Morgunblaðið - 01.08.2015, Síða 28

Stundum er sagt
að rithöfundur
þurfi aðeins að eiga
einn góðan lesanda.
Ef það er satt, þá var Jóhanna
frænka þannig lesandi. Hún las
ljóðin mín af áhuga og innsæi og
studdi mig alltaf með ráðum og
dáð, líkt og hún gerði við allt sitt
fólk. Jóhanna var í raun afskap-
lega lítið upptekin af sjálfri sér
en þeim mun umhugaðra og
áhugasamari um aðra. Aftur á
móti gat hún verið nokkuð
þrjósk og andsnúin hvers kyns
„framförum“ á borð við einka-
banka og greiðslukort og neitaði
til dæmis alveg að tileinka sér
einföldustu tölvutækni.
Eitt óttaðist hún þó mest en
það voru lesbrettin. Hún gat
ekki hugsað sér þá framtíðarsýn
að þau myndu ryðja bókinni úr
vegi, þessum „bestu vinum sál-
arinnar“ eins og skáldkonan
Emily Dickinson kallaði sínar
uppáhaldsbækur. Þegar gerð
var könnun á uppáhaldsbókum
Íslendinga í Kiljunni fyrir ekki
svo löngu síðan, hringdi Jóhanna
frænka upp í Ríkisútvarp og
fékk leyfi til að skila inn hand-
skrifuðum lista, tölvupóstur kom
ekki til greina. Listann sýndi
hún mér. Þarna voru góðir og
Jóhanna
Jóhannsdóttir
✝ Jóhanna Jó-hannsdóttir
fæddist 12. maí
1949. Hún lést 21.
júlí 2015.
Útför Jóhönnu
fór fram 31. júlí
2015.
gegnir höfundar,
sumir gætu jafnvel
kallað þá nokkuð
gamaldags og hefð-
bundna. En ekki
skyldi rugla saman
íhaldssemi og góð-
um smekk, því Jó-
hanna var smekk-
manneskja á
bókmenntir eins og
annað. Um þetta
vottar litla bóka-
safnið hennar, sem þó geymir
fleiri dýrgripi en mörg stærri
söfn, frá ljóðabókum Þorsteins
frá Hamri til endurminninga
Dorisar Lessing.
Nú þegar kannanir gefa sífellt
minnkandi bóklestur til kynna,
held ég að það séu einmitt gagn-
rýnir en þakklátir lesendur á
borð við Jóhönnu frænku sem
eru farnir að týna tölunni. Hún
nýtti hvert tækifæri sem gafst til
að líta í bók, hvort sem það var í
sjónvarpsstólnum á kvöldin, fyr-
ir svefninn eða í fríum. Gullkorn-
in sem hún skrifaði í litlu stíla-
bækurnar sínar eru jafnframt til
merkis um hversu snar þáttur
lestur góðra bóka var í lífi henn-
ar. En eins og segir í einu þess-
ara gullkorna, þá er sannleikur-
inn ekki í bókum og ekki einu
sinni í góðum bókum, heldur í
fólki sem hefur gott hjartalag.
Þannig hjartalag hafði Jóhanna
frænka og ég held að þeir sem
umgengust hana í leik og starfi
hafi allir af kærleiksríku for-
dæmi hennar og fyrirmynd
fundið svolítinn sannleika um líf-
ið og tilveruna.
Elsku Jói, María, Alexander
og fjölskyldur, ég votta ykkur
alla mína samúð.
Magnús Sigurðsson.
Í mínum huga er fátt sem lýs-
ir umhyggju og kærleika Jó-
hönnu betur en sú staðreynd að
hún er ein afar fárra sem hafa
gefið mér bók sem ég hef lesið.
Það gerði hún þegar við bjugg-
um í Bandaríkjunum en þá sendi
hún hverjum og einum í fjöl-
skyldunni úthugsaða jólabók.
Gjafirnar frá Jóhönnu voru
valdar af kostgæfni, sniðnar að
hverjum og einum og þeim
fylgdi alltaf kort með ljóði eða
spakmælum.
Fyrir nokkrum árum leigði
Jóhanna hús á Hólmavík fyrir
sig og börnin og bauð okkur
með. Ferðin var skemmtileg og
eftir það spurði hún mig alltaf á
haustin; „Anna, hvar á ég að
panta hús næst?“ Við hittumst á
Flúðum og Skógum og áttum
nokkra daga saman á Akureyri í
fyrrasumar. Allt eru þetta góðar
og dýrmætar minningar.
Við ræddum oft börn og
barnauppeldi. Hún sagði mér að
sér þætti mikilvægt að kenna
börnunum að bera ábyrgð en
það gæti reynt á þolinmæðina.
Hún tók sem dæmi þegar Jói átti
að ryksuga Fálkagötuna og
þurfti að leggja sig á milli her-
bergja því starfið tók svo á. Það
hefði verið fljótlegra að grípa inn
í og gera þetta sjálfur. Ég hugsa
oft um þetta og reyni að tileinka
mér gagnvart stelpunum mín-
um. Þegar ég heimsótti Jóhönnu
fyrir skömmu sagði hún við mig
að hún væri ánægð með að ég
hefði valið að vera mikið heima
með dætrunum og ég skyldi
aldrei sjá eftir því. Mér þótti
mikið til þess koma sem Jóhanna
sagði mér og augljóst að þetta
viðhorf hennar hefur skilað sér í
vel gerðu börnunum hennar.
Þau hafa svo sannarlega sýnt að
þau lærðu að bera ábyrgð og
stóðu eins og klettur við hlið
mömmu sinnar í þessum stuttu
en erfiðu veikindum.
Elsku Jói, María, Alexander,
makar, börnin, Áslaug og Krist-
ín, mínar innilegustu samúðar-
kveðjur til ykkar allra.
Anna Björg.
Mig langar til að segja nokkur
orð um vinkonu mína, Jóhönnu
Jóhannsdóttur, sem að lést eftir
stutta baráttu við illvígan sjúk-
dóm 21. júlí sl. Hún Jóhanna sem
manni fannst gera allt rétt. Hún
var í góðu formi, stundaði
gönguferðir og sund, fór í ferða-
lög innanlands sem utan og hafði
einlægan áhuga á lífinu. Það var
engu líkara en að þessi sjúkómur
hafi rifið hana upp í hraðlest og
þeyst með hana á ógnarhraða á
heimsenda. Eftir situr maður
agndofa og hugsar hvað kom
fyrir.
Ég var 18 ára þegar ég hitti
Jóhönnu fyrst og kynntumst við
í gegnum kærasta okkar sem að
báðir voru grískir Kýpurbúar.
Aðstæður höguðu því þannig að
um tíma bjuggum við í sama húsi
úti í London þar sem að unnusti
Jóhönnu, Andreas, var að læra.
Þegar ég lít til baka þá er eins og
hafi verið endalaust sólskin í 57
Woodland Gardens, það var svo
gaman að vera í kringum Jó-
hönnu. Þó að við værum pen-
ingalitlar á þessum tíma leyfðum
við okkur að fara saman í leik-
hús, í kvikmyndahús, á tónleika
og sóluðum okkur í garðinum. Á
kvöldin gátum við horft enda-
laust á sjónvarp og spjallað um
alla hluti.
Þegar Andreas var búinn með
námið fluttust hann og Jóhanna
til Íslands og settust að í
Reykjavík. Þau eignuðust þrjú
börn, Jóhann Christos, Maríu og
Alexander, sem að öll voru móð-
ur sinni til mikils sóma. Því mið-
ur féll Andreas frá alltof
snemma og kom þá í ljós hve
ótrúlega sterk og dugleg Jó-
hanna ætíð var. Hún lét aldrei
bugast heldur hélt hún fjölskyld-
unni saman og ól upp börnin sín
með góðri hjálp foreldra og
systra. Við héldum alltaf sam-
bandi þó að við byggjum ekki á
sama stað. Við heimsóttum
hvora aðra og töluðum mikið
saman í síma alla tíð og með frá-
falli hennar er höggvið mjög
stórt skarð í vinkonuhópinn
minn. Hugur minn er hjá börn-
um hennar, barnabörnum og
systrum sem þurfa að kveðja
yndislega konu alltof snemma.
Hennar er sárt saknað.
Góðum mönnum gefin var
sú glögga eftirtekt.
Að finna líka fegurð þar,
sem flest er hversdagslegt.
(Jóhanna Kristjánsdóttir
frá Kirkjubóli)
Hermanía Kristín
Halldórsdóttir.
Hreinskiptin og tilfinninga-
greind eru þau orð sem koma
mér fyrst í huga þegar ég minn-
ist Jóhönnu vinkonu minnar. Ég
kynntist henni fyrst þegar við
urðum bekkjarsystur í 9 ára
bekk í Laugarnesskóla. Jóhanna
átti heima í næstu götu, elst
þriggja systra, sem ólust upp við
mikla ástúð foreldra sinna. Eftir
barnaskólann lá leið okkar síðan
saman í Kvennaskólann. Eftir
það skildi leiðir um tíma. Jó-
hanna lauk kvennaskólaprófi og
fór á vit ævintýranna í London.
Þar kynntist hún ástinni sinni,
hinum gríska Andreas Lapas,
sem var þar við nám. Þau fluttu
síðan til Íslands og þá með Jó-
hann, elsta barnið. Þegar ég
flutti aftur heim eftir nokkra ára
búsetu í Svíþjóð tókum við upp
þráðinn að nýju, ekki síst fyrir
tilstilli saumaklúbbs okkar fimm
vinkvenna úr Selvogs- og
Sporðagrunni. Þá voru börn Jó-
hönnu og Andreas orðin þrjú,
María og Alexander höfðu bæst í
hópinn. Nú vorum við Jóhanna
aftur orðnir nágrannar, í þetta
sinn í Vesturbænum. En eins og
hendi væri veifað bönkuðu erf-
iðleikar upp á. Andreas veiktist
alvarlega í kjölfar aðgerðar,
varð eftir það öryrki og lést
nokkrum árum síðar. Það kom
því í hlut Jóhönnu einnar að
koma börnum sínum til manns.
Og hún gat sannarlega verið
stolt af því ævistarfi. Síðustu
áratugina vann Jóhanna við leik-
skóla í miðborginni. Hafði hún
menntað sig á því sviði. Þar fyrir
utan áttu barnabörnin hug henn-
ar allan. Hún flutti sig um set úr
Vesturbænum fyrir nokkrum ár-
um til að vera nær þeim öllum.
Jóhanna var stoð og stytta for-
eldranna, sem öll eru í krefjandi
störfum. Ég sakna hennar.
Helga Erlendsdóttir.
Kær vinkona er nú kvödd.
Eftir hálfrar aldar kynni og ná-
inn vinskap á ég einungis góðar
minningar um Jóhönnu. Dýr-
mætan fjársjóð. Öll minninga-
brotin frá skólaárunum í
Kvennaskólanum í Reykjavík
þar sem við kynntumst. Efst í
huga mér er þó Grikklandsferð-
in sem við fórum á vordögum
1967 stuttu eftir að Konstantín
konungi var steypt af stóli og
herforingjarnir tóku völdin.
Mörgum ferðum þangað var af-
lýst vegna óvissuástands í land-
inu. Danska ferðaskrifstofan
Tjæreborg hélt hins vegar sinni
áætlun að einhverju leyti og að
sjálfsögðu fannst okkur, ís-
lensku yngismeyjunum, ekki
koma til greina annað en að
skella sér með. Aldrei sáum við
eftir því. Jóhanna hreifst ung af
grískri menningu, landinu og
fólkinu. Þess vegna kom það
ekki á óvart þegar hún tilkynnti
mér bréflega frá London að hún
hefði eignast kærasta, gríska
Kýpurbúann hann Andreas La-
pas. Leiðir þeirra lágu fljótlega
saman eftir komu Jóhönnu
þangað. Hann dökkur á brún og
brá með sitt fallega bros. Hún
með norrænt yfirbragð, ljós yf-
irlitum, glæsileg í fasi. Fallegt
par. Seinna heimsótti ég þau til
London og kynntist Andrew,
eins og hann var kallaður hér
heima. Það var ekki erfitt að
kynnast honum. Opinn og
hjartahlýr og gott að eiga hann
að vini. Andrew lést eftir erfið
veikindi 1987 aðeins 39 ára gam-
all. Í veikindum hans og eftir að
Jóhanna varð ekkja með þrjú
börn komu mannkostir hennar
vel í ljós. Hún tókst á við þá sorg
og erfiðleika af miklu sálarþreki,
með velferð barnanna ætíð að
leiðarljósi. Fjölskyldan stóð sem
einn maður við hlið Jóhönnu í
þessum hremmingum, foreldrar
hennar og systur slógu um hana
hring kærleika og hjálpsemi.
Börn hennar og Andrews, þau
Jóhann, Alexander og María,
eru sannarlega sönnun þess
hversu ástríkt uppeldi þau
fengu. Jóhanna valdi sér starf
seinni hluta ævinnar á leikskól-
um borgarinnar. Þar naut hún
sín vel við að vinna með börnum
og kenna þeim.
Jóhanna las mikið, unni ljóð-
list og var vel að sér þegar kom
að verkum íslenskra rithöfunda.
Hún var mikil útivistarmann-
eskja, stundaði göngur og sund.
Heilbrigt líferni var henni mikils
virði. Kýpur var henni hjarfólg-
in, þangað fór hún nokkrum
sinnum með börnum sínum á
slóðir forfeðra þeirra.
Það er mismikið á mannfólkið
lagt. Í Jóhönnu hlut kom allt of
stór skerfur af áföllum og erf-
iðleikum. Þessi góða, skemmti-
lega og glæsilega vinkona mín
hefur nú verið lögð að velli. Hún
kenndi mér svo margt, það var
gaman að ræða við hana því hún
fylgdist vel með og var vel að sér
á mörgum sviðum. Jóhanna
kunni að gleðjast yfir litlu hlut-
unum í lífinu. Eitt af því síðasta
sem fór okkur á milli var einmitt
um það að það væru ekki endi-
lega veraldlegar gjafir sem
gleddu mest heldur falleg orð
eða faðmlag. Hún var sterk og
bjartsýn í veikindum sínum.
Með sorg í hjarta kveð ég hana
með þakklæti fyrir tryggðina og
væntumþykjuna sem hún sýndi
mér og fjölskyldunni alla tíð. Jó-
hanni, Maríu og Alexander,
barnabörnunum, systrum henn-
ar Áslaugu og Kristínu sendi ég
mínar innilegustu samúðar-
kveðjur. Blessuð sé minning Jó-
hönnu.
Helga Kristjánsdóttir.
Alla tíð hef ég heillast af Jó-
hönnu og kraftinum sem hún bjó
yfir. Frá því að ég man eftir mér
hefur Jóhanna verið ekkja og ég
leiddi oft hugann að því hvernig
hún hefði getað unnið úti, haldið
svo fallegt heimili og alið upp svo
heilsteypta krakka sem börnin
hennar eru. Jóhanna er mér ein-
stök fyrirmynd sem ung móðir
og kona, hún hafði gaman af líf-
inu og vissi vel hvað það var sem
raunverulega skipti máli. Hún
kenndi mér að vera þakklát fyrir
allt það sem ég hef, og ég mun
geyma þessa visku hennar í
hjarta mér. Elsku Jói, María og
Alexander, ég votta ykkur mína
dýpstu samúð.
Ásta Margrét.
„Annar svona hár,“ voru
fyrstu orð Jóhönnu þegar hún sá
mig í kjallaratröppunum á
Lynghaganum, sumarið 1979.
Ég man enn eftir brosinu og
gleðinni sem mætti mér. Ég var
níu ára, við Jói orðnir góðir vinir,
báðir töluvert hærri en jafnaldr-
ar okkar á þeim tíma. Mér var
strax tekið sem einum af Lapas-
fjölskyldunni og lýsir það
kannski best þeim anda sem
ríkti og ríkir innan fjölskyldunn-
ar.
Við Jóhanna áttum skap sam-
an og gátum rætt allt milli him-
ins og jarðar. Allt frá fyrstu tíð
deildum við sögum, skoðunum,
sýn á lífið og tilveruna og
draumum. „Viltu ekki verða
flugmaður eins og Jói?“ sagði
hún eitt sinn. Við vorum 17 ára
og Jói ekki orðinn flugmaður og
ég talsvert langt frá einhverjum
framtíðarplönum. Vissulega
höfðum við slitið okkur frá Lego-
inu þar sem allar gerðir flugvéla
voru meginuppistaðan í smíðinni
en snemma varð ljóst að hugur
Jóa beindist að flugmannsstarf-
inu og studdi Jóhanna son sinn
með ráðum og dáð í átt að mark-
miðum hans.
Það tók á fjölskylduna þegar
Jóhanna, þá ung móðir með þrjú
ung börn á sínu framfæri, missti
Andreas eiginmann sinn. Ég
dáðist að því hvernig fjölskyldan
hélt saman, Jóhanna bjó börnum
sínum gott heimili og Jói stóð
eins og klettur við hlið hennar.
Lífið hélt áfram og af æðru-
leysi kom Jóhanna börnum sín-
um á legg og gerði vel. Hún naut
þess að vera innan um fólk. Tví-
tugsafmæli Jóa er mér sérstak-
lega eftirminnilegt. Þar lék Jó-
hanna á als oddi og var hrókur
alls fagnaðar. Í seinni tíð hitt-
umst við mest í fjölskylduboð-
um. Skipti ekki máli hve langt
leið á milli, alltaf knús og þráð-
urinn tekinn upp frá síðasta
samtali. Hún gat alltaf hlegið og
fundið jákvæðu og skemmtilegu
hliðarnar á málunum.
Hún hafði líka frá mörgu að
segja og sagði skemmtilega frá.
Meðal annars sagði hún mér oft
frá lífinu á Kýpur og föðurfjöl-
skyldu Jóa. Í október sl. fór ég
ásamt fjölskyldu minni til Nikó-
síu á Kýpur og fórum við meðal
annars að leiði Andreasar og átt-
um þar góða stund. Jóhanna var
spennt að vita hvernig okkur
hefði þótt að koma að leiðinu. Ég
sendi henni myndir og þótti
henni vænt um.
Það var erfið stund, nokkrum
28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. ÁGÚST 2015
ÞAR SEM FAGMENNSKAN
RÆÐUR
Blómaverkstæði Binna | Skólavörðustíg 12 | Sími: 5613030
Davíð
útfararstjóri
551 3485 - www.udo.is
Óli Pétur
útfararstjóri
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir, afi og
langafi,
EMIL GUÐMUNDUR GUÐMUNDSSON
sjómaður og bóndi,
sem lést 22. júlí, verður jarðsunginn
miðvikudaginn 5. ágúst frá Seljakirkju
kl. 13.
.
Pálína Guðný Emilsdóttir, Guðlaugur Fr. Sigmundsson,
Kristín Aðalh. Emilsdóttir, Ólafur Vilhjálmsson,
Margrét Sigríðardóttir, Helgi Pétur Guðjónsson,
Guðm. Jóhann Emilsson, Mária Kamál Gordonsdóttir,
Sigurður Freyr Emilsson, Hanna Rut Jónasdóttir,
Magnúsína Ósk Eggertsdóttir
og barnabörn.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
MARÍA KRISTÍN TÓMASDÓTTIR,
Aflagranda 40,
sem lést laugardaginn 25. júlí, verður
jarðsungin frá Dómkirkjunni föstudaginn
7. ágúst kl. 13.
.
Sirrý Gröndal, Göran Selldén,
Halldóra Gröndal, Jón Ingvar Jónasson,
Benedikt Gröndal, Hrafnhildur Halldórsdóttir,
barnabörn og langömmubörn.
Hjartans þakkir til allra sem sýndu okkur
samúð og hlýhug vegna andláts og útfarar
ástkærs eiginmanns, föður, stjúpföður,
tengdaföður, afa og langafa,
GYLFA GUNNARSSONAR,
Viðarrima 22.
Guð veri með ykkur.
.
Ásdís Hannibalsdóttir,
Ásta Sigrún Gylfadóttir, Jón Stefánsson
Gísli Gylfason, Anna Bjarnadóttir,
Hrafnhildur Geirsdóttir, Viðar Héðinsson,
Heimir Snær Gylfason, Úrsúla Manda Ármannsd.,
Unnar Þór Gylfason, Heiðrún Björgvinsdóttir.