Skírnir - 01.01.1943, Qupperneq 170

168
Jakob Jónsson
Skírnir
tækt út af fyrir sig laði manninn að guðsríki eða hrindi
honum frá því. Allt fari eftir því, hvernig hugarfar mað-
urinn sjálfur hafi tamið sér. En misskipting auðsins sé
böl, sem kristinn maður þrái að hverfi.
IV.
Ég hefi rætt um misskipting jarðneskra gæða, eins og
henni er lýst í íslenzkum prédikunum síðustu 100 ára. En
hverju er þá haldið fram um orsakir þessarar misskipt-
ingar ?
Hið fyrsta, sem vekur athygli, er það, að hjá hin-
um eldri prédikurum gætir þess meir, að misskiptingin sé
skoðuð sem málefni einstaklinganna, að því leyti sem
mennirnir geta að gert. Verður því bezt lýst með orðum
Péturs biskups, að „einn er öðrum forsjálari, sparsamari
og atorkusamari".21) Helgi Hálfdanarson segir, að oft sé
fátæktin synd eða syndaafleiðing. Þarf ekki fleiri tilvitn-
ana við um það, að það sé sameiginlegt álit prédikaranna,
að til sé óheiðarleg fátækt, sem stafar af óráðsíu, svalli,
drykkjuskap, leti, ómennsku og kæruleysi.
En alveg eins og fátæklingurinn má stundum kenna
sjálfum sér, þannig má líka efnamaðurinn oft þakka sjálf-
um sér fyrst og fremst, sem einkstaklingi. Sumir hafa sýnt
hagsýni, dugnað, sparsemi, sjálfsafneitun, nægjusemi og
aðrar slíkar dyggðir. Aðrir eiga þó meira að þakka ágirnd
sinni, óráðvendni og harðýðgi. „Hví láta menn sér það í
léttu rúmi liggja, þótt þeir kúgi lítilmagnann og beiti hann
hvers konar ofríki?“ spyr Haraldur Níelsson.23) — Helgi
biskup Thordersen er ekkert myrkur í máli um það, að
ekki sé allur auður vel fenginn, jafnvel þótt löglegur eigi
að heita. Honum farast þannig orð: „Menn geta jafnvel
með miklum rökum sannað, að óráðvandir oftar en ráð-
vandir nái auðlegð og metorðum; og þarf oss eigi mjög að
furða á þessu, þegar vér íhugum, að óráðvandur maður
hirðir lítið um, hvaða meðöl hann brúkar, og sækist með
ófyrirleitni og kappi eftir tímanlegum gæðum, hvað sem