Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.2012, Blaðsíða 16

Sandkorn
Ó
lafur Ragnar Grímsson, fráfar-
andi forseti Íslands, hefur þjón-
að þjóð sinni betur en margur
annar. Forsetinn er að sjálf-
sögðu refur sem hefur teflt póli-
tíska skák lengst af starfsferli sínum.
Sumpart hefur hann verið ósvífinn og
komist upp með það. Þar nægir að vísa
til þeirra ára sem hann var þingmaður
og síðar fjármálaráðherra og stóð með-
al annars að umdeildri einkavæðingu,
sjálfur sósíalistinn.
Ólafur Ragnar hefur níu pólitísk
líf. Hann hefur farið um hæstu tinda
og dýpstu dali á ferli sínum. Fyrst
eftir hrun töldu margir að hann væri
búinn að vera. Dekur hans og hags-
munatengsl við útrásarvíkinga höfðu
verið með slíkum endemum að allir
hlutu að staldra við. Hann hengdi á þá
fálkaorður, gaf þeim að borða á Bessa-
stöðum og mærði þá í ræðu og riti. En
Ólafur Ragnar Grímsson lét ekki bugast
undan reiði þjóðarinnar og áfellisdómi
rannsóknarnefndar Alþingis. Forsetinn
mætti á fundi vítt og breitt um landið
og tók við skömmum almennings af
kjarki og æðruleysi.
Pólitík er list hins ómögulega. Fæstir
hefðu trúað því í árslok 2008 að Ólafur
Ragnar ætti eftir að að öðlast fyrirgefn-
ingu þjóðarinnar og ná áður óþekkt-
um vinsældum. En það tókst honum
með því að hoppa á vinsældavagninn.
Hann skipti um vini. Útrásarvíkingar
voru gerðir útlægir frá Bessastöðum en
mótmælendum boðið til stofu. Hann
vísaði umdeildum lögum um Icesave
til þjóðarinnar og tók þannig fram fyrir
hendur ríkisstjórnarinnar og meiri-
hluta Alþingis. Í þeirri ákvörðun fólst
að forsetinn var sjálfur andvígur þeim
samningum sem ætlað var að koma
skikk á óreiðuskuldir sem sprottnar
voru af óstöðvandi græðgi eigenda
Landsbankans. Þjóðin fylgdi að sjálf-
sögðu óbeinni leiðsögn forsetans og
felldi samningana. Skiljanlega sam-
þykkir fólk ekki auknar álögur, hversu
skynsamlegt sem það væri að fara þá
leið. Vandinn er hins vegar sá að ekki
sér enn fyrir endann á Icesave. Málið
er nú komið til kasta ESA. Niðurstaðan
þar mun skera úr um það hvort for-
setinn hafi gert mistök með því að leiða
þjóðina út í það að hafna samningum.
Og líklega er þetta mál helsta ástæða
þess að hann dregur sig nú í hlé í stað
þess að halda áfram eitt kjörtímabil
enn.
Það er engin sérstök ástæða til þess
að þrýsta á Ólaf Ragnar um að gefa kost
á sér áfram. Ólafur Ragnar á að baki
litríkan feril sem forseti og það ber að
þakka honum allt það sem vel var gert.
En jafnframt verða menn að draga lær-
dóm af mistökum hans. Ólafur Ragnar
hefur teygt og togað hlutverk forsetans
og skapað sér þannig hlutverk langt
umfram fyrri forseta Íslands. Sumir
segja að það hafi verið til góðs. Þetta á
sérstaklega við um að hann skuli hafa
virkjað þjóðaratkvæðagreiðslur og
þannig beint lýðræði. Það breytir ekki
því að nauðsynlegt er að setja embætti
forseta Íslands þann ramma sem fólk
vill að verði vettvangur forsetans. For-
setar framtíðarinnar verða að hafa skýr-
ar línur til að starfa eftir. Nú skal vanda
til valsins á þeim sem verður næstur til
Bessastaða. Vertu sæll, Ólafur Ragnar.
Þetta er orðið gott.
Árni beislaður
n Árni Páll Árnason, fyrrver-
andi ráðherra, kvaddi ekki stól
sinn með neinum sérstökum
glæsibrag.
Greinilegt var
að ákvörðun
Jóhönnu Sig-
urðardóttur
var honum
þungbær og
hann er til
margs líklegur. Innan stjórnar-
liðsins heyrist nú að líklegt sé
að Árni Páll verði beislaður
með þeim hætti að hann fái
í sárabót embætti formanns
þingflokksins sem losnar við
það að Oddný Harðardóttir
verður fjármálaráðherra.
Bálreiður Kristján
n Vanstillt viðbrögð Kristjáns
Möller alþingismanns við
fréttaflutningi DV vegna upp-
stokkunar í ríkisstjórn koma
fáum á óvart. Kristján var áður
settur af sem ráðherra og fékk
ekki ráðuneyti að þessu sinni
en afar ólíklegt er að hann sitji
nokkurn tímann aftur á ráð-
herrastól. Til þess að núa salti
í sárið er Steingrímur J. Sigfús-
son gerður að atvinnuvegaráð-
herra og gefst færi á að landa
Vaðlaheiðargöngum, verk-
smiðjum á Bakka við Húsavík
og jafnvel samningi við Nubo
um fjárfestingu í ferðaþjón-
ustu í Þingeyjarsýslum. Gangi
þetta eftir mun Steingrímur
hafa styrkt stöðu sína í Norð-
austurkjördæmi umtalsvert
fyrir næstu kosningar og eftir
situr Kristján, bálreiður.
Óbundinn Ólafur
n Ólafur Ragnar Grímsson, for-
seti Íslands, olli talsverðu upp-
námi á nýársdag þegar hann
í ræðu sinni
sagðist ekki
myndu fara
aftur í fram-
boð en þess í
stað beita sér
óbundinn í
þjóðmálunum.
Þetta hefur orðið mörgum til-
efni til þess að velta vöngum
yfir krossgötum forsetans.
Telja einhverjir að hann ætli
nú að snúa aftur á þing og
hefja sig þaðan upp á stól for-
sætisráðherra. Viðbúið er að
Ólafur vilji leggjast á árarnar
með Davíð Oddssyni og Styrmi
Gunnarssyni um að forða Ís-
landi frá ESB.
Sjúkur Bjarni
n Bjarni Benediktsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins,
var fjarri góðu gamni á gaml-
ársdag þegar
leiðtogar
flokkanna
létu ljós sitt
skína í Krydd-
síld Stöðvar
2. Lét Bjarni
þau boð út
ganga að hann væri með pest
og mætti varaformaður í hans
stað. Bjarni mun hafa veikst
nóttina áður en hann var að
sögn í miklum glaumi á veit-
ingastaðnum Grillmarkaðn-
um fram eftir nóttu og bar þá
engin sérstök sjúkdómsein-
kenni. Vakti nærvera hans og
ónefnds víkings útrásarinnar
talsverða athygli enda lá þeim
hátt rómur. Daginn eftir var
hann síðan á sjúkrabeði.
Svo kallaði
hann mig fífl
Tobba Marinós var ánægð með áramótaskaupið. – DV
Vertu sæll, Ólafur
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
„Útrásarvík-
ingar voru
gerðir útlægir frá
Bessastöðum
F
yrir margt löngu var farið að
lýsa fjölmiðlaumfjöllun um
erfiðleika fólks sem „tilfinn-
ingaklámi“. Þannig þótti mest
rökhugsandi borgurum þessa
lands tilfinningar ekki eiga erindi í
umræðuna, sem slíkar. Fremur ætti að
tala í rökum. „Já, þú fékkst krabbamein
og misstir barnið þitt, en hvaða rök eru
það í umræðu um útgjöld til heilbrigð-
ismála?“ gæti þetta fólk sagt í hneyksl-
unartóni, yfir tilfinningakláminu í fjöl-
miðlunum.
Hagfræðingurinn, þingmaðurinn
og nýyrðasmiðurinn Tryggvi Þór Her-
bertsson kynnti nýtt hugtak í febrúar
2009 þegar honum þóttu gagnrýnend-
ur ríkisstjórnarinnar ýkja skuldir Ís-
lands. „Mér hefur sýnst að menn séu
að klæmast á þessari tölu yfir 2.000
milljarðar til að geta sagt sem svaka-
legasta sögu. Ég hef kosið að kalla
þetta kreppuklám; því svakalegri sögu
sem menn segja þeim mun meiri at-
hygli fá þeir,“ sagði hann.
Upp á síðkastið hefur hugtakið
færst nær merkingu tilfinningakláms.
Það er aðallega notað til að lýsa bar-
lómi skuldsettra húsnæðiseigenda og
annarra greiðslu- og neysluheftra ein-
staklinga. Bubbi Morthens vakti máls á
þessu á flasbók sinni á dögunum: „Nú
keppast miðlar við að segja okkur sög-
ur af fátæku fólki. Kreppuklámið tekur
á sig allskonar myndir.“ Kenningin um
kreppuklám gengur út á að sjónarhóll
fátækra eigi minna erindi í opinbera
umræðu eftir því sem einkaneysla
eykst almennt. Fólk beinir athygli sinni
að harmi fólksins, vegna þess að það
hneigist til kærleika.
Líkingin við klám hlýtur að fela í sér
að til sé vægari og ásættanlegri útgáfa.
Ef það er til kreppuklám hlýtur að vera
til kreppuerótík. Svona eins og þegar
Bubbi kvartaði undan erlendu hús-
næðislánunum sínum og yfir að hafa
tapað á hlutabréfum í FL Group og
Sony Ericsson. Þar sér maður rétt svo
undir pilsfaldinn á kreppuharminum,
en fær ekki „full exposure“. Maður,
sem neyðist til að fara í sumarfrí til
Færeyja, er kreppuerótískur. Að taka
strætó er kreppuerótík. Að einbeita sér
að fjölskyldunni frekar en auðsöfnun
er kreppuást. Erótík er bara til að kitla.
En klám er sálarlaust og særir.
Klámi er ætlað að höfða til hneigða
sem allir hafa. Þeir sem neyta kreppu-
kláms hljóta að vera haldnir kreppu-
losta. Jafnvel eru til kreppufíklar, eins
og Tiger Woods er kynlífsfíkill, sem
leita merkja um fátækt í öllu sem þeir
sjá til að fullnægja kreppulosta sínum.
Þeir örvast við að sjá settlegt fólk taka
upp dósir. Greiðsluáskoranir eru þeirra
kynferðislega áreitni. Betri borgarar
álíta þetta fólk vera óheflað og það
særir blygðunarkennd þeirra.
Undirliggjandi hjá Bubba og öðrum
sem tala um kreppuklám fátækra er
að þeir þurfi með einhverjum hætti að
hylja nekt sína og hemja sig. Að fátækir
sem kvarti í fjölmiðlum séu á einhvern
hátt óheflaðir og séu að verða sér til
minnkunar, líkt og fólk sem leikur í
klámmyndum. Klám er eitthvað sem
særir blygðunarkennd fólks, eins og
illa rökstuddar kvartanir fátækra mis-
bjóða Bubba og fleirum.
Áramótaskaup Sjónvarpsins 2011
bar merki um annars konar klám;
grínklám. Það er óæðra grín sem
höfðar til ógöfugra fýsna, fremur en
hófstillts húmors og lífsgleði eins og
áður var. Dæmi um þetta er „Schaden-
freude“, eða meinfýsni – að gleðjast yfir
óförum annarra. Rétt eins og góðlát-
legt glens er eins og ást milli fólks er
meinfýsni klám. Grínklám gengur út
á að grínistinn glenni sig sem mest
til að fá athygli út á óæðri hvatir við-
takandans. Svo riðlast hann á því sem
áður þótti fagurt og saurgar það með
hneigðum sínum. Þeir sem búa yfir
fínustu blæbrigðum blygðunarkennd-
ar verða fyrir mestum skaða vegna
grínklámsins.
Grínklám er til dæmis að hæðast að
Sjálfstæðisflokknum eins og var gert
í skaupinu. Það sem áður þótti helgt
og fagurt, eins og ástin, er vanhelg-
að með grínkláminu. Náið samband
Geirs Haarde og Davíðs Oddssonar
var skrumskælt með því að láta Davíð
neyða Geir til að leika hund. Hjartnæm
samstaða og réttlát sigurgleði Bjarna
Benediktssonar og annarra sjálfstæðis-
manna var höfð að háði. Svona saurgar
grín-klámið fegurðina, eins og kyn-
lífsklám saurgar fegurð og sakleysi
mannslíkamans. Alveg eins og fátæka
fólkið er miklu fallegra þegar það held-
ur sér saman og er ekki að opinbera
eymd sína fyrir betri borgurum þessa
lands og særa blygðunarkennd fólks.
Kreppuklám og grínklám
„xxx
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Lilja Skaftadóttir Ritstjórar: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) og Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is)
Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri: Stefán T. Sigurðsson (sts@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Hönnunarstjóri: Jón Ingi Stefánsson (joningi@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: DV.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
16 4. janúar 2012 Miðvikudagur
Svarthöfði Fleiri tegundir
kláms
Stjórnmálaklám
Þegar stjórnmálamenn
klæmast á vinsælum
aðgerðum eins og að lækka
skatta, þegar ríkissjóður er nálægt gjald-
þroti og verður að borga niður himinháar
skuldir og æsa þannig upp fólk.
Þjóðernisklám Þegar
Framsóknarflokkurinn lét
vöðvabúnt lyfta mann-
hæðarháum íslenskum
fána á landsfundi sínum og
þegar Ólafur Ragnar Gríms-
son klæmist um íslenska þjóð
og fróar þjóðernisstolti fólks yfirdrifið.
Snobbklám Þegar fólk fær fróun út
úr því að vera hluti af elítu og skipulagðir
eru snobbklámkenndir atburðir þar sem
fínasta fólkið sýnir sig öðrum og aðrir
horfa löngunaraugum á eins og pervertar
á klám.
Líkamsræktarklám Þegar fólk
breytir sjálfu sér í vöðva- og brúnku-
ræktunareiningar til að sýna sig öðrum,
sem horfa löngunaraugum á,
sumir hverjir.
Trúarklám Þegar
prestar og aðrir fullnægja
fýsnum sínum og annarra
um heilagleika og eilíft líf með
því að höfða til ýmiss konar hvata fólks, en
þó síst kynferðislegra.
Lilja Mósesdóttir segir Þráin Bertelsson hafa sýnt sér dónaskap í áramótauppgjöri Útvarps Sögu. – DV
Mér fannst það
sjúklega fyndið