Morgunblaðið - 29.07.2015, Síða 14

FRÉTTASKÝRING
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Heildrænt öldrunarmat InterRAI
var innleitt á öll hjúkrunarheimili
fyrir u.þ.b. 20 árum samkvæmt
sérstakri reglugerð. Öldrunar-
matið heldur utan um margþætt
viðfangsefni eldra fólks, s.s. ald-
urstengdar
breytingar, alla
sjúkdóma, lyf og
færnitap. Það
hefur gefið góða
raun að mati
sérfræðinga.
Matstæki
InterRAI eru
hönnuð af al-
þjóðlegum fé-
lagsskap vísinda-
manna án hagnaðarsjónarmiða og
miða við rafræna útfærslu. Vel-
ferðarráðuneytið samdi um fría
nýtingu á tækjunum og tölvufyrir-
tækið Stiki tölvuvæddi notkun
matstækjanna.
Niðurstaðan ekki fullnýtt
Pálmi V. Jónsson, yfirlæknir og
öldrunarlæknir á Landspítalanum
og prófessor við læknadeild Há-
skóla Íslands, segir að niðurstöð-
urnar sem komi út úr þessu heild-
ræna öldrunarmati, sem er til
staðar á hjúkrunarheimilum, séu
ekki fullnýttar og þær mætti nýta
mun betur. Það eigi einkum við um
gæðavísa og umbótastarf.
Sambærilegt mat fólks sem nýt-
ur heimahjúkrunar hefur verið
innleitt í Reykjavík, en hvorki á
öllu höfuðborgarsvæðinu né á
landsbyggðinni. Matið nefnist svo-
kallað Upphafsmat. Ekki liggur
fyrir ákvörðun um að innleiða mat-
ið á landsvísu, samkvæmt upplýs-
ingum frá velferðarráðuneytinu. Í
heimahjúkrun hefur verið valkvætt
að taka þetta kerfi upp.
Pálmi segir kerfið ekki hafa
breiðst jafn hratt út og hann hefði
viljað sjá.
„Ég teldi æskilegast að þetta
mat væri einnig innleitt alls staðar
á landinu. Ég tel skynsamlegast að
allt eldra fólk sem nýtur heima-
hjúkrunar verði metið með þessum
hætti og markvisst yrði unnið út
frá upplýsingum. Þjónustan yrði
einstaklingsmiðuð út frá matinu og
byggð upp raunverulegri teymis-
vinna í kringum fólkið á eigin
heimilum. Teymin samanstæðu af
hjúkrunarfræðingum, læknum,
sjúkra- og iðjuþjálfurum sem og
öðrum sem að málum gætu komið.
Þetta gæti orðið leiðarvísirinn að
því hvernig við getum búið til ein-
staklingsmiðaða þjónustu fyrir
hvern og einn og mætt ein-
staklingnum á heimaslóð,“ segir
Pálmi.
Pálmi bendir á að það sé vilji hjá
mörgum sveitarfélögum nú að taka
það í notkun og það þurfi að styðja
við þá þróun. Matið gefur glögga
mynd af stöðu einstaklingsins og
auðveldar þróun úrræða í takt við
það.
Páll segir að ýmislegt megi bet-
ur fara í öldrunarþjónustu þó
margt sé einnig vel gert en tæki-
færin liggja víða. „Eins og staðan
er núna þá er víglína öldrunar-
þjónustu komin inn á sjúkrahúsin
en er ekki í heimahúsum þar sem
hún ætti frekar að vera,“ segir
Pálmi. Til þess að unnt sé að færa
hana á réttan stað, að mati Pálma,
þá þurfi að nýta vel tæki eins og
heildrænt öldrunarmat á lands-
vísu. Ef það yrði að veruleika þá
væri m.a. hægt að bæta við notk-
unina fjarlækningum og efla þann-
ig stuðning við eldra fólk á lands-
byggðinni sem ella nyti
takmarkaðs aðgangs að sérhæfðri
þjónustu öldrunarlækninga.
Þessar hugmyndir ríma við
stefnu velferðarráðuneytisins sem
er að aldraðir geti búið sem lengst
heima og fái viðeigandi stuðning
og þjónustu til að svo megi verða.
Þetta er gert t.d. með þjónustu
heimahjúkrunar, hvíldarinnlögnum
sem og dvöl í mismunandi teg-
undum dagvistar og endurhæf-
ingu. Þjónustan er veitt bæði af
hálfu ríkis og sveitarfélaga. Heil-
brigðisþjónustan er veitt af ríkinu
m.a. í formi heimahjúkrunar en fé-
lagsþjónustan af sveitarfélögum.
Endurhæfing í heimahúsi
Endurhæfing í heimahúsi, til að
styðja fólk til að búa sem lengst
heima, er tilraunaverkefni sem vel-
ferðarráðuneytið í samstarfi við
Heimaþjónustu Reykjavíkur hefur
farið í að danskri fyrirmynd. Þar
vinnur teymi fagfólks saman með
einstaklingum. Fyrstu upplýsingar
um það verkefni lofa góðu, sam-
kvæmt upplýsingum frá ráðuneyt-
inu.
Heimahjúkrun er dæmi um
þjónustu sem getur í mörgum til-
vikum verið hagkvæmari en dvöl á
hjúkrunarheimilum. Á þetta hefur
m.a. Pálmi V. Jónsson bent.
Samkvæmt upplýsingum frá vel-
ferðarráðuneytinu er fjárhagslega
hagkvæmara að fara í á bilinu 25-
28 vitjanir til einstaklings í heima-
hjúkrun á viku áður en umönn-
unarkostnaður verður hærri en í
vistun í hjúkrunarrými. Stofn-
kostnaður hjúkrunarrýma er um
30 milljónir fyrir hvert rými. Þetta
kom fram í skriflegu svari Bjarna
Benediktssonar við fyrirspurn Pét-
urs heitins Blöndal, um hvort verið
væri að kanna leiðir til að veita
umönnun og þjónustu með hag-
kvæmari hætti en nú og ef svo
væri, hvenær niðurstöður myndu
liggja fyrir og hvort til væru áætl-
anir um hvað unnt væri að lækka
kostnaðinn mikið. Nákvæmar tölur
vegna umönnunar og þjónustu
aldraðra liggja ekki fyrir.
Víglínan komin inn á sjúkrahúsin
 Hægt að nýta heildrænt öldrunarmat mun betur  Þyrfti að innleiða það á landsvísu og styðja
sveitarfélögin til þess  Liður í einstaklingsmiðuðu mati þar sem öldruðum er mætt á heimaslóð
Morgunblaðið/Ómar
Eldri borgarar Hægt er að nota fjarlækningar með nýrri tækni.
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. JÚLÍ 2015
Í velferðarráðuneytinu hefst í
sumar heildarúttekt á öldrunar-
þjónustunni. Verkefnastjórn
verður skipuð sem gerir úttekt-
ina, með það að markmiði að
greina vel núverandi stöðu heil-
brigðishluta þjónustunnar,
horfa til þróunar síðustu ára og
spá um þróunina næstu ár.
Einnig á stjórnin að setja fram
tillögur að mótun nýrrar stefnu
í þjónustu við aldraða. Aðgerða-
áætlunin verður í samræmi við
þær tillögur, að sögn Kristjáns
Þórs Júlíussonar heilbrigðis-
ráðherra.
Heildarúttekt
er í bígerð
VELFERÐARRÁÐUNEYTI
Pálmi V. Jónsson
2.495KR
BRÖNS
Í hádeginu laugardaga,
sunnudaga og rauða daga
frá 11:30 – 15:00
g e y s i r b i s t ro . i s
Aðalstræti 2
517 4300
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Golfklúbbur Reykjavíkur hefur tek-
ið það til bragðs að setja upp gæsa-
fælu til að verjast ágangi og óþrifn-
aði sem fylgir veru gæsa á vellinum.
Garðar Eyland, framkvæmdastjóri
GR, segir að búnaðurinn hafi gefið
góða raun og minna sé um skít á
vellinum í ár en var í fyrra. Gæsa-
fælan er að sögn Garðars hljóð-
upptaka með viðvörunarhljóðum
gæsa. „Það var skítur út um allar
flatir, á brautum og teigum,“ segir
Garðar. Viðvörunarhljóðin eru
nokkuð há en að sögn Garðars hafa
einbeittir golfarar ekki kvartað
undan þeim. „Þetta er garg sem
kemur frá gæsum þegar hætta
steðjar að og kemur með reglulegu
millibili,“ segir Garðar. Upptakan
er í gangi allan sólarhringinn og að
sögn Garðars virðist sem gæsirnar
hafi fært sig til og haldi sig nú í mó-
lendi nærri vellinum. Hann segir
ekki útilokað að gæsirnar muni
venjast hljóðinu með tímanum en
sem stendur sé mun minna um
gæsir á vellinum.
Morgunblaðið/Golli
Gæsafæla Sett hefur verið upp gæsafæla á golfvellinum í Grafarholti til þess
að verjast ágangi gæsa. Vel hefur til tekist og er minni skítur á vellinum.
Gæsafæla á vellinum
 Kylfingar ekki kvartað undan garg-
inu  Mun minni skítur í Grafarholti