Lögmannablaðið - 01.09.2005, Side 18

18
Rundskriv G-04/2004 frá 27. desember 2004 þar
sem tímagjaldið var ákveðið 790 NKR fyrir árið
2005. Í Noregi getur gjafsókn mest tekið til 100
vinnustunda lögmanns í hverju máli. Í Danmörku
eru ekki gefnar út slíkar þóknunarviðmiðanir og er
við það miðað í nýjum lögum sem taka til gjaf-
sóknar að ákvörðun lögmannsþóknunar í gjafsókn-
armálum sé í samræmi við þá þóknun sem dóm-
stólar miða við þegar þeir ákveða málskostnað í
öðrum einkamálum. Gjafsóknarhafi í Danmörku
þarf að greiða sjálfur fyrstu 10.000 DKR af lög-
mannsþóknun.
Telja dómarar almennt að það tímagjald sem
lögmenn miða við sé of hátt?
Erfitt er að segja til um hversu hátt tímagjaldið
er almennt. Mjög fáar lögmannsstofur eru með
gjaldskrár sínar á netinu en þær tvær gjaldskrár sem
ég fann eru með tímagjaldið 10.000-12.500 krónur.
Mun meiri breidd er í tímagjaldinu, bæði sam-
kvæmt gjaldskrám og í reynd. Ég hef ekki heyrt
dómara tjá sig um það að tímagjald lögmanna væri
of hátt enda er þeim ekki ætlað að hafa sérstaka
skoðun á því. Erfitt er að ráða beinlínis af dómum,
þar sem málskostnaðarreikningur er ekki tekin að
fullu til greina, hvort dómarar telji tímagjaldið of
hátt eða skráðan tímafjölda óhæfilegan.
Þess má geta að á heimasíðu norska lögmanna-
félagsins www.jus.no er að finna niðurstöður könn-
unar frá 2004 þar sem m.a. kemur fram að tíma-
gjald á lögmannsþjónustu í Noregi sé á bilinu 500
til 2.410 NKR en að meðaltali 1.030 NKR. Tíma-
gjaldið er hærra í Osló en í dreifbýlinu og hærra
þegar unnið er fyrir fyrirtæki en einstaklinga. Í fyrr-
greindum leiðbeiningum norska dómsmálaráðu-
neytisins fyrir árið 2005 er tímagjaldið 790 NKR
fyrir lögmannsþóknun í sakamálum og gjafsóknar-
málum. Leit á nokkrum heimasíðum danskra lög-
manna leiddi í ljós tímagjald á bilinu 1.200 til
3.000 DKR. Þótt finna megi lögmannsstofur í Evr-
ópu og Ameríku sem áskilja sér þóknun sem nemur
tvöfaldri þóknun íslenskra lögmanna og gott betur
benda framangreindar upplýsingar ekki til þess að
lögmannsþóknun í þeim löndum sem við berum
okkur helst saman við sé hærri en hér á landi svo
nokkru nemi.
Telja dómarar almennt að lögmenn eyði of
miklum tíma í hvert mál?
Ég held að dómarar hafi almennt enga sérstaka
skoðun á því. Dómurum kemur það vel að lögmenn
leggi sig fram í undirbúningi máls og fyrir munn-
legan flutning þess. Mikil vinna lögmanna er
almennt líkleg til þess að skila vönduðum málatil-
búnaði og skapa traustan grundvöll að niðurstöðu
máls. Það er þó ekki algilt að samræmi sé á milli
vinnutíma lögmanna og gæða málatilbúnaðarins.
Lögmenn hafa einfaldlega mismunandi mikla sér-
fræðiþekkingu á mismunandi sviðum og þurfa
þ.a.l. að leggja mismikla vinnu í málatilbúnað sinn.
Oft vegur mismunandi hátt tímagjald þennan mun
upp en það er þó alls ekki algilt. Dómari þarf að
hafa í huga samspil tímagjalds og vinnutíma þannig
að reyndur lögmaður með sérfræðiþekkingu njóti
góðs af uppsafnaðri þekkingu sinni sem skilar sér í
færri vinnustundum og að óreyndur lögmaður með
lágt tímagjald sleppi við mikinn niðurskurð þótt
dómari telji hann hafa eytt óhæfilega mikilli vinnu
í mál án mikils árangurs.
Er þörf á endurskoðun málskostnaðarkafla
eml?
Málskostnaðarkaflinn er góður svo langt sem
hann nær en mætti vera mun ítarlegri. Vísa ég þar
til áður nefnds lagafrumvarps í Noregi og nýlög-
festra laga í Danmörku sem hafa að geyma mun
ítarlegri og vandaðri ákvæði um málskostnaðar-
ákvarðanir. Sama máli gegnir um gjafsóknar-
ákvæði íslenskra laga en laga þarf þau að nýjum
straumum sem leikið hafa um Evrópu á síðustu
árum og tengjast umfjöllun um bættan aðgang að
dómstólum í ljósi 1. mgr. 6. gr. Mannréttindasátt-
mála Evrópu. Gjafsóknarákvæði hafa verið til end-
urskoðunar í Noregi, Danmörku og fleiri Evrópu-
löndum á síðustu árum. Varðandi kostnað íslenska
ríkisins af gjafsókn er rétt að vekja athygli á nýlegri
skýrslu frá nefnd á vegum Evrópuráðsins, Europ-
ean Commission for the Efficiency of Justice
(CEPEJ), sem ber nafnið „European Judicial Syst-
ems 2002” og er að finna á heimasíðunni
www.coe.int. Í henni kemur m.a. fram hversu
miklu opinberu fé var varið til gjafsóknar í hverju
Evrópuríki á árinu 2002. Ísland var þar í 15. sæti af
40 með um 3,56 evrur á hvern íbúa á ári. Til frek-
ari samanburðar má þó geta þess að við skipum
okkur að þessu leyti í hóp með fátækari þjóðum álf-
unnar. Meðaltal hinna fjögurra Norðurlandanna var
rúmlega þrefalt hærra eða 11,78 evrur.
Að lokum
Meðferð mála fyrir dómi hefur óhjákvæmilega í
sér ýmiss konar kostnað fyrir ríkið og málsaðila.
Kostnaður af málaferlum er sennilega sá einstaki
þáttur sem mest áhrif hefur á raunverulegan aðgang
að dómstólum Sá kostnaður sem að jafnaði lendir á
málsaðilum er réttargjöld, sem þó er mjög í hóf
3 / 2 0 0 5