Morgunblaðið - 05.02.2016, Side 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. FEBRÚAR 2016
Málað yfir ósómann Sum verkefni þarf að inna af hendi aftur og aftur þótt þau geti verið hvimleið. Þessi þrautseigi maður sér um það þarfa verk að mála yfir ófagurt veggjakrot á Laugavegi.
Golli
Ash Carter, varn-
armálaráðherra
Bandaríkjanna, boðaði
þriðjudaginn 2. febr-
úar fjórföldun á hern-
aðarútgjöldum Banda-
ríkjanna til varnar
Evrópu. Í ræðu í
Washington sagði ráð-
herrann: „Við verðum
að sýna hugsanlegum
andstæðingum að
hefji þeir stríð getum við unnið
það. Við höfum mótað öfluga og yf-
irvegaða afstöðu til að fæla Rússa
frá árás. Við höfum ekki þurft að
hafa áhyggjur af þessu í 25 ár, nú
verðum við að gera það þótt ég
kysi að svo væri ekki.“
Leggur Bandaríkjastjórn til við
þingið að samþykkt verði 3,4 millj-
arða dollara fjárveiting á fjár-
lögum ársins 2017 til að standa
undir kostnaði við fjölgun þunga-
vopna og brynvarins búnaðar í
Evrópu. Það er um fjórföldun á út-
gjöldunum miðað við 789 milljónir
dollara til þessa liðar á fjárlögum
ársins 2016. Vígbúnaðarinn verður
til ráðstöfunar fyrir herafla Banda-
ríkjanna og NATO og á að tryggja
að stöðugt sé unnt að halda úti full-
búnu stórfylki á svæðinu.
Harka gegn Lavrov
Ræða ráðherrans kemur ekki á
óvart í ljósi harðnandi afstöðu í
Washington í garð Vladimirs Pút-
íns Rússlandsforseta og málsvara
hans.
„Hr. Lavrov er alls ekki heimsk-
ur og hann skilur örugglega skuld-
bindingar Rússa samkvæmt sam-
komulaginu. Hvað
segir það um lygar
rússnesku utanríkis-
þjónustunnar og fyr-
irlitningu hennar á al-
þjóðaálitinu þegar
utanríkisráðherrann
segir eitthvað sem
sanna má að sé rangt
á innan við 30 sek-
úndum með leit á
Google?“
Á þessum orðum
lýkur grein sem Ste-
ven Pifer, stjórnandi
afvopnunarmála hjá hugveitunni
Brookings í Washingon, ritaði á
dögunum á vefsíðu hennar til að
benda á ósannindi Sergeis Lavr-
ovs, utanríkisráðherra Rússa, um
efni samkomulagsins sem Rússar
gerðu í Búdapest í desember 1994
til að tryggja öryggi Úkraínu gegn
því að ríkið afsalaði sér kjarn-
orkuvopnum.
Pifer bendir á að Rússar hafi
brotið gegn flestum ákvæðum sam-
komulagsins sem var undirritað af
forsetum Rússlands, Bandaríkj-
anna og Úkraínu auk forsætisráð-
herra Breta.
Þar er því meðal annars heitið
að „virða sjálfstæði og fullveldi og
núverandi landamæri Úkraínu“ og
að beita ekki „hótun eða valdi gegn
landsyfirráðarétti og stjórn-
málalegu sjálfstæði Úkraínu“ fyrir
utan að láta hjá líða „að beita efna-
hagslegri þvingun í eigin hags-
munaskyni og vega þannig að full-
veldisrétti Úkraínu“ og veita
aðstoð verði „Úkraína fyrir árás
eða sé hótað með árás þar sem
kjarnorkuvopnum sé beitt“.
Tilefni þess að Pifer birtir grein
um þetta efni nú eru orð sem Lavr-
ov lét falla á hefðbundnum blaða-
mannafundi sínum í upphafi árs.
Utanríkisráðherrann fór ekki að-
eins með rangt mál varðandi Úkra-
ínu heldur einnig örlög 13 ára
rússneskrar stúlku í Berlín sem
skrópaði í skólanum og hvarf að
heiman í 30 stundir en spann síðan
þá lygasögu að þrír arabar hefðu
rænt sér og nauðgað.
Lavrov veittist að þýskum yfir-
völdum þegar málið var enn í lög-
reglurannsókn og sagði meðal ann-
ars: „Við blöndum okkur ekki í
innri mál annarra landa.“ Þessi
ummæli urðu Berthold Kohler út-
gefanda Frankfurter Allgemeine
Zeitung tilefni til að skrifa að þetta
hljómaði eins og hver annar brand-
ari en einnig:
„Hver getur þó enn hlegið að
ósvífninni sem í þessari fullyrðingu
felst? Ekki Úkraínumenn, ekki
Georgíumenn, ekki Sýrlendingar,
ekki Eystrasaltsþjóðirnar, ekki
Pólverjar og ekki fjölmargar aðrar
þjóðir. [...]
Væri Þýskaland minna ríki í ná-
grenni Rússlands hlytu allar við-
vörunarbjöllur í Berlín nú að
hringja hátt, þá er ljóst að hér í
landinu er „minnihluti“ sem
Kremlverjar geta virkjað með
áróðursvél sinni. Ekki er unnt með
skýrari hætti en þessum að sjá
hvernig rússnesk stjórnvöld beita
undirróðursstefnu sinni gagnvart
Þýskalandi og ESB.“
Gjörbreytt hættumat
Enska orðið „revanchism“ er ís-
lenskað í orðabanka Íslenskrar
málstöðvar á þennan veg: hefndar-
stefna, landheimtustefna –
hefndarstefna eins ríkis gagnvart
öðru.
Fyrir fáeinum dögum kynnti
yfirmaður bandaríska hersins í
Evrópu, Philip Breedlove hers-
höfðingi, stefnu Evrópuherstjórnar
Bandaríkjanna (USEUCOM).
Skjalið sem geymir stefnuna hefst
á þessum orðum:
„Frá lokum síðari heimsstyrjald-
arinnar hafa evrópskir bandamenn
og samstarfsaðilar þeirra unnið
með Bandaríkjamönnum um heim
allan að því að stuðla að öryggi og
stöðugleika, Evrópa skiptir enn
sem fyrr miklu fyrir þjóðarhags-
muni Bandaríkjanna. Um þessar
mundir stendur Evrópuherstjórn
Bandaríkjanna (USEUCOM)
frammi fyrir lang-neikvæðustu
breytingu á evrópskum öryggis-
málum frá því að kalda stríðinu
lauk. Rússar haldnir hefndar-
hyggju (e. revanchist Russia),
fjöldafólksflutningar frá öðrum
svæðum, erlendir hryðjuverka-
vígamenn í Evrópu, tölvuárásir,
eftirstöðvar hnattrænnar fjár-
málakreppu og lítið fé til varnar-
mála, allt vegur þetta að öryggi
Evrópu, skapar hættu fyrir Banda-
ríkin sjálf og er ógn við hnattrænt
öryggi og stöðugleika.“
Hershöfðinginn, sem einnig er
yfirmaður Evrópuherstjórnar
NATO, lýsir á níu blaðsíðum hver
séu viðbrögð Evrópuherstjórnar
Bandaríkjanna við þessari dökku
stöðu. Hann tekur mið af stefnu
Bandaríkjastjórnar og áætlunum
NATO um varnir Evrópu. Telur
hann víða þörf á umbótum til að
laga þessa stefnu að hinum nýja,
tveggja ára gamla veruleika. Fjór-
földun á útgjöldum Bandaríkjanna
í því skyni mun skipta miklu.
Leiðin yfir N-Atlantshaf
Robert C. Barber, sendiherra
Bandaríkjanna, sagði á Varðbergs-
fundi í nóvember 2015 að viðhorf
Bandaríkjastjórnar til varnarhags-
muna á Íslandi birtust best í því
hvaða fulltrúar hennar kæmu hing-
að til lands. Einn þeirra er einmitt
Breedlove hershöfðingi. Hann var
hér í september 2014.
Gunnar Bragi Sveinsson utan-
ríkisráðherra sagði þá mikilvægt
að yfirhershöfðingi NATO heim-
sækti Ísland reglulega til að kynn-
ast aðstæðum og eiga samráð við
hérlend stjórnvöld. Á fundi ráð-
herrans og hershöfðingjans var
rætt um reglubundna loftrým-
isgæslu bandalagsins á Íslandi,
tækifæri til æfinga og rekstur ís-
lenska loftvarnarkerfisins, sem
væri mikilvægur þáttur í framlagi
Íslands til sameiginlegra varna
bandalagsríkja.
Að Bandaríkjamenn auki hern-
aðarlega viðveru sína í Evrópu,
flytji þangað fleiri hergögn og
menn, beinir athygli þeirra jafn-
framt að lífæðinni yfir N-Atlants-
haf og nauðsyn þess að tryggja ör-
yggi á henni. Þar skiptir
hnattstaða Íslands miklu eins og
jafnan áður.
Eftir Björn
Bjarnason » Að Bandaríkjamenn
auki hernaðarlega
viðveru sína í Evrópu
beinir athygli þeirra
jafnframt að lífæðinni
yfir N-Atlantshaf og
öryggi á henni.
Björn Bjarnason
Höfundur er fyrrv. ráðherra.
Bandaríkjastjórn vill fjórfalda útgjöld
til varnar Evrópu gegn Rússum