Skírnir - 01.01.1943, Page 195

Skírnir
Ritfregnir
193
ar verið mælistöng en mæliband (I. bls. 14). í fornu máli er að
vísu talað um vönd í segli, þ. e. rönd í segli, en endranær virðist
vöndur ávallt merkja grein. Þar sem höf. talar um kunnáttu ís-
lenzkra manna í smíði timburhúsa á tímabilinu 1000—1300 (I. bls.
123), hefði mátt nefna ákvæði Grágásar um kaup þeirra manna,
er „smíða hús af austrænum viði“. Sýnir það ljóst, að timburhús
hafa verið byggð hér á landi á lýðveldistímunum. Af skipun Eilífs
og Jóns 1373, um 3 hurðir á bæ (I. bls. 137), verður ekkert ráðið
um húsagerð hér á landi, því að skipun þessi er norsk og sniðin
eftir norskum landsháttum. Ég minnist þess ekki að höf. geti um
það, er hellur voru notaðar í þök undir torfi. Er sá siður þó efa-
laust forn, t. d. átti Gunnarsholt á Rangárvöllum hellunám í landi
Kirkjubæjar á 14. öld, og enn tíðkaðist þetta sums staðar um síð-
ustu aldamót. Tvennt annað vil ég nefna, sem ekki er getið í bók-
inni. Sums staðar vestanlands voru fjárhús byggð svo, að hvalrif
voru höfð fyrir sperrur, sinn endi skorðaður í hvorum vegg, en
'bugðan var risið (sbr. Sagnir Jakobs gamla, bls. 116). Sums staðar
á Vestfjörðum voru hafðar útistofur, gestahús fráskilin öðrum
bæjarhúsum, byggð úr torfi, en þiljuð í hólf og gólf. Man ég eftir
slíkri stofu á Kvígindisfelli i Tálknafirði um síðustu aldamót og
víðar höfðu þær verið í þeim sveitum.
Ég hefi gert þessar smávægilegu athugasemdir við ritgerð Guð-
mundar Hannessonar vegna þess, að ég ber fremur nokkuð skyn-
bragð á efni hennar en hinna ritgerðanna flestra. En ritdóm um
bók sem þessa þyrftu, ef vel ætti að vera, jafnmargir sérfræðingar
að rita og ritgerðirnar eru. Ó. L.
Islandica. Vol. XXVIII. Illuminated Manuscripts of the Jónsbók.
By Halldór Hermansson. Ithaca 1940. (6), 28 bls. og 30 mbl. —
Vol. XXIX. Bibliographical Notes. By Halldór Hermannsson. Ithaca
1942. (6). 91 bls.
Fyrra bindið af þessu ágæta ritsafni er eins konar framhald af
ritgerð próf. Halldórs Hermannssonar: Icelandic Illuminated Manu-
scripts, sem er 7. bindi hinnar miklu útgáfu Munksgaards, Corpus
codicum Islandicorum medii aevi, þar sem gefin voru út sýnishorn
af helzta handritaskrauti fornbókmennta vorra fram á fyrri hluta
16. aldar. Hér eru því aðallega tekin til meðferðar Jónsbókar-
handrit frá 16. og 17. öld. Jónsbókar-handritin eru vel fallin til að
sýna þróun þessarar greinar íslenzkrar listar, því að af Jónsbók eru
til fleiri handrit en af nokkru öðru íslenzku riti, eða yfir 200 alls,
á skinni eða pappír, á íslandi, Norðurlöndum, Bretlandi, Frakklandi
og í Bandaríkjunum. 30 prýðilegar myndasiður í þessari bók sanna
það. Höf. skýrir fyrst frá ritun laga vorra 1117, handritum af lög-
um lýðveldisins, Járnsíðu og Jónsbók, en víkur siðan að myndunum
13