Skírnir - 01.01.1943, Page 211

Skírnir
Ritfregnir
209
urs af völdum Sighvats Sturlusonar hefir verið brenndur í huga
Eyfirðingsins, sem þáttinn samdi. Um innskot 13.—16. kap. og upp-
runa 16. þ., sem útg. nefnir Skútu þátt, en ég Þórlaugar þátt (Isl.
fornr. X), ber okkur saman, en útg. vekur athygli á miklu meiri
breytingum, sem Glúma hefir orðið fyrir síðar en þáttum var í hana
aukið (áreiðanlega þó fyrr en M var rituð). Sagan hefir verið
stytt af ritara (að meðaltali eigi minna en um 20%, gæti ég trúað,
á þeim stöðum, sem minnstu er sleppt af upprunalegu efni). Um leið
hefir efni verið í aukið (t. d. vísu 7. kap. og umgerð hennar), og
útg. gerir ráð fyrir, að fyrstu (og e. t. v. siðustu) kap. sögunnar
beri þeirra breytinga (eða eldri breytinga) mestar minjar. Þetta
verður ljóst af samanburði á M og brotum Vatnshyrnu og 445, og
mætti nú komast að stórfróðlegri niðurstöðu um stílbreytingar og
jafnvel um efnisbreytingar frá frumgerðinni. í sambandi við álykt-
anir um frumgerðina þarf að íhuga hin torráðnu heimildartengsl
Landnámu og Glúmu, þar sem Þórðarbók, er útg. metur oflítils,
virðist harðasta hnotin til að brjóta.
Þessi smekklega og vel unna útgáfa fjölgar því heldur en fækkar
vafamálunum, sem menn koma auga á við Glúmu, og aukinn texta-
traustleiki hennar hlýtur að freista einhverra til að reyna að leysa
úr þeim. Björn Sigfússon.
Halldór Stefánsson: Þættir úr sögu Möðrudals á Efra-Fjalli.
Þorsteinn M. Jónsson. Ak. 1943. 96 bls.
„Hver einn bær á sína sögu, sigurljóð og raunabögu“, kvað
Matthías, er hann skyggndist um Skagafjörðinn, og svo er viðar
um land vort. Fáir hafa þó orðið til þess enn, að skrifa heila bók
um sögu einstaks bæjar, og kann ég ekki að nefna nema Klemens
Jónsson, er ritaði um Grund í Eyjafirði, og Vigfús Guðmundsson,
er samdi Sögu Oddastaðar, og eru bæði höfuðból. Nú bætist hér
hin þriðja við um Möðrudal. Og þótt Möðrudalur sé ekki „hinn
æðsti höfuðstaður“ eins og Oddi var, þá mun hann, eins og höf.
segir, vera einhver hæsta byggð á Islandi og lengst frá sjó. Oviða
mun fegri útsýn og einkennilegra sambland af sveitaunaði og ör-
æfablæ en í Möðrudal. Hann hefir og um aldir verið friðsæll og
gestrisinn hvíldarstaður ferðamanna á hinum miklu öræfum milli
Norðurlands og Austurlands, og þar hafa oft búið menn, er sýndu,
að menning og manndómur getur líka dafnað í afskekktustu og
strjálbýlustu byggðum. Þeir, sem vilja kynna sér sögu gróðurfars-
ins á landi hér, ættu að gefa gaum að hinum merkilegu breyting-
um, sem verða á Möðrudalslandi á tiltölulega skömmum tíma. Þar
má sjá forarflóa breytast á nokkrum árum, vegna sandfoks, í harð-
velli, síðan í eyðisand, þá í melgresishóla, er siðan verða vaxnir
smágresi og breytast loks aftur í flóa. Er ég fór frá Möðrudal 1890,
14