Jökull


Jökull - 01.12.1979, Blaðsíða 22

Jökull - 01.12.1979, Blaðsíða 22
Fig. 14. Extent of main ice sheet in Iceland at the Pleistocene/Holocene transition (10.000 y. ago). Submerged areas are also shown. Compiled from Th. Einarsson, 1973. Slightly modified. South Central Iceland and decreased towards the Reykjanes Peninsula in the southwest and the Slétta Peninsula in the northeast. Within in- dividual volcanic systems eruptions concentrated in the central volcanoes and locally on the fissure swarms. Individual volcanic systems have pro- duced anywhere from negligible amounts of lava and tephra (Tindfjallajökull, Hofsjökull) up to 30—40 km3 (Mýrdalsjökull, Grímsvötn and a fiss- ure swarm north of Torfajökull). Single lava flows measure by volume most commonly between 0.1 —1.0 km3, but the largest fissure lavas are 12 — 15 km3. They are exceeded still in volume by some of the lava shields the largest of which are between 15 and 20 km3. Möst of the lava shields occuring in the axial rift zones formed in early Postglacial time. They seem to be a direct continuation of the type of eruption that prevailed towards the end of the last glaciation giving rise to the table mountains or tuyas which so diversify the landscape of the neovolcanic zones. Besides being common in certain time intervals the lava shields álso appear to be limited by area. Thus the Theistareykir volcanic system in northern Ice- land has produced only lava shields in Postglacial time and so has also the axial rift zone segment between Langjökull and Lake Thingvallavatn. The axial rift zone southwest of Vatnajökull which is parallel to the latter on the other hand has fissure volcanism as the sole type of eruption. These two parallel branches of the axial rift zones thus appear to complement each other as regards lava type and mode of eruption. Lava shields described above are of olivine tholeiite composition. They occur in highly fissured areas and are sometimes fissure aligned. It has been concluded that they started from a fissure, but as the eruption proceeded, the emission of lava came to be concentrated at one point. The lava shield was the result of the piling up of innumerable flow units which issued from a central vent. The rate of effusion of this low viscosity lava appears to have been very low (around 5 m3/s?), but the eruption may instead have continued for years. Eruption of alkali olivine basalt in the flank zones occasionally also produces lava shields of which Surtsey is the most recent and only historic example. Fissure eruptions are quite different in their mode of extrusion. During the first few hours or days the rate of extrusion may exceed 1000 m3/s and the lava spreads rapidly and widely as a simple lava sheet. Lava extrusion then continues at a greatly reduced rate. The fissure lavas are generally more evolved petrologically. Perhaps the different mode of extrusion is a consequence of the depth of origin; the olivine tholeiite of the lava shields being erupted directly from the mantle without a delay in a magma chamber, whereas the olivine free lava of fissure eruptions is erupted after being delayed in magma chambers at crustal levels. 20 JÖKULL 29. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.