Bændablaðið - 14.08.2014, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 14. ágúst 2014
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 7.200 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.600. Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is og Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Sími: 563 0339
Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is
– Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Í liðinni viku fór umræða um
upprunamerkingar á kjöti eins og
eldur í sinu um netheima. Rangar
og villandi merkingar á kjöti urðu
til þess að árvökulir neytendur
tóku upp myndavélasímana sína
og sendu myndir af umbúðunum á
samfélagsmiðlana. Innan skamms
voru almennir fréttamiðlar búnir
að taka málið upp og allir voru að
tala um uppruna nautahakks og
grísakjötsspjóta, var hann spænskur
eða íslenskur? Á sama sólarhringnum
kom formaður Neytendasamtakanna
fram í fjölmiðlum ásamt niður-
lútum forsvarsmönnum kjöt-
iðnaðarfyrirtækja og tjáði sig um
hinn óljósa uppruna. Allt endaði
vel að lokum og sú skýring sem
hljómaði hvað víðast var sú að hér
væru mannleg mistök á ferðinni.
Kjötið hafði verið ranglega merkt
og þeir sem báru ábyrgð báðust
afsökunar.
Athyglin og umtalið sem þetta
mál fékk er hið besta mál. Það sýnir
að neytendur vilja fá greinargóðar
upplýsingar um þann mat sem við
kaupum úti í búð eða annars staðar.
Ef söluaðilar, framleiðendur eða
aðrir standa sig ekki í stykkinu
er þeim refsað. Neikvæð umræða
spillir viðskiptum og letur fólk til að
kaupa vörurnar. Orðsporið er fljótt
að fara veg allrar veraldar ef menn
verða uppvísir að því að blekkja eða
villa um fyrir neytendum
Eins og fram kemur í viðtali hér
í blaðinu við Karl G. Kristinsson,
prófessor í sýklafræði við Háskóla
Íslands, skiptir máli hvað fólk lætur
ofan í sig. Upplýstir neytendur vilja
ekki kaupa köttinn í sekknum. Þeir
vilja vörur sem hægt er að treysta.
Þess vegna er rík ástæða til að kynna
sér upprunann og framleiðsluhætti í
viðkomandi framleiðslulandi.
Á síðustu mánuðum hafa Samtök
atvinnulífsins, Bændasamtök
Íslands og Neytendasamtökin
unnið sameiginlega að því að
útbúa kynningar- og fræðsluefni
um upprunamerkingar matvara. Í
fyrsta lagi er ætlunin að standa fyrir
kynningu inn á við til fyrirtækja
og allra þeirra sem standa að
framleiðslu matvara. Í öðru lagi
verða neytendur hvattir til þess að
kynna sér málin í hörgul og gera
kröfur um að upprunamerkingar séu
í lagi. Þegar nógu margir neytendur
láta í sér heyra hljóta menn að hlusta
– það á að vera hafið yfir vafa hvað
er í kjötpakkanum. /TB
Ég vil vita
hvað er í
pakkanum
LOKAORÐIN
Íslenska geitin
Undanfarnar vikur hafa fjölmiðlar fjallað
talsvert um íslensku geitina. Það er vel þótt það
komi ekki til af góðu. Stærsta geitabú landsins,
sem hýsir tæplega fjórðung stofnsins, á í
miklum rekstrarerfiðleikum.
Geitfjárstofninn hefur líklega aldrei verið
stór og frá fyrstu áreiðanlegu talningu árið 1703
hefur fjöldinn nær alltaf verið innan við 1.000
gripi. Undantekning eru þó árin frá 1914 og fram
undir 1940, en stofninn komst í nærri 3.000 gripi
árið 1930. Stofnstærð fór lægst undir 100 gripi
á síðustu áratugum 19. aldar og aftur árið 1960.
Þá hófst sérstök skráning á geitum og komið var
á stofnverndarstyrkjum í fyrsta sinn. Eftir það
fór geitum að fjölga aftur og í lok árs 2012 voru
849 vetrarfóðraðar geitur til í landinu. Fjölgunin
hefur verið stöðug það sem af er 21. öldinni.
Geitfjáreign er hins vegar afar dreifð. Hátt í 60%
stofnsins samanstanda af 81 hjörð þar sem eru
20 gripir eða færri. Aðeins sjö hjarðir eru með
fleiri en 20 geitum og þar af er ein langstærst,
eins og framan er nefnt. Meðalfjöldi gripa hvers
eiganda er rétt undir 10 gripum.
Afurðir geitarinnar eru eftirsóttar
Geitabúskapur hefur því miður ekki náð þeirri
stærð hérlendis að hann standi undir búrekstri
einn og sér. Kjötframleiðsla árið 2013 var ríflega
1,8 tonn alls en ekki liggur fyrir hversu mikið
féll til af mjólk eða geitafiðu (þ.e. geitaull).
Eftirspurn virðist þó allnokkur, sérstaklega eftir
geitamjólk og afurðum úr henni. Framleiðsla
er þó líklega enn of lítil til að hún standi undir
því magni sem nauðsynlegt er til að þróa og
markaðssetja vöru til almennrar sölu. Til þess
þarf fleiri og stærri bú. Til samanburðar hefur
Norðmönnum tekist ágætlega að byggja undir
sína framleiðslu. Þar er lögð mest áhersla á
mjólkurframleiðslu og meðalfjöldi gripa á hverju
búi er ríflega 100, eða 10 sinnum meira en hér. Á
sama tíma eru sauðfjárbú hérlendis að meðaltali
meira en tvöfalt stærri en í Noregi.
Skylda okkar að varðveita búfjárstofna
Við Íslendingar höfum skyldu til þess að
varðveita okkar einstöku búfjárstofna. Umfjöllun
um geitina undanfarið sýnir að verulegur áhugi er
fyrir því á meðal almennings og jafnvel erlendis.
Rekstrarvandi einstakra búa er sérstakt
úrlausnarefni en það skiptir jafnvel enn meira
máli að byggja upp stuðning við geitfjárræktina
til framtíðar litið. Starfshópur á vegum
sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra hefur
skilað tillögum þess efnis. Bændasamtökin áttu
aðild að þeirri vinnu. Í skýrslu hópsins má finna
tillögur um aðgerðir bæði til skemmri og lengri
tíma.
Byggjum upp sterkari undirstöður
fyrir geitfjárræktina
Í fyrsta lagi er lagt til að auknu fé verði veitt
til stofnverndar geitastofnsins með sérstöku
framlagi ríkisins. Framlagið verði nýtt til að
hækka verulega og afnema takmarkanir á því
hversu margar geitur á hverju búi njóta stuðnings
(nú er hámarkið 20). Þessi tillaga er hugsuð
til að bregðast við bráðasta vandanum og til
þess þarf aukið fjármagn. Opinber framlög til
landbúnaðarins eru vissulega veruleg en um
ráðstöfun allra þeirra fjármuna gilda reglur og
ekki er hægt að ráðstafa þeim til verkefna sem
ekki er gert ráð fyrir í búvörusamningum og þeim
lögum sem þeir byggja á. Stjórnvöld verða því
að útvega nýtt fjármagn til stuðnings geitinni ef
bregðast á við strax.
Til lengri tíma litið leggur hópurinn til að
við næstu endurskoðun sauðfjársamnings verði
innleitt sérstakt stuðningsform fyrir geitfjárrækt,
sambærilegt þeim stuðningi sem veittur verður í
sauðfjárrækt. Í stuðningsaðgerðum þarf að vera
hvati til þess að geitfjárræktarbú verði af þeirri
stærð að vinnsla afurða sé möguleg. Þannig
verði reynt að byggja upp styrkari undirstöður
greinarinnar.
Þá eru í niðurstöðum hópsins nokkrar tillögur
til stuðnings markvissara ræktunarstarfi, svo sem
með skipulegri uppbyggingu á sæðisbanka með
frystu hafrasæði, rafrænni ættbók og auknum
rannsóknum á geitastofnunum og afurðum hans.
Lagt er til að þær tillögur komi til skoðunar við
næstu endurskoðun búnaðarlagasamnings.
Það skiptir máli að byggja upp sterkari
undirstöður fyrir geitfjárræktina. Það er
greinilegur áhugi fyrir því og hann er einnig
fyrir hendi hjá samtökum bænda. En minna má
á að það eru fleiri stofnar sem við þurfum að
varðveita með skipulegum hætti, þó að þeir hafi
ekki fengið jafn mikla athygli undanfarið og
geitin. Íslenska kýrin, sauðkindin, forystuféð,
hesturinn, hundurinn og landnámshænan eru
allt erfðaauðlindir sem okkur er skylt að standa
vörð um. Gleymum því ekki.
/SSS
Nýr og glæsilegur keppnisvöllur
Hestamannafélagsins Trausta í
Laugardal, Grímsnesi, Grafningi
og Þingvallasveit var tekinn í
notkun fimmtudaginn 31. júlí.
Völlurinn er á móts við
hjólhýsahverfið við Laugarvatn,
hinum megin við veginn. Fjöldi
sjálfboðaliða gaf vinnu sína við
gerð vallarins, en heildarkostnaður
við hann er um átta milljónir króna
og er þá átt við efnis- og vélakaup.
Skeiðbraut í fullri lengd er á vellinum,
auk tilheyrandi hringvalla. „Draumur
félagsmanna er að í nágrenni vallarins
í framtíðinni rísi þar hesthúsahverfi
samkvæmt skipulagi og fjarlægur
draumur er auðvitað reiðhöll eða
skemma þar sem hægt er að athafna
sig við frumtamningar og þegar veður
gerast válynd,“ segir Guðmundur
Birkir Þorkelsson, formaður
Trausta. Völlurinn fékk nafnið
Þorkelsvöllur til heiðurs Þorkeli
Bjarnasyni heitnum, fyrrverandi
hrossaræktarráðunaut á Laugarvatni.
/MHH
Þorkelsvöllur á Laugarvatni
– nýr keppnisvöllur Hestamannafélagsins Trausta
Guðmundur Birkir, formaður Trausta,
heldur ræðu við vígslu nýja
vallarins.
Bjarni Þorkelsson, hrossaræktandi
á Þóroddsstöðum, og Sigurbjörn
Bárðarson dást að nýja vellinum.
Bjarni fagnaði einmitt 60 ára afmæli
sínu þennan dag.
Samhliða vígslunni fór fram gæðingamót Trausta, en hér er Sigurbjörn
Bárðarson að keppa á vellinum og sýnir hér hægt tölt. Myndir / MHH