STARA - 14.11.2015, Blaðsíða 9

S
T
A
R
A

n
o
.5
3
.T
B
L
2
0
15
9
Þegar ég byrjaði að skrifa grein
um það af hverju myndlistar-
menn fengju ekki alltaf greitt fyrir
vinnu sína hafði ég bak við eyrað
að velta upp þeim aðstæðum sem
við þekkjum. Stundum borga söfn
og sýningarsalir öllum sem koma
að myndlistarsýningu nema lista-
manninum sjálfum. Þetta tengist
viðhorfinu í samfélaginu almennt.
Ánægjan er talin bestu laun lista-
mannsins. Eitthvað í þeim dúr.
En spurningunni má líka snúa við:
Af hverju vinna listamenn launa-
laust? Þá mundi ég eftir því þegar ég
var í hlutverki leiðindapúkans fyrir
ekki löngu.
Mér barst póstur á Facebook:

Sæl og blessuð, þannig er að ég er
sýningarstjóri á ( ). Ég er að leita að
manneskju til að stjórna spjalli ( ).
Þessi fræðsludagskrá er sett á næstu
þrjá ( ). Sé fyrir mér í mesta lagi
klukkutíma spjall, yrði væntanlega
úti nema veðrið væri slæmt þá er
líka hægt að vera inni. Sama mann-
eskjan þyrfti ekki endilega að taka
að sér alla 3 dagana ( ). Því miður
hef ég ekki peninga til að greiða fyrir
þetta, þannig að ég er að leita eftir
sjálfboðaliða sem gæti haft gagn og
gaman af þessu. Ef þetta er eitthvað
sem þú gætir hugsað þér þætti mér
mjög vænt um að heyra frá þér.
Kær kv. ( )
Nú á ég ekkert sökótt við viðkomandi
og sýni póstinn bara sem dæmi,
það skiptir ekki máli hver átti í hlut.
Viðkomandi var þó að vinna innan
ramma stærra sviðs sem venjulega
greiðir listamönnum og því fannst
mér eitthvað skjóta skökku við, án
þess að vita nákvæmlega hvernig í
pottinn var búið. Mér fannst þetta
óþægileg bón, ég hafði líka hugsað
mér að gera annað þá daga sem
voru í boði, sem voru að auki um
helgar. Svo ég hummaði fram af mér
að svara.
Eftir nokkurn tíma fékk ég símtal.
Ég neitaði og sagðist helst ekki
vinna svona án þess að fá greitt. Ég
var spurð hvort mér þætti málefnið
ekki brýnt. Ég játaði því en lét mig
ekki. Á endanum benti ég á starfs-
mann á safni sem kannski þekkti
yngra fólk sem væri frekar til í að
reyna sig við svona verkefni í sjálf-
boðavinnu. Þó finnst mér ekki að
ungir ættu frekar að vinna launa-
laust en eldri, þetta var bara dálítið
örvæntingarfull tilraun til þess að
binda enda á símtalið.
Að þessu loknu reyndi ég að þagga
niður í samviskubitinu og sjálfs-
ásökunum sem sóttu á mig. Allir
aðrir hefðu án efa gert þetta bara til
þess að hafa gagn og gaman af því,
ég væri nú meira merkikertið og
leiðindapúkinn. Og hefði ég ekki
bara átt að segja já? Ég hef ekki
fengið mörg verkefni undanfarið.
Ætli margir kannist ekki við svona
hugsanir? Er þetta ekki dæmi um
það hvers vegna listamenn vinna oft-
ar en ekki í sjálfboðavinnu? Enginn
vill vera merkikerti og leiðindapúki,
hafna sýningarboði, taka ekki þátt
í samsýningu eða hvað sem er nú í
boði; hafna verkefni á þeim forsend-
um að eðlilegt væri að greiða fyrir
vinnuna sem í því felst. Ekki síst þar
sem verkefnin og tækifærin eru ekki
mörg í litlu samfélagi.
Vandi listamannsins felst ekki síst
í því að greina á milli: Hvenær er
óhætt að krefjast greiðslu og hvenær
er í lagi að vinna ókeypis? Því stund-
um er það nefnilega í lagi.
Kannski væri hægt að opna einhvers
konar siðferðislegan umræðugrund-
völl um einmitt þetta, fyrir hinar
ýmsu starfsstéttir listamanna. Hvaða
greiðslur eru í gangi? Væri ekki
ágætt að myndlistarmenn, rithöfund-
ar, tónlistarfólk, fræðimenn og fleiri
opnuðu sig um þessi mál? Ég fæ til
dæmis greiddar 20.000 krónur fyrir
að skrifa þessa grein ...
Rag na Sig urðardót t ir e r s tar fandi r i thöf undur og þýðandi . Hún er með mei s tarag ráðu í my ndli s t f rá JVE Akademie í
Hol landi og s tar fað i jö f num höndum sem my ndli s tar maður og r i thöf undur um t íma. Rag na skr i fað i my ndli s targag nr ý ni í
um áratug og he f ur skr i fað um my ndli s t f y r ir söf n , sý ningarsal i og l i s tamenn. Hún he f ur komið að marg v í s l eg um stör f um
innan my ndli s targe irans .
„Enginn vill vera merkikerti og
leiðindapúki, hafna sýningarboði,
taka ekki þátt í samsýningu eða hvað
sem er nú í boði; hafna verkefni á
þeim forsendum að eðlilegt væri að
greiða fyrir vinnuna sem í því felst.“