Skólavarðan - 01.11.2009, Síða 11

SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 9. ÁRG. 2009
vINNUvERNd
11
í vinnuherbergi kennara sem þeir eru nokkuð
sáttir.
Rödd kennara þarf að vera 15-20 dB hærri
en hávaðinn til að börn heyri hana ólíkt
fullorðnum sem greina rödd af sama styrk-
leika og hávaðinn er. Ef hávaðinn er of mikill
er kennaranum því ómögulegt að koma
skilaboðum sínum á framfæri til nemenda þar
sem röddin getur ekki verið nógu há. Ofan á
þetta bætist svo að röddin dofnar eftir því sem
fjarlægðin er meiri og því heyra þeir sem sitja
aftar í skólastofunni enn síður til kennarans.
Rannsóknir Valdísar og annarra sýna að allt
upp undir fimmtungur kennara hafi farið til
læknis vegna raddmeina og vandamála í eyra
ásamt því að hafa tekið veikindaleyfi vegna
raddar. Álagseinkennin, eins og raddþreyta,
hæsi, hósti o.s.frv., koma helst fram við kennslu
en detta niður um helgar og á sumrin. Því er
hægt að færa rök fyrir því að rödd kennara
sé atvinnutæki þeirra og mikilvægt að hugað
sé vel að raddheilsu þeirra til að tryggja góð
námsskilyrði nemenda.
Yngri einstaklingar eru viðkvæmari fyrir hávaða því
þeir hafa styttri hlust og hljóðið dempast því ekki jafn
mikið á leið til hljóðhimnunnar og hjá fullorðnum.
Hávaði veldur þó ekki einungis heyrnarskerðingu.
Umhverfishávaði getur einnig valdið svefntruflunum
og streitu, verra minni, einbeitingarskorti og minni
náms- og lestrargetu.
GÓÐ RÁÐ

Jónína Konráðsdóttir, leikskólastjóri á Sólborg, og
Hildur Heimisdóttir, kennari í Hlíðaskóla, sögðu frá
ýmsum hagnýtum ráðum til að draga úr hávaða:
• Kennarar séu meðvitaðir um að reyna ekki
að yfirgnæfa hávaðann í börnunum heldur
fá þau til að lækka í sér (biðja þau að nota
„inniröddina“).
• Hafa barnið nær sér þegar talað er við það og
vera í sömu hæð ef hægt er, t.d. setjast niður.
• Skipta barnahópnum upp eins og kostur er.
• Gæta að bakgrunnstónlist. Eftir smá tíma verður
hún að hávaða og allir eru hættir að hlusta.
• Mottur á gólf/borð og plastdúka með undirlagi
á borð.
• Fóðra leikfangakassa og tæma úr þeim á borð/
gólf en ekki láta börnin „gramsa“ í þeim.
• Skellibólur á vatnskassa á klósettum svo að
setan skelli ekki á kassanum.
• Koma inn í rými og loka augunum - hjálpar til
að greina hvaðan hávaðinn kemur.
• Bæta við hljóðeinangrunarplötum þar sem
hávaðinn er mestur (s.s. í sal), t.d. niður á
veggi.
• Bora í gula tennisbolta með spaðabor af sömu
breidd og stólfótur er og setja boltana undir
stólfæturna - þá heyrist ekkert þegar stólinn er
dreginn til.
• Einangrun fyrir hitaveiturör sett um stól/
borðfætur til að koma í veg fyrir að stál sláist í
stál.
• Athuga með gluggatjöld o.þ.h. sem draga í sig
hljóð.
• Hafa skilaboð skrifleg, t.d. skrifa „ganga frá“ á
töfluna í staðinn fyrir að kalla það yfir bekkinn.
Hönnun og reynsla
Sagt var frá hönnun Ingunnarskóla sem var
byggður á árunum 1999-2005 þar sem farið
var sérstaklega í hljóðvistarhönnun því skólinn
er byggður upp af svokölluðum „opnum rým-
um“. Rætt var um að slíkt fyrirkomulag stæði
og félli algjörlega með hljóðhönnun skólans
og í honum var hljóðdeyfing höfð alls staðar
sem eins og best verður á kosið.
Lovísa Jóhannesdóttir, kennari í Ingunnar-
skóla, sagði svo frá reynslu kennara af bygg-
ingunni. Í skólanum eru stór opin rými þar sem
kennsla fer fram og kennarar vinna saman í
teymum. Árgöngum er blandað á hverju svæði
og allt að 100 nemendur geta verið að vinna
á sama svæðinu. Kennarar eru ánægðir með
hljóðvistina en eðlilega er þó alltaf kliður og
því er reynt að skipta rýmum upp og draga úr
hávaða með færanlegum húsgögnum. Einnig
hafa sums staðar verið settir upp glerveggir
með hurð og er þá hægt að hafa opið/lokað
eftir því sem hentar.
Skipulag kennslu hefur einnig verið endur-
skoðað með tilliti til eðlis hennar og hefur t.d.
listgreinakennsla verið færð úr sameiginlegu
rými yfir í sérrými þar sem blöndun hennar við
bóknám hentaði ekki vel. Í aðalrými skólans
er bæði anddyri, salur, bókasafn og matsalur
og þar er mikil „umferð“ og kliður. Því miður
hefur það leitt til þess að margir veigra sér við
að nota salinn og bókasafnið eins og skyldi.
Margir kostir eru við þessa hönnun en
líka einhverjir gallar. Á sumum göllum hefur
fundist lausn en í öðrum er enn verið að vinna.
Reynslan hefur sýnt að nauðsynlegt er að hafa
val um að geta stúkað af. Kostirnir felast m.a.
í skemmtilegum möguleikum í kennslu og
samvinnu nemenda annars vegar og kennara
hins vegar. Lovísa sagði að hún teldi að flestir
kennaranna væru ánægðir með þetta fyrir-
komulag og sjálf myndi hún ekki vilja snúa til
baka í hefðbundið skólahúsnæði.
Hafdís Dögg Guðmundsdóttir
Höfundur er starfsmaður Félags tónlistarskólakennara
(FT) og vinnuumhverfisnefndar KÍ.