Fréttablaðið - 30.11.2016, Blaðsíða 40

Nýsköpun
Katrín Olga
Jóhannesdóttir
formaður Við­
skiptaráðs Íslands
Nýr gjaldmiðill í Simbabve
Stóran hluta efnahagsbatans
á Íslandi síðan 2008 má eigna
gríðarlegri fjölgun ferðamanna
til landsins. Í síðustu viku birti
Isavia nýjustu spá sína um fjölda
ferðamanna til landsins með flugi
árið 2017. Isavia spáir því að hin
mikla fjölgun ferðamanna haldi
áfram á næsta ári. Undanfarin
ár hefur komum ferðamanna til
Íslands fjölgað um 30% á ári. Árið
2017 býst Isavia við að 5,7 millj­
ónir ferðamanna komi til Íslands
(í gegnum Keflavíkurflugvöll).
Velgengni íslensku ferðaþjónust­
unnar hefur sannarlega verið góð
frétt og það er vissulega mjög góð
ástæða til að fagna henni. Hins
vegar láta æ fleiri Íslendingar í
ljós áhyggjur af hugsanlegum
neikvæðum umhverfisáhrifum
af þessari sprengingu í ferða­
mennsku.
Ég er vissulega enginn sér­
fræðingur í umhverfismálum og
ég hef mjög litla þekkingu á því
hver sé umhverfislega sjálfbær
fjöldi ferðamanna sem Ísland
getur tekið við, en það er ljóst
að það eru takmörk. Mörkin fara
auðvitað eftir því um hvers konar
ferðamennsku er að ræða og
almennum innviðum á Íslandi, en
það er ekki erfitt að færa rök fyrir
því að það gæti haft (of ) neikvæð
áhrif á umhverfið ef ferðamenn
flæða yfir allt Ísland.
Þetta er auðvitað það sem
hagfræðingar kalla úthrif. Yfir­
leitt hafa stjórnvöld reynt að fást
við úthrif með tilskipunum og
stjórnun. En hagfræðingar kjósa
fremur að nota hvatningu til að
takast á við úthrifavandamál.
Einfaldasta leiðin er að skattleggja
það sem veldur úthrifunum. Ef við
vildum hemja fjölda ferðamanna
til Íslands gætum við þannig ein­
faldlega skattlagt ferðamennsku.
Ísland hefur að vissu leyti slíkan
skatt nú þegar. Það er gistinátt­
agjaldið. Ég held hins vegar að það
sé til betri leið.
Framseljanleg flugsæti
Mín tillaga er að líkja eftir best
heppnaða og hagkvæmasta
umhverfisverndarkerfi Íslands
– framseljanlega fiskveiðikvót­
anum.
Ég legg til að við tökum upp
„framseljanleg flugsæti“, það er
að segja að til dæmis einu sinni á
ári verði tiltekinn fjöldi leyfa til að
koma til Íslands með flugi boðinn
upp. Fjöldi leyfa sem seldur er skal
ákveðinn af sjálfstæðum hópi sér­
fræðinga á grunni mismunandi
raunhæfra kennistærða eins og
ástands innviða, loftmengunar,
átroðnings á helstu ferðamanna­
stöðum o.s.frv.
Þetta myndi þýða að flugfélögin
myndu bjóða í þann „sætakvóta“
sem þau þyrftu fyrir tiltekið tíma­
bil. Verðið á kvótanum færi eftir
framboði og eftirspurn. Þetta
hefði ótvíræða kosti umfram
„ferðamannaskatt“. Segjum, til
dæmis, að hægja myndi á hinu
hnattræna hagkerfi og „eftir­
spurnin“ eftir ferðum til Íslands
minnkaði þá myndi verðið á sæta­
kvótanum lækka. Auk þess myndi
kvótakerfi tryggja að skilvirkustu
flugfélögin og þeir ferðamenn sem
hefðu mesta löngun til að koma til
Íslands væru þeir sem borguðu.
Það væri rökrétt að losa sig við
gistináttagjaldið ef slíkt kerfi væri
tekið upp.
Ég hef áður lagt til að stofnaður
yrði náttúruauðlindasjóður á
Íslandi. Eðlilegt væri að setja tekj­
urnar af sölu ferðamannakvóta í
þennan sjóð. Hugsanlega væri
líka hægt að eyrnamerkja hluta
af tekjunum fyrir fjárfestingar í
innviðum.
Ferðamennskan á Íslandi er
gríðarlega mikilvæg fyrir íslenska
hagkerfið en henni fylgja nokkur
úthrif. Það er mjög mikilvægt að
allar tilraunir til að stjórna fjölda
ferðamanna séu framkvæmdar
þannig að þær skemmi ekki ferða­
þjónustuna og verndi um leið
umhverfið á Íslandi. Framseljan­
legir ferðamannakvótar munu
tryggja að þessum viðskiptum sé
stjórnað á sem skilvirkastan hátt
öllum Íslendingum til hagsbóta.
Ef það virkar fyrir fisk virkar
það fyrir ferðamenn
Lars Christensen
alþjóðahagfræðingur
Lífið fer í hringi. Enn og aftur er
svartasta skammdegið skollið á
með öllum þeim stóru og smáu
verkefnum sem bíða okkar,
stjórnar myndun, hugsanlegum
kenn araverkföllum, uppbygg­
ingu heilbrigðiskerfisins og fleiri
stórum málum sem fylgja okkur
inn í veturinn, að viðbættum
litlum verkefnum eins og að velja
jólagjöf handa Fríðu frænku, setja
vetrardekk undir bílinn og fleira.
Við Íslendingar höfum það alla
jafna gott, búum við tjáningar­
frelsi sem skilar sér aldrei betur
en núna þar sem samfélagsmiðlar,
sem eru tiltölulega nýir af nálinni,
hafa rutt sér til rúms.
Á spítalinn að fara eða vera,
flugvöllinn burt eða ekki, laga
vegi og þá hvaða vegi, skattleggja
meira eða minna, hvernig skal
vinna með fjölgun ferðamanna
og svona mætti lengi telja upp. Við
lestur allra þessara nútímamiðla,
hættir okkur til að draga upp frek­
ar gráleita mynd, og sumir reyndar
mjög dökka mynd af ástandinu á
Íslandinu góða. En kannski er ekki
allt sem sýnist.
Glöggt er gests augað segja
sumir, og kannski er eitthvað til
í því. Heimsóknir útlendinga til
Íslands hafa aldrei verið fleiri frá
upphafi byggðar, og ekki koma
þeir hingað að ástæðulausu.
Fæðingarárið mitt 1965 voru
Íslendingar um 193.000, en í dag
um 330.000, sem er um 70% aukn­
ing á hálfri öld. Árið 1965 komu
28.879 ferðamenn til landsins og
árið 2015 voru þeir 1.289.140 eða
um 4.350 % aukning og ekkert lát
á skv. spám. Skv. Alþjóðaferða­
málastofnun var Evrópa vinsæl­
asti heimshlutinn hjá ferðalöng­
um árið 2015, um 610 milljónir
manna heimsóttu álfuna eða um
52% af heildarfjölda ferðalanga.
Og hvers vegna streyma ferðalang­
ar til Íslands spyrja margir. Ég held
að margt tínist til. Gott markaðs­
starf ferðaþjónustunnar, stórkost­
leg náttúra, samfélagsmiðlarnir
sem ferðamenn nota, öruggt land
að heimsækja, menning, hreint
loft, græn orka, og fleira.
Að þessu sögðu sjáum við
kannski að þrátt fyrir öll litlu og
stóru verkefnin sem bíða okkar,
og grámann á samfélagsmiðlun­
um þá ættum við kannski að líta
í eigin barm og vera þakklát fyrir
það að búa í jafn gjöfulu landi sem
Ísland er, landinu sem er í fyrsta
sæti ár eftir ár skv. friðarvísitöl­
unni (GPI), og horfa bjartsýn fram
á veginn.
Ísland hið góða
Herdís Jónsdóttir
CFO Happy Campers ehf
FKA stjórnarkona.
Hin hliðin
Herdís Jónsdóttir
CFO Happy Camp­
ers ehf.,
stjórnarkona í FKA
Á dögunum kynnti ríkisstjórn Simbabve í Afríku nýja skuldabréfaseðla til að vinna gegn skorti á reiðufé. Maður heldur hér á nýjum tveggja dollara
seðlum, gjaldmiðillinn verður sambærilegur bandarískum dollara. Yfirvöld í Simbabve tóku ríkisgjaldmiðilinn úr umferð árið 2009 og fóru að nota
erlenda gjaldmiðla eftir að virði gjaldmiðils landsins hafði lækkað verulega í óðaverðbólgu. Reiðufjárskortur hefur meðal annars ríkt undanfarið
vegna lítils útflutnings. Fréttablaðið/EPa
Samkvæmisleikurinn um sam­
setningu næstu ríkisstjórnar hefur
verið í algleymingi síðastliðinn
mánuð. Aðstæður í efnahagslífinu
eru góðar og minna hefur verið
rætt um þau verkefni sem bíða
nýrra stjórnvalda. Þó eru blikur
á lofti um mögulega ofþenslu og
skarpan samdrátt í kjölfarið. Þótt
ný ríkisstjórn sé ekki upphaf og
endir alls getur hún haft mikil
áhrif á útkomuna. Þar ber þrjú
mál hæst: mótun efnahagsstefnu,
stöðugleika á vinnumarkaði og
forgangsröðun hjá hinu opinbera.
Mótun efnahagsstefnu er efst á
listanum. Skortur á slíkri stefnu
hefur lengi verið íslenskum fyrir­
tækjum og einstaklingum Þrándur
í Götu. Samráðsvettvangur um
aukna hagsæld var stofnaður til að
bæta úr þessu. Þar ræðir breiður
hópur fólks tillögur um leiðir til
að bæta lífskjör Íslendinga með
langtímahugsun og heildarhags­
muni að leiðarljósi. Arfleifð nýrrar
ríkisstjórnar veltur að miklum
hluta á því hve vel tekst að halda
áfram með vinnu af þessum toga.
Næst ber að nefna vinnumark­
aðinn. Laun hafa hækkað hratt
síðustu misseri á meðan fram­
leiðni hefur staðið í stað. Þetta
skapar hættu á sársaukafullri
aðlögun með gengislækkun. Þá
hringrás þekkja Íslendingar orðið
alltof vel.
Aðilar vinnumarkaðarins hafa
lagt í umsvifamikla vinnu við að
koma okkur út úr þessum víta­
hring með nýju fyrirkomulagi
kjarasamningagerðar. Sú vinna er
nú í uppnámi af tveimur ástæðum:
lífeyrisréttindi hafa ekki enn verið
jöfnuð og nýlegar ákvarðanir
kjara ráðs eru á skjön við ramma
samkomulagsins. Ný ríkisstjórn
þarf að bregðast hratt við til að
koma í veg fyrir að illa fari.
Þriðja verkefnið er forgangsröð­
un hjá hinu opinbera. Stóraukin
útgjöld voru meginstefið í lof­
orðum margra stjórnmálaflokka
í ný afstöðnum kosningum. Verði
staðið við þau mun ný ríkisstjórn
ýta undir ofþenslu á versta mögu­
lega tíma. Öflug heilbrigðisþjón­
usta, bætt fjármögnun háskóla­
kerfisins og markviss uppbygging
innviða eru verkefni sem eiga að
njóta forgangs á næstu árum. Á
móti þarf ný ríkisstjórn hins vegar
að draga úr öðrum útgjöldum með
þrennum hætti: lækka vaxta­
greiðslur með sölu opinberra fyr­
irtækja, draga úr verkefnum sem
snúa að samfélagsmótun og nýta
fyrirliggjandi tækifæri til að auka
hagkvæmni í opinberum rekstri.
Spennandi verður að sjá hvern­
ig ný ríkisstjórn verður samsett.
Mikilvægara er þó að hún sam­
einist um góð verkefni. Það er
von mín að þessi mál verði þar
ofarlega á blaði.
Fyrstu
metrar nýrrar
ríkisstjórnar
3 0 . n ó v e m b e r 2 0 1 6 m I Ð v I K U D A G U r6 markaðuriNN
3
0
-1
1
-2
0
1
6
0
4
:1
2
F
B
0
5
6
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
5
6
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
B
7
A
-C
4
0
C
1
B
7
A
-C
2
D
0
1
B
7
A
-C
1
9
4
1
B
7
A
-C
0
5
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
5
6
s
_
2
9
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K