Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.03.1912, Blaðsíða 40

202
eftir að jarðabótastyrkurinn var bundinn þvi skilyrði að fjelög ættu í hlut, spruttU
jarðabótafjelögin upp víðsvegar um landið. En þegar styrkurinn sem veittur er fyrir
dagsverkið er kominn niður i 20 aura eins og 1909, eða niður i 14 aura eins og
1910 er ólíklegt að hann lokki mjög til að gera jarðabælur, enda ætli ekki að þurfa
að lokka menn til þess.
9. Tala dagsverka í búnaðar- eða jarðabótafjelögunum hefur verið á
um árum :
1893-95 meðaltal 43000 dagsverk eða 24 dagsverk á mann
1896—00 58000 — — 27 —
1901—05 69000 — — 28 —
1906 ... 86870 — — 34 —
1907 ... 115861 — — 40 —
1908 ... 121411 — — 41 _
1909 ... 98433 — — 38 —
1910 ... 113035 — — 41 _
Frá 1893—1905 hafá jarðabótafjelögin lagt í starf silt, að rækla landið
— 1906—1909 .....................................................
og 1910..........................................................
764 þús. dagsv.
422 — —
113 — —
eða samtals 1299 þús. dagsv.
A meðan, einkum framan af, hafa þó ekki allir aðrir setið aðgerðarlausir
eða haldið að sjer höndum. Þessi dagsverk hafa koslað 4 miljónir króna, og það
er óhælt að fullyrða, að ef vinnan fyrir utan húnaðarljelögin væri öll talin á sama
árabili munu hafa verið lagðar í jarðahætur frá 1893 til 1910 6 miljónir króna.
Hvert dagsverk er reiknað á 3 kr.
Pær jarðabætur sem mest er gert af eru sljettur og girðingar. Eftir að vír-
girðingarnar komu hafa girðingar aukist svo, að fæstir hefðu getað ímyndað sjer
það fyrirfram. Með þeim er undirstaðan undir ræktun landsins fengin. Margir líla
svo á, sem lítið miði áfram með jarðabæturnar, en það sanna er, — þegar tekið er
tillit til þess hvað ábúðarlandið er stórt, og hendurnar fáar — að framförin er mikil
Að sjálfsögðu ættu jarðirnar að hækka í verði við alt það fje, sem lagt er í
þær með jarðabótum. Væri áætlunin rjett um að 6 miljónir króna hefðu verið
lagðar i jörðina eins og áður er sagt, fyrir utan húsabætur, svo sem nj’jar hlöður,
timburhús og nú síðast steinsteypuhús, þá ættu jarðirnar á landinu að hafa liækk-
að í verði um minst 6 miljónir króna. Það hafa þær ekki gert. Um 1880 voru all-
ar jarðir á landinu álitnar liðugra 8 miljóna virði. 1907 komst milliþinganefndin i
skattamálum að þeirri niðurstöðu að þær væru 12,700 þús. kr. virði, og þar af var
verðfall peninga frá því um aldamót og 1907 25% eða 3 miljónir kr. Jarðirnar
ættu þá að hafa stigið við þessar jarðadætur til 1907 um hjer um bil 2 miljónir,
eða um þriðjunginn af öllu, sem í jörðina var lagt. I3að er í sjáltu sjer ekki ó-
mögulegt, því hver jarðabót borgar svo og svo mikið aftur á fyrstu árunum eftir að
liún er gerð, að aðeins lítill hluti hennar verður eftir i jörðinni. Menn segja að
sljettur borgi sig á 12 árum, jörðin sem sljeltuð var gefur það meira af ræktuðu
heyi, en eftir 12 ár er sljettan sjálf enn þá til, þótt ræktin sje — ef henni er ekki
vel við haldið — orðin miklu minni.