Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.2013, Síða 12

12 Fréttir 4.–6. janúar 2013 Helgarblað
Þ
að hefur fylgt jafnréttis­
baráttunni frá upphafi
að konur sem taka þátt í
henni fá yfir sig alls konar
drullu og skít,“ segir Katrín
Anna Guðmundsdóttir, jafnréttis­
hönnuður og fyrrverandi talskona
Femínista félagsins.
Hún segist hugsi yfir því sem fólk
lætur flakka á bak við tölvuskjá. „Á
netinu eru mörkin engin og þar not­
ar fólk ekki sömu samskiptareglur
og í daglegu lífi. Það vindur upp á sig
og magnast upp og mér finnst þetta
mun sýnilegra núna en áður.
Facebook endurspeglar þessa
veröld sem við lifum í, þar sem
tvöfalt siðgæði ríkir og það gild­
ir annað fyrir konur en karla. Kon­
um sem eru í jafnréttisbaráttu er
hent út en karlar sem standa fyrir
kvennakúgun eru þar óáreittir.
Fjölmiðlar skapa líka umhverfi
fyrir ákveðin viðhorf gagnvart kon­
um. Það þarf að taka á því á sama
tíma því það hvernig fjölmiðlar fjalla
um hlutina hefur mikil áhrif. Þegar
við vorum að berjast gegn klám­
ráðstefnunni tók enginn fjölmið­
ill að sér að upplýsa almenning um
hvers lags efni var inni á þessum síð­
um – þetta var mjög ofbeldisfullt og
ógeðslegt efni. Fjölmiðlar létu eins
og þetta fólk væri að koma hingað í
skemmtiferð.“
„Þetta er þöggunaraðferð“
Á þessum tíma fór umræðan að­
allega fram í gegnum bloggið og
þar birtust verstu athugasemdirn­
ar. Sumar þeirra voru þess eðlis að
Katrín kærði þær til lögreglu. „Það
skipti ekki öllu máli hvað var sagt.
Það sem skipti máli var að þetta gróf
undan öryggistilfinningunni.
Margar af þessum athugasemd­
um voru nafnlausar, það var óþægi­
legt því þá vissi ég ekki hver stóð að
baki þeim. Það eina sem ég vissi var
að einhvers staðar var fólk sem vildi
mér illt. Það skiptir máli að upplifa
sig öruggan, að búa ekki í óttasam­
félagi. Ef þú tekur þátt í réttindabar­
áttu og þetta er fylgifiskur hennar
þá er það mjög alvarlegt mál. Af því
að það fælir fólk frá því að taka þátt
í baráttunni og það fælir fólk frá því
að segja skoðanir sínar. Það er auð­
veldara að kinka kolli og brosa.
Þetta er þöggunaraðferð. Það
er taktík að reyna að skapa ógn­
andi umhverfi fyrir konur sem taka
þátt í baráttunni svo þær veigri sér
við henni til þess að stöðva hana.
Og það virkar að einhverju leyti, ég
heyri konur tala um að þær veigri
sér við því þó að það komi á móti
að þetta virkjar líka fólk í barátt­
unni af því að það áttar sig á því að
það skiptir máli. Þetta hafði líka þau
áhrif á mig að þegar ég vissi að ég
var að fara að segja eitthvað umdeilt
þá staldraði ég við og spurði sjálfa
mig hvort ég væri undir það búin að
taka þennan slag akkúrat núna.“
Orð sem vekja reiði
Reyndar hefur það oftar en ekki
komið á óvart hvað vekur mesta
reiði manna varðandi þessa baráttu.
„Eins og til dæmis með Hildi Lillien­
dahl sem notar milda aðgerð, tekur
orð manna og safnar þeim saman
á einn stað. En af því að hún kall­
ar hlutina sínu rétta nafni og kallar
albúmið Karla sem hata konur verð­
ur það tabú. Það má ekki nefna orð
eins og hatur, kúgun eða misrétti því
á yfirborðinu á allt að vera svo fal­
legt.
Andrúmsloftið hefur lengi verið
þannig að fólk vill trúa því að það sé
allt í lagi og það fer mjög fyrir brjóstið
á fólki þegar hlutirnir eru kallað­
ir sínum réttu nöfnum. Það var svo
athyglisvert að fólk reiddist ekki yfir
innihaldinu í albúminu og því sem
menn voru að segja þar heldur Hildi
sjálfri og heitinu á albúminu. Inni­
haldið sýndi þó svart á hvítu að það
var réttnefni á albúminu.“
Andrúmsloftið varð ógnandi
Hennar aktífismi byrjaði með
Femínistafélaginu árið 2003. Þá
strax varð hún fyrir svívirðingum á
netinu en hundsaði þær. „Það var
svo langt frá því að það væri eitthvert
vit í þessu, þetta var ekki málefnaleg
gagnrýni, þetta var ekki til þess fall­
ið að skapa umræðu, þetta var bara
sandkassaleikur og skítkast. Þannig
að ég tók þessu ekki alvarlega og af­
skrifaði þá einstaklinga sem verst
létu sem ómálefnalega og ófæra um
að taka þátt í skoðanaskiptum.
Svo þegar fyrirhugað var að
halda klámráðstefnu hér á landi árið
2007 þá fór þetta úr böndunum. Þá
fyrst fór ég að taka þetta alvarlega
eða inn á mig. Að stórum hluta út af
magninu, það er eitt að einhver vit­
leysingur láti eitthvað heimskulegt
og ómálefnalegt út úr sér en þegar
stór hópur fólks var farinn að kynda
undir reiðinni þá breyttist staðan og
andrúmsloftið varð ógnandi.“
Klámumræðan vekur upp reiði
Katrín Anna var ekki ein, þær stóðu
nokkrar saman að baráttunni og
fengu allar að finna fyrir því. Sól­
ey Tómasdóttir lenti verst í því en
hótanirnar höfðu áhrif á þær allar.
„Þetta var í fyrsta sinn sem tókst
að hræða mig. Það fylgdi þessu svo
rosaleg reiði og hatur.
Eftir þetta hef ég alltaf sagt að
baráttan gegn klámi og klámvæð­
ingu virðist vekja svo rosalega reiði
í sumum mönnum að þeir láta
allt flakka, eins og sýndi sig þarna.
Þeir fóru að tala um nauðganir, of­
beldi og allan pakkann. Þegar verst
lét tókum við ákvörðun um að láta
þetta ekki hafa áhrif á okkur og
halda áfram. Við ætluðum ekki að
láta þagga niður í okkur því til þess
var leikurinn gerður.“
Hótanirnar styrktu málstaðinn
Hún segir að þær sem töluðu gegn
ráðstefnunni á sínum tíma hafi gert
sér fulla grein fyrir því að skoðanir
þeirra yrðu umdeildar og að þær
fengju hörð viðbrögð. Þeim hefði
hins vegar aldrei dottið í hug að
þau yrðu jafn hatursfull og raun bar
vitni. „Þú ert aldrei undir það búin
að fá svona yfir þig – ekki í fyrsta sinn
sem það gerist. Þú þarft tíma til þess
að vinna úr því og við tókum okkur
tíma til þess.
Það var svo mikil þversögn í
þessu. Við vorum að berjast gegn
klámi og skaðlegum áhrifum þess
og benda á tengslin við kynferðis­
ofbeldi og það var eins og menn
áttuðu sig ekki á því að hótanir um
kynferðisofbeldi styrkja þá baráttu.
Auðvitað sýndu hótanirnar að það
var eitthvað til í þessu.
Á þeim tíma vildum við ekki ræða
þetta opinberlega en eins og staðan
er í dag þá þarf að taka á þessu. Þetta
er ekki eðlilegt. Það er ekki hægt að
segja að við búum í jafnréttissamfé­
lagi þegar konur sem taka þátt í jafn­
réttisbaráttu fá hótanir um nauðgun
og ofbeldi. Það fer ekki saman. Von­
andi verður það til þess að vekja fólk
til umhugsunar um það hvað er að
fyrst jafnréttisbaráttan vekur svona
hörð viðbrögð.“ n
Ofstækið beinist gegn
jafnréttisbaráttunni
Íslenskri
haturssíðu
lokað
DV greindi nýlega frá íslenskri síðu á
Facebook sem hét Karlar eru betri en
konur. Á síðunni var rekinn hatursá-
róður gegn konum en í lýsingunni á
henni stóð: „Konur (betur þekktar
sem tussur; femínistatíkur ef þær eru
vangefnari) eru heimskari og óæðri
kynkjötstykkin kringum leggöngin,
sem hvorki finna upp né uppgötva
hluti, ef frá eru talin Erfðasyndin og
samlokur.“ Á síðunni var fullyrt að
konur hefðu minni heila en karlar og
að þær ætti að berja og meðhöndla
eins og kynlífsleikföng. Fjöldi fólks
sendi kvörtun til Facebook og Þórlaug
Ágústsdóttir stjórnmálafræðingur
sendi tölvupóst til höfuðstöðva Face-
book eftir að hafa orðið fyrir grófum
persónuárásum á síðunni eins og fram
kemur hér í greininni. Að endingu var
síðan fjarlægð af samfélagsmiðlinum
en aldrei var upplýst hver stóð að baki
henni. „Karlar eru betri en konur“ er
þó ekkert einsdæmi á Íslandi, því á
síðunum „Kvenmenn eru verkfæri
djöfulsins,“ „Húmor fyrir lengra
komna“ og „Dóp og hórur“ er kynferð-
isofbeldi einnig haft í flimtingum.
12 ára dræsur
Stjórnendur Facebook-fyrirtækisins
hafa legið undir harðri gagnrýni
fyrir ritskoðunarstefnu sína. Þykir
hatursáróðri gegn konum sýnt undar-
lega mikið umburðarlyndi meðan
femínistar um allan heim upplifa að
Facebook-aðgangi þeirra sé læst aft-
ur og aftur. Reynsla Hildar Lilliendahl
af þessu hefur vakið heimsathygli
og af þessu tilefni hefur hún verið
tekin tali í erlendum fjölmiðlum. Á
vefnum Elephant Journal er að finna
umfjöllun um femínista sem orðið
hafa fyrir svipaðri reynslu og Hildur.
Má þar nefna stofnendur síðunnar
„The Body Is Not An Apology“ þar
sem fólk er hvatt til að vera stolt af
líkama sínum og stjórnendur hópsins
„The uprising of women in the Arab
world“ sem urðu fyrir því að þeim var
sparkað út af Facebook í 30 daga og
þeim hótað að aðgangi þeirra yrði
lokað til frambúðar.
Vakið hefur sérstaka athygli að
á meðan tekið er hart á femínistum
hafa kvenhaturssíður og jafnvel
nauðgunarhótanir verið látnar óá-
reittar af stjórnendum Facebook. Þá
er látið nægja að orðin „controversial
humour“ séu sett fyrir framan heiti
síðnanna. Meðal þeirra sem fengið
hafa þá meðferð er Facebook-síðan
„12 Year Old Slut Memes“ þar sem
birtar eru myndir af litlum börnum
og gróf kynferðisleg ummæli látin
fylgja með. Önnur síða í svipuðum
dúr beinist að fullorðnum konum.
Hún heitir einfaldlega „Sluts“ og 540
þúsund manns um allan heim hafa
„líkað“ við hana.
Soraya Chemaly, blaðakona
hjá Huffington Post, gerir þetta
að umtalsefni í pistli þar sem hún
beinir orðum sínum til stjórnenda
Facebook:
„Hey, Facebook. Einni af hverjum
þremur konum á þessari plánetu verð-
ur nauðgað á ævinni eða hún barin.
Heimilisofbeldi dregur milljónir kvenna
og stelpna til dauða á ári hverju.
Milljónir eru seldar, barðar, pyntaðar og
kynferðislegar áreittar. Þetta er gjaldið
fyrir að fæðast sem kona á plánetu
sem umber óendanlega mikið ofbeldi
gegn helmingi fólksins sem á henni býr.
Hvað hefur þetta með Facebook að
gera? Heilan helling, því undir þessum
kringumstæðum er hlutleysi ekki til.
Annaðhvort hjálpar maður til við að
breyta hlutunum eða umber ástandið
eins og það er og aðstoðar þannig
ofbeldismennina.“
n Katrín Anna fékk að finna fyrir því þegar hún var talskona Femínistafélagsins„Það eina sem ég
vissi var að ein-
hvers staðar var fólk sem
vildi mér illt.
Ekki í lagi Katrín Anna segir það
grafalvarlegt ef konur sem taka
þátt í jafnréttisbaráttu mæti slíku
ofstæki því það fæli fólk frá því að
segja skoðanir sínar. mynd sigtryggur Ari