á sama
hátt. Verða tölurnar, því ekki eins sambærilegar eins og ella mundi, ef skýrslurn-
ar væri gerðar allar á einum stað beint eftir sveitareikningunum sjálfum. En um
það tjáir ekki að fást, og ekki hefur þótt gerlegt að breyta frá skýrslum sýslumanna,
enda þótt eilthvað hafi virst bogið við þær, því að viðbúið var, að siðari villan
mundi þá verri hinni fyrri, þar eð engar aðrar skýrslur voru fyrir hendi til leið-
beiningar. Þó hefur eftirstöðvum í ársbjTjun eins og að undanförnu verið breytt,
þar sem þær ekki komu heim við eftirstöðvar í árslok i næsta reikningi á undan,
og mismuninum verið bætt við ýmislegar tekjur eða ýmisleg gjöld. Er sú breyting
meinlaus, en gagnslítil, þar sem lítið er annað unnið við hana heldur en að skýrsl-
urnar sýnast samkvæmari sjálfum sjer heldur en þær í raun og veru eru.
Fyrir einn hrepp, Reyðarfjarðarhrepp, vantaði alveg skýrslu, og hafa því á-
ætlaðar upphæðir verið settar í staðinn, þannig að tekið hefur verið ineðaltal af
upphæð hvers tekju- og gjaldliðs (fyrir utan eftirstöðvar) árið á undan og eftir, og
afgangurinn talinn ýmisleg gjöld.
Á einstaka stað öðrum, þar sem skýrslur vantaði, hafa verið settar áætlaðar
tölur, ef skýrslur hafa verið til frá næstu árum, er slík áætlun yrði bygð á.
Til þess að gefa áreiðanlega og fullkomna hugmjmd um starfsemi og fjár-
hagsástand hreppanna og kaupstaðanna þyrftu skýrslur þessar að vera miklu betur
úr garði gerðar heldur en þær eru nú og hafa verið undanfarið. En auk þess ætti
þá lika að taka með fleiri sjóði, sem eru alger eign sveitanna, svo sem hreppavega-
sjóði og hafnarsjóði.