Lögmannablaðið - 01.09.2005, Blaðsíða 16

16 3 / 2 0 0 5
Geta lögmenn að einhverju leyti staðið betur
að rökstuðningi málskostnaðarkröfu?
Málskostnaðarákvörðun skiptir málsaðila í öllum
tilvikum miklu máli. Mjög mismunandi er hvernig
og hversu mikið lögmenn undirbyggja málskostn-
aðarkröfur. Sumir lögmenn leggja ekki í vana sinn
að eyða miklum pappír eða tíma í umfjöllun um
málskostnað hvort sem það er vegna þess að þeim
finnst málskostnaðarkrafa tengjast um of þeirra
eigin hagsmunum, að ekki sé smekklegt að ræða
mikið um hana, þeir telji að dómarar muni ekki
hafa neinn áhuga á að sjá málskostnaðarreikning
eða af öðrum ástæðum. Með hliðsjón af þeim
miklu hagsmunum sem eru í húfi er það mín
skoðun að lögmenn ættu ávallt að leggja fram
málskostnaðarreikning eða tímaskýrslu og upplýs-
ingar um tímagjald. Ennfremur ættu þeir að skýra í
munnlegum málflutningi þau atriði sem þarfnast
skýringa og m.a. að vekja athygli á því að máls-
kostnaðarkröfu sé ekki mótmælt. Eins ættu lög-
menn að koma fram með skýrar röksemdir fyrir
kröfum um niðurfellingu eða lækkun málskostn-
aðar ef gagnaðili vinnur málið og gagnrýna þá
þætti í málskostnaðarkröfu sem vert er að
gagnrýna.
Hafa verður í huga að í hefðbundinni uppbygg-
ingu málflutningsræðu er umfjöllun um máls-
kostnað vanalega ætlaður staður þar sem farið er að
draga úr þreki málflytjanda og athygli dómara.
Lögmenn ættu því að ætla þessum hluta málflutn-
ingsins tíma en ekki að fjalla um hann á hundavaði,
jafnvel eftir að uppgefinn ræðutími er liðinn.
Hvaða kröfur má gera til dómara við rökstuðn-
ing ákvörðun málskostnaðar?
Í 1. mgr. 114. gr. einkamálalaga er talið upp
hvað skuli koma fram í forsendum dóms. Í f-lið
ákvæðisins segir að í forsendum skuli greina rök-
studda niðurstöðu um sönnunaratriði og lagatriði. Í
h-lið segir hins vegar aðeins að í forsendum skuli
greina málskostnað en ekki sérstaklega tilgreint að
Sigurður Tómas Magnússon er héraðsdómari og kennari í réttarfari
við lagadeild Háskólans í Reykjavík.
Hann tók að sér að svara spurningum og gagnrýni sem lögmennirnir
settu fram varðandi málskostnaðarákvarðanir dómstóla.
niðurstaða um hann skuli vera rökstudd. Í 3. mgr.
114. gr. segir síðan að dómar skuli vera stuttir og
glöggir.
Ýmis atriði varðandi málskostnað eru lögfest í
XXI. kafla einkamálalaga. Þrátt fyrir að einka-
málalög geri þannig rökstuðningi fyrir niðurstöðu
um málskostnað ekki sérstaklega hátt undir höfði
þurfa dómarar að taka afstöðu til ágreinings um
málskostnað eins og annars réttarágreinings aðila.
Kröfur um rökstuðning dómsúrlausna hafa almennt
farið vaxandi og ljóst er af samanburði á eldri
dómum og yngri að dómarar er orðnir mun marg-
orðari í rökstuðningi sínum en áður. Rökstuðningur
fyrir málskostnaðarákvörðunum er hins vegar enn
almennt mjög stuttur og oft án raunverulegs efnis-
inntaks. Ýmsar skýringar kunna að vera á þessu. Ef
lögmenn rökstyðja t.d. ekki málskostnaðarkröfu
hafa dómarar úr litlu að moða í rökstuðningi fyrir
málskostnaðarákvörðun. Aðrar skýringar hafa
komið fram af hálfu lögmanna.
Ef lögmenn krefjast málskostnaðar á grundvelli
málskostnaðarreiknings, eða tímaskýrslu og tíma-
gjalds, kröfur um málskostnað eru rökstuddar og
ágreiningur kemur fram ber dómara að leysa úr
þessum ágreiningi með rökstuddum hætti. Ætla má
að lögmenn séu best til þess fallnir að stuðla að
meiri og betri rökstuðningi málskostnaðarákvarð-
ana og það gera þeir best með því að færa fram vel
grundvölluð rök og mótmæli varðandi málskostnað
í hverju einstöku máli sem þeir flytja fyrir dóm-
stólum og kröfu um að úr ágreiningi um máls-
kostnað verði leyst með rökstuddum hætti.
Til hvaða atriða líta dómarar almennt við
ákvörðun málskostnaðar til viðbótar þeim sem
tilgreind eru í XXI. kafla eml.?
Sú meginregla sem fram kemur í 1. mgr. 130. gr.
einkamálalaga, að sá aðili sem tapar máli að öllu
verulegu skuli að jafnaði dæmdur til að greiða máls-
kostnað, felur í sér að sá sem tapar eigi meðal ann-
ars að bæta þeim sem vinnur kostnað hans af flutn-
ingi málsins, sbr. a-lið 1. mgr. 129. gr. laganna. Á
Gagnrýni svarað