Dagblaðið Vísir - DV - 10.03.2015, Síða 12

Vikublað 10.–12. mars 201512 Fréttir
„Ég vil gleymast“
n Ung kona vill rétta af stafrænt mannorð sitt n Rétturinn til að gleymast á netinu
F
ólk á rétt á því að hverfa af
netinu samkvæmt niðurstöðu
Evrópudómstólsins og hafa
175 Íslendingar beðið netris-
ann Google um að fjarlægja
573 hlekki úr niðurstöðum leitar-
vélarinnar. 166 hlekkir hafa verið
fjarlægðir, alls 33,9 prósent.
Ástæðurnar fyrir því að fólk vill
hverfa af netinu eru margvíslegar og
geta tengst fyrra líferni, afbrotum,
meiðandi ummælum, ósanngjarnri
fjölmiðlun og svo framvegis. Það er
svo í höndum Google að vega og meta
hverju sinni hvort hlekkirnir verða
fjarlægðir. Í hvert sinn er tekið tillit til
réttinda einstaklingsins en að sama
skapi hvort það þjóni almannahags-
munum að halda hlekknum í niður-
stöðunum. Allt byggir þetta á dómi
Evrópudómstólsins frá í fyrravor
þegar spænskur ríkisborgari, Mario
Costeja González, höfðaði mál fyrir
dómstólnum og krafðist þess að
upplýsingar sem tengdust fjárnámi
hans yrðu fjarlægðar úr leitarniður-
stöðum Google. Dómstóllinn féllst
á að niðurstöðu á leitarsíðu Google
skyldi eytt. Hafa ber í huga að það
hefur ekki í för með sér að sjálfu efn-
inu, sem sneri að manninum, skyldi
eytt heldur aðeins leitarniðurstöð-
unni sjálfri. Meta þarf hverju sinni
hvernig það þjónar hagsmunum al-
mennings að halda tenglinum inni
og svo rétti einstaklingsins til að falla
í gleymsku.
Margir vilja hverfa
Í kjölfarið hafa margir leitað
til Google og óskað eftir því að
fyrirtækið „gleymi“ þeim. Ef til vill
er það kaldhæðni örlaganna að nafn
Mario Costeja González hefur nú
verið fest kyrfilega í sögubækurn-
ar – maðurinn sem vildi láta fjár-
nám gleymast er nú kenndur við
dómafordæmið.
IMMI, alþjóðleg stofnun um
upplýsinga- og tjáningarfrelsi, hef-
ur bent á að dómurinn veki upp
áleitnar spurningar varðandi hlut-
verk fyrirtækja á borð við Google
sem nú hefur verið þvingað til að rit-
stýra leitarniðurstöðum í samræmi
við beiðnir sem fyrirtækinu berast.
„Ljóst er að þessi dómur takmark-
ar aðgengi að upplýsingum og dreg-
ur úr gagnsæi og er það varhugaverð
þróun sem IMMI harmar,“ segir í
frétt á vef samtakanna um dóminn.
Rétturinn til að gleymast er enda
umdeildur og togast þar á réttur
einstaklingsins til friðhelgi einkalífs
og svo rétturinn til gagnsæis og að-
gengis að upplýsingum.
Bernskubrekin elta
Ástæðan fyrir því að vilja gleymast eru
margar. Einhverjir hafa verið dæmd-
ir fyrir afbrot en fréttir og upplýsingar
um málið gera þeim erfitt fyrir þegar
þeir leita að vinnu. Einhverjir sjá eft-
ir atvikum úr fortíð sinni, hafa sagt
eitthvað sem birst hefur opinberlega
en endurspeglar ekki lengur gildis-
mat þeirra. Aðrir hafa orðið fyrir því
að óprúttnir aðilar hafa birt mynd-
ir af þeim, til dæmis í hefndarkláms-
málum. Svo eru það þeir, eins og við-
mælandi DV, sem bernskubrekin elta
og fylgja eins og skugginn, allt vegna
þess að hægt er að „gúgla.“
Í hópi þeirra sem vilja „hverfa“
er ung kona sem á stormasöm ung-
lingsár að baki og langa sögu á
netinu. „Ég týndist, ég braut af mér
og ég hélt úti vefsíðu sem var mjög
vafasöm. Vefsíðan er ekki lengur til,
held ég, en fréttir af því að ég sé týnd
eru til og koma upp þegar nafn mitt
er slegið inn í leitarvélar. Það var
ótrúlega erfitt þegar ég var að sækja
um vinnu fyrir nokkru enda var
þetta það fyrsta sem fólk, sem hafði
rænu á að gúgla mig, sá. Svo smell-
ir fólk á þetta og þá aukast líkurnar á
því að þetta sé það fyrsta sem kem-
ur upp næst þegar einhver leitar
að mér. Ég vil að þessar fréttir verði
teknar niður enda finnst mér það
frekar gróft að vera með það á bak-
inu endalaust að hafa verið ung og
vitlaus,“ segir konan sem hefur nú
lokið háskólanámi og er fjölskyldu-
kona í fullu starfi. Hún gerði sér þó
ekki grein fyrir því að hún ætti sér
nokkra sögu á netinu, enda leiða fáir
hugann að stafrænu fótspori sínu.
Óþægilegt
„Ég er í vinnu núna eftir að mér tókst
að sannfæra vinnuveitanda minn
um að ég væri ekki lengur sextán.
Ég er á góðum stað en þetta er mjög
óþægilegt – til dæmis ef ég þyrfti að
skipta um vinnu. Myndi þetta þá aft-
ur verða vandamál?
Þegar ég lauk námi og byrjaði að
leita mér að vinnu þá áttaði ég mig
skyndilega á því að þetta var vanda-
mál. Ég fór á námskeið þar sem okk-
ur var bent á að hafa samfélagsmiðla
snyrtilega, skoða gamlar bloggsíður
og yfirfara þær. Engar djammmynd-
ir eða furðuleg ummæli í kommenta-
kerfum. Þá mundi ég eftir síðunni
sem við vinkonurnar héldum úti.
Hún var ansi gróf og snerist um
hvað við værum sætar, villtar og kyn-
þokkafullar. Ég ákvað að gúgla sjálfa
mig og ég fékk eiginlega áfall þegar
ég sá þetta.“
Þegar hún fletti upp nafni sínu
komu upp fréttagreinar tengdar því,
fréttir sem sneru að stroki af með-
ferðarheimili og afbrotum. „Ég vil
gleymast. Fortíðin er á hælunum á
mér. Það voru til dæmis greinar þar
sem talað er um að ég sé líklega með
miklu eldri mönnum í stroki. Efsta
niðurstaðan tengdist að auki dómi
sem ég fékk þegar ég var ungmenni.
Á einni myndinni af mér er ég með
mönnum sem voru á þeim tíma
mjög þekktir í íslenskum fjölmiðlum
fyrir vafasamt athæfi,“ segir hún.
Ætlar að hafa samband við
Google
„Ég heiti ekkert Guðrún Sigurðardótt-
ir eða eitthvað svoleiðis. Það kemur
ekki nein til greina nema ég og það
hjálpar mér ekkert að oftast fylgja
myndir. Ég mun hafa samband við
Google en þetta er meiriháttar ferli,
mun stærra en ég gerði mér nokkru
sinni grein fyrir. Það er eitt að vera
á sakaskrá, en að vera á sakaskrá
netsins, það er miklu verra,“ segir
hún og segist gera sér grein fyrir því
að greinarnar verði áfram til þó að
hlekkirnir sem vísa á þær verði ekki
aðgengilegir í gegnum þessa tilteknu
leitarvél. „Ég þarf að glíma við það.
En ég vil gleymast.“ n
Ásta Sigrún Magnúsdóttir
astasigrun@dv.is
„Þegar ég lauk námi
og byrjaði að leita
mér að vinnu þá áttaði ég
mig skyndilega á því að
þetta var vandamál.
Með fortíðina á hælunum Fortíðin er á hælunum á mér, segir konan.
Vilja gleymast
Ástæðurnar fyrir því
að vilja gleymast eru
margar. Einhverjir hafa
verið dæmdir fyrir afbrot
en fréttir og upplýsingar
um málið gera þeim erfitt
fyrir þegar þeir leita að
vinnu.