Fréttablaðið - 18.11.2016, Blaðsíða 32

Kristinn Ingvarsson, fram­
kvæmdastjóri Íslenskrar ætt­
leiðingar segir pólitískar, efna­
hagslegar og félagslegar ástæð­
ur liggja að baki því að færri
börn séu ættleidd á milli landa
nú en áður. „Fæst lönd vilja ætt­
leiða frá sér börn enda er víða
lögð áhersla á að þau alist upp
sem næst upprunanum. Sum líta
jafnvel þannig á að það gefi til
kynna að þau geti ekki brauðfætt
sitt fólk. Þá hefur hagsæld víða
aukist sem dregur úr þörfinni.
Áður fyrr voru sömuleiðis nokk­
ur stór ættleiðingarlönd sem ætt­
leiddu frá sér mikið af börnum.
Þeim hefur sem betur fer fækk­
að enda getur mikill fjöldi ætt­
leiðinga frá tilteknu landi gefið
til kynna að hugsanlega sé ekki
allt með felldu.“
Ættleiðanlegum
börnum fÆkkar
Að sögn Kristins er munaðar­
lausum börnum eða börnum
sem vantar fjölskyldur þó ekki
endilega að fækka heldur börn­
um sem eru skilgreind ættleið­
anleg. Þau fyrrnefndu er hins
vegar ekki hægt að ættleiða án
samninga og þeir gilda aðeins
við tiltekin lönd. Íslensk ættleið­
ing er eina félagið hér á landi
sem hefur milligöngu um ætt­
leiðingar. „Þegar börn eru skil­
greind ættleiðanleg er búin að
fara fram rannsókn á því hvort
þau séu raunverulega munaðar­
laus og hvort enginn í stórfjöl­
skyldunni sé til staðar. Eins
hvort möguleiki sé á því að ætt­
leiða þau innanlands. Þegar því
er lokið er hægt að ættleiða þau
alþjóðlega. Þessum börnum er
að fækka og er staðreyndin sú
að umsækjendur eru fleiri en
ættleiðanleg börn,“ segir Krist­
inn. Hann segir þau samt sem
áður til staðar og að alltaf muni
vera þörf fyrir að fólk taki að sér
munaðarlaus börn.
Fjöldi ættleiðinga til Íslands
er nokkuð breytilegur á milli
ára. Í fyrra komu hingað tuttugu
börn en aðeins fimm það sem af
er þessu ári. Ef litið er lengra
aftur voru þau ellefu 2014, átta
2013, sautján 2012 og nítján 2011.
Íslenska
Ættleiðingarmódelið
Kristinn segir fækkunina í ár
eiga sér nokkrar meginskýring­
ar. „Fyrir utan almenna fækkun
ættleiðinga á milli landa þá hefur
bið eftir forsamþykki hér heima,
sem nauðsynlegt er að umsækj­
endur fái áður en sótt er um,
lengst úr að meðaltali sex mán­
uðum í ár. Eins hafa lagalegar
breytingar í Tékklandi, sem er
eitt þeirra landa sem við erum
með samning við, hægt á ferl­
inu þar,“ útskýrir Kristinn sem
á þó von á því að það verði aðeins
tímabundið. Þá segir hann að
dregið hafi úr umsóknum þegar
félagið var að berjast í bökkum á
árunum 2011 og 2012.
„Þá var það fjármagn sem
rann til félagsins af mjög skorn­
um skammti. Við vorum að berj­
ast fyrir lífi félagsins og fólk
fólk er kynningarblað
sem býður auglýsendum að
kynna vörur og þjónustu í formi
viðtala og umfjallana. Í blaðinu er
einnig hefðbundið ritstjórnarefni.
Blaðið fylgir Fréttablaðinu daglega.
Útgefandi: 365 miðlar | Ábyrgðarmaður: Svanur Valgeirsson
umsjónarmenn efnis: Elín Albertsdóttir, elin@365.is, s. 512 5349 | Lilja Björk Hauksdóttir, liljabjork@365.is,
s. 512 5372 | Ragnheiður Tryggvadóttir, heida@365.is, s. 512 5367 | Sólveig Gísladóttir, solveig@365.is, s. 512 5351
Starri Freyr Jónsson, starri@365.is, s. 512 5358 | Vera Einarsdóttir, vera@365.is, s. 512 5357
sölumenn: Atli Bergmann, atlib@365.is, s. 512 5457 | Jóhann Waage, johannwaage@365.is, s. 512 5439
| Jón Ívar Vilhelmsson, jonivar@365.is, s. 512 5429 | Ólafur H. Hákonarson, olafurh@365.is, s. 512 5433
treysti sér því síður af stað. Árið
2012 gerðum við hins vegar þjón­
ustusamning við ríkið sem snéri
dæminu algerlega við. Nú er fjár­
hagurinn traustur og í dag erum
við eina félagið í heiminum með
þjónustusamning við stjórnvöld
og tryggt rekstrarfé, þó enn
þurfi að auka fjármagnið í mála­
flokkinn. Úti í hinum stóra heimi
er þetta kallað íslenska ættleið­
ingarmódelið og þykir til fyrir­
myndar. Annars staðar er um að
ræða félagasamtök eða sjálfs­
eignarstofnanir og hafa mörg
þurft að leggja upp laupana.“
Kristinn segir þó enn eima eftir
af þessu og er fólk enn að koma í
viðtöl með áhyggjur því að félag­
ið sé að fara að hætta starfsemi.
„Svona hefur áhrif og skilar sér
í tímabundinni fækkun umsókna.
Nú er fjárhagurinn hins vegar
traustur og því óhætt að leita til
okkar.“
lengri bið eftir forsamþykki
En hvernig skýrir hann þá töf sem
orðið hefur á því að umsækjendur
fái forsamþykki?
„Um tíma hafði Sýslumaðurinn í
Búðardal umsjón með málaflokkn­
um en hann var fluttur til Sýslu­
mannsins á höfuðborgarsvæðinu
fyrir nokkrum árum. Eftir það
hefur biðin smám saman verið að
lengjast.“ Kristinn telur það helst
vera vegna mikils vinnuálags á
starfsmönnum embættisins sem
hefur verið í umræðunni um nokk­
urt skeið. „Við höfum mikla samúð
með starfsfólkinu og höfum bent
á að augljóslega þurfi að fjölga í
sifjadeildinni.“
Í dag er Íslensk ættleiðing með
sautján virkar umsóknir úti í
hinum stóra heimi sem er óvenju­
lítið. Hins vegar eru meira en
tuttugu umsóknir um forsamþykki
á borði sýslumanns. „Það eru
dæmi um að fólk bíði lengur eftir
forsamþykki en eftir barni eftir
að umsókn fer út,“ segir Kristinn.
samningar við
búlgarÍu og indland
Bið eftir börnum er mismikil eftir
ættleiðingarlöndum. Í dag er Ís­
lensk ættleiðing með samning við
Kína, Kólumbíu, Tékkland, Tógó,
Indland og Búlgaríu. En stend­
ur til að fjölga löndum? „Það er
alltaf í skoðun en á meðan fjöldi
umsókna er ekki meiri er það
kannski ekki það sem er brýnast.
Við gerðum fyrir nokkru samn­
ing við Búlgaríu og er gaman að
segja frá því að miðstjórnin þar
í landi óskaði í raun eftir því að
fyrra bragði eftir að hafa heyrt
af íslenska ættleiðingarmódel­
inu. Þá erum við í þessum töluð­
um orðum að opna á ættleiðingar
barna með skilgreindar þarfir frá
Indlandi, en vegna aðstæðna var
lokað á Indland um skeið.“ Krist­
inn segir enn engar umsóknir
komnar til Búlgaríu. „Það getur
verið svolítið erfitt að vera fyrst­
ur og ryðja brautina. Þegar ég hóf
störf um áramótin 2009 til 2010
var lítil reynsla komin á ættleið­
ingar frá Tékklandi og einungis
tvær umsóknir þar í landi. Nú eru
flestar umsóknirnar þar, enda al­
menn ánægja með ferlið og hefur
fjöldi barna komið frá Tékklandi
síðustu ár.“
aukin áhersla á stuðning
Þó að tilgangur Íslenskrar ætt­
leiðingar sé í grunninn að ann­
ast milligöngu um ættleiðingar
þá hefur skilgreiningin að sögn
Kristins verið að breytast. „Við
lítum svo á að hlutverk okkar sé
stærra og meira. Við leggjum
Vera
einarsdóttir
vera@365.is
okkur fram um að styðja fjölskyld­
una í umsóknarferlinu og ekki
síst eftir að hún kemur heim. Við
erum með sálfræðing sem veitir
ráðgjöf, fræðslu og stuðning og
erum til dæmis að veita stuðning
í leikskóla og fræðslu til stórfjöl­
skyldunnar þegar foreldrar fara
út að sækja barn. Það er óheyrt
hjá öðrum þjóðum.“
Eftir þættina á Stöð 2 hefur við­
tölum við ættleidd ungmenni og
uppkomna ættleidda einstaklinga
sem vilja leita upprunans fjölg­
að. „Í því samhengi leggjum við
sérstaka áherslu á sálfræðilegan
undir búning.“ Aðspurður segir
Kristinn hugsanlegt að umsókn­
um um ættleiðingar fjölgi líka í
kjölfar þáttanna. „Nú þegar hafa
fleiri bókað sig í viðtöl með það
í huga að skoða ættleiðingu en á
sama tíma í fyrra.“
á aðra af elstu
umsóknum félagsins
En hvað varð til þess að þú helg­
aðir þig þessum málaflokki? „Ég
og konan mín, Birna Ósk Ein­
arsdóttir, skráðum okkur á bið­
lista í Kína í apríl 2007. Þá var
okkur sagt að biðtíminn væri um
tvö ár. Fljótlega sáum við að sá
biðtími var ekki raunhæfur og
fórum að ókyrrast. Við hittum
fólk sem var í svipuðum sporum
og stofnuðum nýtt ættleiðing­
arfélag, sem hafði það að mark­
miði að fjölga ættleiðingarlönd­
um. Það hafði heilmikil áhrif á
þennan málaflokk og stuttu síðar
hætti þáverandi framkvæmda­
stjóri ÍÆ. Ég var beðinn um að
taka við og var Alþjóðleg ætt­
leiðing í kjölfarið sameinuð Ís­
lenskri ættleiðingu. Kristinn tók
við sem framkvæmdastjóri um
áramótin 2009/2010. Í byrjun árs
2010 komust hann og Birna Ósk
að því að þau ættu von á barni.
„Við vorum þá búin að vera barn­
laus mjög lengi. Við vorum mjög
spennt fyrir því að ættleiða barn
og vorum löngu hætt að velta
öðru fyrir okkur.“ Nú eiga þau
Kristinn og Birna Ósk sex ára
stúlku. Umsókn þeirra í Kína er
dagsett 15. apríl 2007 og er hún
önnur af tveimur elstu umsókn­
um félagsins.
„Miðstjórnvaldið í Kína til­
kynnti í janúar að það væri að
afgreiða umsóknir frá 9. janú­
ar. Í október var tilkynnt að
verið væri að afgreiða umsókn­
ir sem bárust fyrir 16. janúar. Á
tíu mánuðum voru því afgreidd­
ar umsóknir sem bárust á sjö
dögum. Ég er því ekkert farinn
að pakka ofan í tösku.“
stórkostlegt Ævintýri
Aðrar umsóknir hafa gengið hrað­
ar fyrir sig og hafa 98 börn verið
ættleidd til landsins frá því Krist­
inn tók til starfa fyrir að verða sjö
árum. „Það er stórkostlegt ævin­
týri að fá að taka þátt í þessu með
fólki. Við fáum það hingað í alla
pappírsvinnuna en líka á mán­
aðarlega fræðslufyrirlestra sem
við stöndum fyrir. Þegar kemur
að pörun við barn erum við svo
í mjög miklu sambandi. Þegar
heim er komið koma allir til að
sýna gullmolann sinn. Við erum
svo í heilmiklu sambandi fyrstu
mánuðina til að fylgjast með og
vita hvort við getum eitthvað að­
stoðað. Þá bjóðum við upp á fjöl­
skyldumorgna og ýmislegt annað
félagsstarf.“
Þegar fréttir berast af því að
fjölskylda hafi sameinast ytra
segir Kristinn alltaf haldna há­
tíðarstund á skrifstofunni. „Við
klæðum okkur upp og skálum. Ég
set meira að segja upp bindi sem
ég geri aldrei annars enda ekki
annað hægt en að hrífast með
þegar fjölskyldurnar ná saman.“
Kristinn og birna ósk ásamt dótturinni önnu elísabetu Kristinsdóttur.
Þegar fjölskyldur sameinast ytra klæðir starfsfólk ÍÆ sig upp enda ekki hægt
annað en að hrífast með. Hér er Kristinn ásamt ragnheiði davíðsdóttur, marion
brochet og lárusi blöndal á hátíðarstund.
1 8 . n ó v e m b e r 2 0 1 6 F Ö S T U D A G U r2 F ó l k ∙ k y n n i n G A r b l A ð ∙ X X X X X X X XF ó l k ∙ i ∙ l í F S S T í l l
1
8
-1
1
-2
0
1
6

0
4
:2
9
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
B
5
5
-2
F
5
4
1
B
5
5
-2
E
1
8
1
B
5
5
-2
C
D
C
1
B
5
5
-2
B
A
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
A

F
B
0
7
2
s
_
1
7
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K