Skírnir - 01.01.1943, Page 210

208
Ritfregnir
Skírnir
samanburð við meðferð Kanada og Bandaríkjanna á Eskimóum í
Norður-Ameríku, þar sem þeim fækkar alls staðar og því örar, sem
þeir hafa nánari kynni af hvítum mönnum.
Bak við alla frásögn bókarinnar bærist sem undiralda skoðun
höfundar og boðskapur, er kemur fram í fyrri bókum hans, sam-
felldur lofsöngur um ágæti heimskautalandanna, ef menn aðeins
geti áttað sig á þeim sérstöku lífsskilyrðum, er þau hafa fram að
bjóða. Jafnframt því kemur fram gagnrýni, hárbeitt oft á tíðum,
á vestrænni menningu, er vanmetur þessi lönd, sem hún virðist ekki
vilja þekkja, en þekkir þó gildi sjálfrar sín miklu miður.
Það þarf bæði tima og lagni til þess að breyta hugsunarhætti
manna í grundvallaratriðum og leiðrétta rangar, rótgrónar og alda-
gamlar lífsvenjuskoðanir.
Höfundurinn hefir unnið að því nú um nær 40 ára skeið með
ritum sínum og merkilegum tilraunum á sjálfum sér, er smám sam-
an eru að fá vaxandi viðurkenningu. íslendingar ættu manna bezt
að geta skilið höf., sökum þess, hve íslenzkur hann er í hugsun.
Allur fróðleikurinn, sem bókin hefir að geyma, og útsýnið, sem
höf. bregður upp með skarpskyggni sinni og ritsnilld, gerir hana
að merkisriti. Steingrímur Jónsson.
Víga-GIúms Saga, ed. by G. Turville-Petre, Oxford 1940.
Glúma er þar gefin út orðrétt eftir Möðruvallabók (M), staf-
setning samræmd, og með eru brot hennar í AM 445 c, 4to, og
Vatnshyrnu. Á eftir eru allmiklar orðaskýringar o. fl., en inngangs-
orð, 48 bls., fjalla um samning og efnismeðferð Glúmu, íauka, tíma-
tal, handrit, útgáfur og annað slíkt.
Útgefandinn hefir beitt við verk sitt dæmafárri elju. Jafnframt
á hann flestum enskum fræðimönnum fleiri sporin um íslenzkar
byggðir, bæði þekkir þjóð okkar og skilur tunguna með ágætuní.
Bókin nýtur þessa alls. Að henni er fengur.
Auk þess meginhlutverks að mæta þörfum hins enskumælandi
heims á Glúmuútgáfu, er svari kröfum tímans, býr hún með stór-
bættum lestri hdr. i hag fyrir íslenzku fornritaútgáfuna. I inngangi
er margt verðmætra athugana. Álitamálin eru hins vegar mörg. Útg.
hafnar réttilega tilgátunni tötrabassinn, uppnefni manns í 3. kap.,
en engu fjær M væri að lesa þar tótabassinn (lubbabjörn, sbr. ótót-
legur) heldur en totabassmn, sem útg. velur. Um heimildargildi sög-
unnar segir útg. allt hið hófsamasta og skynsamlegasta í inngang-
inum. Um uppruna 14. kap. (Ingólfs þ.) hefði hann annaðhvort átt
að fylgja að fullu skoðun Finns Jónssonar (Litt. hist. II), að allt
muni sagnfræðilega rétt, eða skoðun minni um jafnhliða tengsl kap.
við erlent ævintýr og dauða Hafurs á Hrafnagili 1222 (Arkiv f. n. f.
1937). Millivegur er naumast til, þegar þess er gætt, að dauði Haf-