Lögmannablaðið - 01.03.2008, Blaðsíða 13

Laganefnd telur óásættanlegt að verjendur þurfi að una
mati lögreglu á því hvaða skjöl varði skjólstæðinga
þeirra og leggur því til að reglu gildandi laga um aðgang
verjanda að gögnum máls verði ekki breytt.
Laganefnd gagnrýnir ákvæði 89. gr. frumvarpsins sem
segir að ríkissaksóknara sé heimilt að setja reglur um
sérstakar aðferðir og aðgerðir lögreglu við rannsókn
sakamála. Með þessu ákvæði verði lagasetningarvald í
raun framselt til ríkissaksóknara og telur nefndin
ákvæðið vart standast stjórnarskrá. Lagt er því til að
settar verði lagareglur um sérstakar aðferðir og aðgerðir
lögreglu við rannsókn sakamála.
3. mgr. 111. gr. frumvarpsins gerir ráð fyrir því að dómur
kunni að verða byggður á skýrslu sem gefin var við
rannsókn máls hjá lögreglu eða öðrum stjórnvöldum,
hafi vitni ekki komið fyrir dóm og staðfest skýrslu sína.
Laganefnd telur þá tilhögun ekki samrýmast meginreglu
opinbers réttarfars um beina og milliliðalausa sönnunar­
færslu fyrir dómi og bendir að auki á að verjandi
sakbornings hefur í fæstum tilvikum tök á því að gæta
hagsmuna hans við rannsókn máls hjá lögreglu.
Málsmeðferð
Laganefnd telur ákvæði 165. gr. frumvarpsins vera of
þröngt en ákvæðið mælir fyrir um að dómari geti gefið
ákærða kost á því að leggja fram skriflega greinargerð
enda sé málið flókið og umfangsmikið. Nefndin telur
rangt að setja það í vald dómara að ákveða hvort ákærði
fái að leggja fram skriflega greinargerð og að ekki sé
réttlætanlegt að meina sakborningi að leggja fram
skriflega greinargerð í máli sem ákæruvaldið hefur
höfðað gegn honum.
Þá leggst laganefnd gegn ákvæði 166. gr. frumvarpsins
er mælir fyrir um heimild dómara til að takmarka
málfrelsi málflytjanda og telur það ákvæði ekki
samrýmast ákvæðum 70. gr. og 73. gr. stjórnarskrárinnar
nr. 33/1944, sbr. 8. og 11. gr. stjórnskipulaga nr. 97/1995
og 1. og 3. mgr. 6. gr. og 10. gr. Mannréttindasáttmála
Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994.
Laganefnd leggur til breytingu á 2. mgr. 183. gr.
frumvarpsins um að dómurum verði gert að rökstyðja
það í dómum sínum ef þeir fallast ekki á að leggja
tímaskráningu verjanda eða réttargæslumanns til
grundvallar ákvörðunar þóknunar. Ennfremur leggst
laganefnd gegn því að einungis verði heimilt að kæra
úrskurði héraðsdómara til Hæstaréttar en ekki
ákvarðanir héraðsdómara.
Laganefnd segir það miður að ekki sé gert ráð fyrir
þeirri meginreglu í frumvarpinu að bein og milliliðalaus
sönnunarfærsla fari fram fyrir Hæstarétti. Bendir
nefndin á að núverandi fyrirkomulag, þar sem ekki
hefur tíðkast að skýrslur séu teknar við meðferð mála
fyrir Hæstarétti, standist hvorki ákvæði Mannréttinda­
sáttmála Evrópu, sem lögfestur hefur verið hér á landi,
né þá grundvallarreglu opinbers réttarfars að sönn­
unarfærsla sé bein og milliliðalaus. Þá fagnar laganefnd
sérstaklega því ákvæði frumvarpsins er mælir fyrir um
að dómari, eða dómarar, sem kveðið hafa upp dóm sem
ómerktur er í Hæstarétti, skuli ekki fjalla um sama mál
að nýju þegar málið er tekið fyrir í héraðsdómi á nýjan
leik.
Hér á undan hefur aðeins verið fjallað um nokkur atriði
í ítarlegri og vandaðri umsögn laganefndar sem er
aðgengileg í heild sinni á heimasíðu LMFÍ. Nefndin
hefur vandað til verka og á þakkir skildar.
Þorsteinn Einarsson, hrl.
Helstu nýmæli frumvarpsins

• Gildissvið laga um meðferð sakamála er
afmarkað með skýrara hætti en lög nr. 19/1991.
• Ákæruvaldinu verður fram vegis skipt í þrjú
stjórnsýslustig í stað tveggja. Lögreglustjórar fara
með rannsókn og ákæru vald í minni háttar
málum. Héraðssaksóknari fer með ákæruvald í
öllum meiri háttar sakamálum en ríkissaksóknari
tekur ákvarðanir um áfrýjun héraðsdóma auk
þess að setja almennar reglur og hafa eftirlit með
öðrum ákærendum.
• Ítarleg ákvæði eru um skýrslu töku lögreglu af
sakborningum og vitnum við rannsókn mála.
• Lagðar eru til breytingar á reglum um sönnun og
sönn unargögn og ítarleg ákvæði eru um
matsgerðir, skjöl og önnur sönnunargögn, sem
ekki er að finna í núgildandi lögum.
• Sérstakar reglur eru um skýrslugjöf ákærða fyrir
dómi en lög nr. 19/1991 geyma ekki sérreglur um
það efni.
• Ákærða verður gefinn kostur á að skila skriflegri
greinargerð af sinni hálfu til dómstóls á sama hátt
og stefndi í einkamáli.
• Hver sem er getur fengið aðgang að ákæru
þremur sólarhringum eftir að hún hefur verið birt
ákærða nema sérstakir almanna­ eða einkahags­
munir standi því í vegi.
LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2007 > 13