Morgunblaðið - 16.09.2016, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. SEPTEMBER 2016
Stéttin slegin? Þótt september sé hálfnaður eru starfsmenn Grasagarðsins í Reykjavík enn að slá og huga að plöntunum. Einn þeirra ekur hér sláttuvél á milli bletta en er ekki að „slá“ stéttina.
Ófeigur
Um síðustu mán-
aðamót var Lilja Al-
freðsdóttir utanrík-
isráðherra í Nígeríu.
Hún ræddi meðal ann-
arra við fjóra ráðherra
landsins um samskipti
ríkjanna. Í tilkynningu
utanríkisráðuneytisins
sagði að koma ætti á
fót formlegum sam-
starfsvettvangi vegna
viðskipta milli Íslands og Nígeríu.
Markmiðið væri að styrkja við-
skiptasamband ríkjanna, auka
gagnkvæm viðskipti og kanna
möguleika á útflutningi á íslensku
hugviti til Nígeríu, m.a. tæknilausn-
um í fiskvinnslu og útgerð.
Fagnaðarefni er ef tekst að
tryggja snurðulaus viðskipti milli
Íslands og Nígeríu, fjölmennasta
ríkis Afríku og áttunda fjölmenn-
asta ríkis heims með 184 milljónir
íbúa. Sé litið til stærðar hagkerfa er
nýmarkaðsríkið Nígería nr. 20 í
heiminum, stærst í Afríku. Fóru
Nígeríumenn efnahagslega fram úr
Suður-Afríkumönnum árið 2014.
Fleira þarf að ræða við stjórn-
völd í Nígeríu en verslun og við-
skipti því að skuggahlið er á sam-
skiptum Nígeríumanna og
Evrópubúa.
Skipulagt mansal
Í ágúst birti stofnun Sameinuðu
þjóðanna sem ber enska heitið Int-
ernational Organisation for Migra-
tion (IOM), Alþjóðafólksflutn-
ingastofnunin, skýrslu
þar sem segir að man-
sal á konum frá Níger-
íu sé á „hættustigi“.
Lýst er því sem gerst
hefur í þessu efni á
fyrstu sex mánuðum
ársins 2016. Fordæmt
er hve mikill fjöldi
stúlkna frá Nígeríu er
afhentur, stundum
með aðstoð fjölskyldna
þeirra, glæpagengjum
sem starfa á evrópska
kynlífsmarkaðnum.
„Þetta er ógnvekjandi; þetta er til
skammar fyrir þjóðina,“ segir fjöl-
miðill í Nígeríu.
IOM lýsir flutningi stúlknanna í
kynlífsþrælkun í Evrópu um Vest-
ur-Afríku til Líbíu þar sem þeim er
oft misþyrmt illilega. Í raun séu
þær seldar til Evrópu fyrir 600.000
til 1,5 milljónir ísl. kr. og þangað
komnar skuldi þær kannski allt að 6
milljónir króna vegna ferðarinnar.
Kostnaðinn verði þær að end-
urgreiða með tekjum af vændi.
Megináhersla sé lögð á að koma
þeim til Bretlands, Spánar en þó
einkum Ítalíu.
Segir í skýrslunni að í áratugi
hafi kynlífsviðskipti blómstrað milli
Nígeríumanna og Ítala og nú hafi
verið hleypt nýju lífi í þau. Á fyrstu
sex mánuðum ársins hafi 3.600 kon-
ur frá Nígeríu komist ólöglega til
Ítalíu, fjórum sinnum fleiri en árið
2014 og tvisvar sinnum fleiri en árið
2015.
Ástandið er álíka hræðilegt í
Bretlandi. Kevin Hyland, yfirmaður
breskrar nefndar sem vinnur gegn
þrælasölu, segir að Nígeríumenn
séu stærsti einstaki hópurinn meðal
13.000 þræla í Bretlandi. Árið 2009
var vændi í fyrsta sinn skráð sem
atvinnugrein í hagtölum í Bretlandi
og var talið að veltan þar væri 5,3
milljarðar punda á ári. Bandarísk
stofnun telur að um 42 milljónir
stundi vændi um heim allan, veltan
sé 186 milljarðar dollara, vændi og
þar með mansal sé ein arðbærasta
glæpaiðja í Bandaríkjunum.
Öllum í opna skjöldu
Reynslan frá Ítalíu er að 80% af
konum frá Nígeríu sem smyglað er
inn í landið leggi fyrir sig vændi á
Ítalíu eða annars staðar í Evrópu.
Það kemur í raun öllum sem reyna
að sporna við þessum ófögnuði í
opna skjöldu hve konunum fjölgar
mikið á þessu ári. Simona Mosc-
arelli, sérfræðingur í mansali hjá
IOM, segir að glæpahópar og
skipuleggjendur mansals hafi fært
sig mjög upp á skaftið undanfarið.
Mafíu-hóparnir í Nígeríu nota
blekkingar eins og loforð um lög-
mæt störf auk hefðbundinna að-
ferða galdramanna til að lokka til
sín stúlkur og ná sálrænu valdi yfir
þeim. Konunum er talin trú um að
eitthvað hræðilegt gerist í lífi
þeirra og fjölskyldu ef þær standi
ekki í skilum. Þær eru síðan neydd-
ar til að stunda vændi í Evrópu á
götum úti eða í vændishúsum. Fyrir
skömmu var Franca Asemota, 38
ára kona frá Nígeríu, dæmd í 22 ára
fangelsi í Bretlandi fyrir að flytja
kynlífsstarfsmenn um Evrópu. Sagt
var að hún hefði lofað konunum
menntun og störfum í Evrópu.
Europol, Evrópulögreglan, sendi
í maí 2016 frá sér frétt um aðgerð í
mörgum löndum sem leiddi í ljós
mansal og glæpastarfsemi hópa frá
Vestur-Afríku í Evrópu. Rann-
sóknir sýndu að þessir hópar væru
einstaklega vel tengdir og næðu til
þjófa, mansals, peningaþvættis og
skjala- og vegabréfafalsara. Eftir
að náð hefði verið tangarhaldi á
fórnarlömbum í heimalöndum
þeirra væri þeim laumað til Evrópu
til starfa í vændishúsum eða á göt-
um úti með fölsuð skilríki. Viðkom-
andi dveldist ef til vill í stuttan tíma
á hverjum stað. Þess vegna telur
Europol miklu skipta að lögregla
fylgist oft og náið með ein-
staklingum í þessum hópum til að
auðvelda upprætingu mansalshópa
og uppljóstrun mála.
Fjölgun hér á landi
Líklegt er að þessarar stóru
bylgju af kynlífsþrælum sem nú er
smyglað frá Nígeríu til Evrópu
gæti hér á landi. Til þess kynni að
koma á næsta ári. Í ár hefur hæl-
isleitendum fækkað á meginlandi
Evrópu en fjölgað hér á landi. Í
fyrra voru hælisleitendur alls 354
en sunnudaginn 11. september í ár
voru þeir orðnir 443, alls 99 fleiri en
allt árið í fyrra.
Enn á ný vekur athygli hve fjöl-
mennur hópur hælisleitenda kemur
frá Albaníu og Makedóníu. Þarna
er um farandfólk í leit að betri kjör-
um að ræða, fólk sem réttir upp
hönd og krefst hælis þegar athugun
á landamærum sýnir að það á eng-
an rétt á að koma til landsins. Öfl-
ugasta hindrunin felst í að útiloka
þetta fólk frá að komast um borð í
flugvél til landsins. Almennt séð
væru Nígeríumenn ekki komnir
hingað hálf-bjargarlausir með sér-
kennileg skilríki nema vegna að-
stoðar smyglara eða jafnvel man-
seljenda.
Afgreiða ber mál hvers hælisleit-
anda hratt og örugglega. Málshraði
hefur aukist hjá Útlendingastofnun.
Meðferð mála fyrir kærunefnd og
framkvæmd brottvísunar á vegum
ríkislögreglustjóra tekur sinn tíma.
Kostnaðurinn leggst á skattgreið-
endur. Sífellt meira og dýrara hús-
næði þarf til að hýsa þá sem koma
ólöglega til landsins. Allt kostar
þetta mörg hundruð milljónir ár
hvert.
Í Albaníu, Makedóníu og Nígeríu
eru fullburða stjórnkerfi. Borgarar
þaðan misnota alþjóðareglur um
hælisleitendur með því að dveljast
hér á opinberu framfæri. Mark-
miðið hlýtur að vera að minnka
kostnað skattgreiðenda vegna
þeirra sem eru ólöglega í landinu og
færa útgjöldin til þeirra sem gæta
landamæranna svo að efla megi
starf þeirra.
Eftir Björn
Bjarnason » Fleira þarf að ræða
við stjórnvöld í Níg-
eríu en verslun og við-
skipti því að skuggahlið
er á samskiptum Níger-
íumanna og Evrópubúa.
Björn Bjarnason
Höfundur er fv. ráðherra.
Flóðbylgja farandfólks frá Nígeríu