Skírnir - 01.01.1943, Page 208

206
Ritfregnir
Skírnir
fjarlægð. Af hæsta tindi Forelfjalls norðan við Angmagsalik í Græn-
landi, 3444 m., er fjarlægðin út að sjóndeildarhring 234 km. Fjar-
lægðin á milli þessara fjallatinda er 608 km., svo að ekki er hægt
að sjá á milli þessara staða, jafnvel ekki af skipi, sem er þar á
milli, er hægt að sjá báða tinda í senn.
Nú er að vísu minni fjarlægð milli landanna norðar. Toppurinn
á Rignyfjalli á Blossevilleströnd sunnan við Scoresbysund er 2385
m. á hæð, líkt og Öræfajökull, og fjarlægðin þaðan út að hafsrönd
er því 195 km. Af Kálfatindi á Hornbjargi, sem er 534 m. á hæð, er
fjarlægðin út í hafsrönd 92 km. Vegalengdin milli þessara tveggja
tinda er 312 km. og því heldur meiri en svo, að sjá megi á milli af
tindunum, en af skipi, sem er á milli þessara staða, 105 km. (58
sm.) N af Kálfatindi og 208 km. (115 sm.) S af Rignyfjalli, má
sjá báða tinda í senn í heiðskýru veðri. Þetta er þó allt miðað við
venjuleg ljósbrotsskilyrði í lofti, en stundum eru á þessum slóðum
hillingar, og verða þá skilyrðin allt önnur. Þá má sjá lönd og fjöll
miklu lengra að. Það er sagt, að sjá megi stundum mynd af Grims-
ey á höfði í loftinu miklu lengra að en eyna venjulega, en myndin
gefur þó vísbendingu um, hvar Grímseyjar sé að leita.
Horn kommandör, sem hérna var með danska varðskipinu fyrir
aldamótin síðustu, getur þess í Geografisk Tidskrift, Khöfn 1899 og
1901, að hann hafi séð Öræfajökul úr 200 sjómílna fjarlægð, er
hann nálgaðist Island, en við venjuleg ljósbrotsskilyrði eigi hann
ekki að sjást í meir en 100 sjómilna fjarlægð. Telur hann því með
þessu sannað, að hillingar geti orðið svo miklar, að sjá megi til
lands úr tvöfaldri fjarlægð miðað við venjuleg skilyrði, og þó væri
vel hægt að sjá af skipi Snæfellsjökul og Forelfjall í senn, svo og
að sjá yfir til Grænlands bæði frá Snæfellsjökli og Hornbjargi, ef
hillir uppi fjöllin á Grænlandi. Annars sjást miklu fyrr skýjabakkar
yfir tindunum, og má vel taka þá fyrir land, þegar þeir sjást oft á
sama stað og með sama lagi, svo og taka ís fyrir land, er liggja
kann á milli oft á sömu slóðum ár eftir ár. Þetta allt út af fyrir sig
eru þó eigi nægar líkur fyrir því, að Grænland hafi fundizt á þennan
hátt, heldur aðeins, að vitneskja um Grænland hefir haldizt hér á
landi alla tíð, þótt siglingar þangað legðust niður.
Hér er þessa atriðis getið svo ítarlega, af því að það er dregið
í efa af mörgum hér á landi og jafnvel talin hrein fjarstæða að sjá
megi í milli landanna, og þó lifa hér í munnmælum meðal sjómanna
frásagnir af því, og hafa þær sjálfsagt lifað alla tíð síðan land
byggðist.
Þegar höf. hefir í bók sinni gert grein fyrir fundi Grænlands,
segir hann frá fundi Ameríku frá Grænlandi og lýsir síðan Islend-
ingabyggðinni í Grænlandi fram eftir öldum og hnignun hennar.
Rannsakar hann þekkingu manna í Norðurálfu um Græland á mið-