Dagblaðið Vísir - DV - 19.06.2015, Blaðsíða 20
Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
20 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Helgarblað 19.–22. júní 2015
Ótrúlegur fjöldi Það er langalgengasta
ástæðan
Hann lifir allt af
Launajafnrétti – það er krafan!
Vilhjálm Þorsteinsson óraði ekki fyrir viðtökum netskrafls.is. – DV Hans Júlíus Þórðarson segir oft erfitt að ná í vinningshafa sem flytja úr landi. – DVErling Ólafsson hefur ekki áhyggjur af trjágeitungnum. – DV
T
il hamingju með daginn:
Mæður, dætur, systur, eigin
konur og frænkur okkar allra.
Þetta er hátíðisdagur. Í dag
eru hundrað ár frá því að íslenskar
konur fengu kosningarétt. Mikið hef
ur áunnist í jafnréttisbaráttu á þeirri
öld sem er liðin. En baráttunni er
hvergi nærri lokið. Stærsta skrefið
sem þarf að stíga, en um leið skrefið
sem virðist ókleift að taka, er launa
jafnrétti. Einhverra hluta vegna næst
ekki árangur þegar kemur að launa
umslaginu.
Leiðin að jafnrétti er ósköp ein
föld, hún er bara ein. Sömu laun fyr
ir bæði kyn fyrir sömu vinnu. Þar til
þetta næst er ekki jafnrétti á Íslandi.
Allar aðrar kröfur sem lúta að jafn
rétti lenda í öðru sæti, þegar kem
ur að launaumræðunni. Af hverju
næst þetta ekki í gegn? Það er búið
að setja lög. Það hafa verið haldin
námskeið. Það hafa verið skrifað
ar bækur – heilu ritraðirnar. Nú er
Sigmundur Davíð búinn að úthluta
hundruð milljónum króna á fjár
lögum næstu ára (samtals 500 millj
ónir) í enn einn jafnréttissjóðinn.
Þessar friðþægingargreiðslur stjórn
málamanna eru allt að því kómískar.
Þessir fjármunir munu ekki nýtast til
að jafna kjör kynjanna. Stjórnmála
menn ráða ekki við það verkefni, að
jafna kjörin. Allir flokkar hafa reynt
sig síðustu árin og öllum mistekist.
Kannski þarf að endurvekja gömlu
rauðsokkurnar sem höfðu engan
áhuga á að bera brjóst sín opinber
lega en vildu jafnrétti. Ekki aðeins
sömu tækifæri fyrir kynin heldur líka
sömu laun fyrir sömu vinnu.
Sökin hjá konunum?
Liggur sökin hjá konunum sjálfum
þegar kemur að launajafnrétti? Getur
verið að efla þurfi innri kvenna
baráttu hverrar konu? Þær þurfa
kannski að taka málin í eigin hend
ur. Vera ákveðnari í launaviðtölum
og taka sterkari afstöðu með sjálf
um sér. Það getur nefnilega verið ár
angursríkara að standa sig vel í jafn
réttisbaráttunni þegar maður er einn
á skrifstofunni hjá starfsmannastjór
anum frekar en að halda spjaldi á
lofti á Lækjartorgi. Og er þá alls ekki
verið að gera lítið úr því síðarnefnda.
Það er engu líkara en margar kon
ur glími við þröskuld, einhvern innri
þröskuld sem kemur í veg fyrir að þær
krefjist sömu launa og karlar. En hvað
an er þessi þröskuldur upp runninn?
Sökin hjá feðraveldinu?
Líklegasta svarið er uppeldið. Og þá
hittum við fyrir feðraveldið. Kannski
er fljótlegasta leiðin að feður, bræð
ur, eiginmenn, frændur og syn
ir hvetji konur til að stíga skrefið til
fulls og taka málin í eigin hendur.
Ef við breytum uppeldinu styrkjum
við konurnar okkar. Ef þær styrkj
ast verða launakröfurnar meiri og
launin hækka. Sennilega er þetta
leiðin – leiðin sem færir okkur betra
samfélag. Samfélag jafnréttis. Sam
félag sem við getum verið stolt af.
Viðmælendur blaðsins í dag eru að
langstærstum hluta konur. Við lögð
um okkur fram um að ræða við sem
flestar konur og ekki bara í fréttum af
kvennadeginum, heldur öllum frétt
um. Það er við hæfi.
Til hamingju með daginn,
Íslendingar! n
Ritstjórar slíðra sverðin
á Snaps
Það hefur löngum andað köldu
á milli Morgunblaðsins og 365
miðla á undanförnum árum –
ekki síst eftir að Davíð Odds
son, fyrrverandi forsætisráð
herra og seðlabankastjóri, var
ráðinn annar af ritstjórum
blaðsins haustið 2009. Davíð,
sem nefndi á sínum tíma 365
miðla aldrei annað en Baugs
miðla, gagnrýndi þannig
„farsakenndar tilfæringar á yfir
stjórn 365 miðla“ í Reykjavíkur
bréfi Morgunblaðsins undir lok
síðasta árs þegar Kristín Þor
steinsdóttir, fyrrverandi starfs
maður Baugs, var gerð að aðal
ritstjóra 365. Þar sagði hann
að „hvert barn [mætti] sjá að
þær miðuðu eingöngu að því
að herða tök eigandans á fjöl
miðlasamsteypunni og vant
aði þó lítið upp á undirgefnina
fram að því.“
Margir gestir veitingastaðar
ins Snaps ráku því upp stór
augu – og mátti nánast heyra
saumnál detta – þegar Davíð
Oddsson birtist þar í hádeginu
síðastliðinn þriðjudag til
að hitta Kristínu Þorsteins
dóttur. Vel fór á með ritstjórum
þessara stærstu einkareknu
fjölmiðla landsins sem létu
ekki myndatökur ýmissa gesta
á staðnum trufla sig.
Verðskulduð viðurkenning
Forseti Íslands, Ólafur Ragnar
Grímsson, sæmdi fjórtán Ís
lendinga fálkaorðunni 17. júní.
Þar á meðal var Guðjón Friðriks
son sagnfræðingur en hann
skrifaði á sínum tíma ævisögu
forsetans. Einhverjir hafa gef
ið í skyn að þarna hafi forset
inn verið með puttana og viljað
þakka ævisagnaritara sín
um. Er það heldur ómerkileg
kenning. Svo vill til að Guðjón
hefur á liðnum áratugum skrif
að afar metnaðarfullar bækur,
má þar nefna Sögu Reykjavíkur
og ævisögur Jónasar frá Hriflu,
Einars Benediktssonar, Jóns Sig
urðssonar og Hannesar Hafstein.
Hann hefur sex sinnum verið
tilnefndur til Íslensku bók
menntaverðlaunanna og hlotið
þau þrisvar, fyrir Sögu Reykja
víkur, ævisögu Einars Bene
diktssonar og ævisögu Jóns Sig
urðssonar. Geri aðrir betur! Víst
er að fálkaorðan lenti á réttum
stað þegar hún var veitt þess
um afkastamikla og vandvirka
sagnfræðingi.
Leiðari
Eggert Skúlason
eggert@dv.is
„Það er engu
líkara en margar
konur glími við þröskuld,
einhvern innri þröskuld
sem kemur í veg fyrir að
þær krefjist sömu launa
og karlar.
Launajafnrétti Jafnrétti mun ekki nást nema sömu laun verði greidd fyrir sama starf,
óháð kynferði. Mynd SiGtRyGGuR ARi
Einni öld síðar
V
ið fögnum því um þessar
mundir að 100 ár eru liðin
frá því konur fengu kosn
ingarétt. Eftir ötula baráttu
hugrakkra og þrautseigra
kvenna höfum við öðlast öll lagaleg
réttindi til jafns við karla. Og ekki bara
það. Ísland trónir á toppi alþjóðlegra
jafnréttismælinga, hvergi í heiminum
mælist meira jafnrétti en hér.
Á tímamótum sem þessum er
sjálfsagt að þakka fyrir sig. Formæður
okkar lögðu mikið á sig, konurnar
sem börðust fyrir kosningaréttinum,
fyrir spítölunum, fyrir velferðarkerf
inu, fyrir leikskólum, fæðingarorlofi
og fóstureyðingum. Þær tryggðu okk
ur það sem þykir sjálfsagt í dag.
Viðfangsefni samtímans
Enn er þó langt í land og aldeilis ekki
svo að allir séu sammála um helstu
baráttumál kvenfrelsis í dag. Færar
leiðir eru enn umdeildari. Greiningar
á samfélaginu sýna þó svart á hvítu að
hér er kynbundinn launamunur við
varandi, það hallar á konur í stjórn
málum, atvinnulífi og fjölmiðlum og
kynbundið ofbeldi er daglegt brauð.
Formleg réttindi eru því mið
ur ekki nóg. Raunverulegt jafnrétti
á ekki bara að ríkja í kjörklefanum,
heldur eigum við öll að hafa sömu
möguleika þegar kemur að virkni
og ábyrgð í daglegu lífi. Raunveru
legt jafnrétti krefst þess að konur séu
metnar að verðleikum og að á þær
sé hlustað án þess að þær séu hlut
gerðar eða klámvæddar. Raunveru
legt jafnrétti næst aldrei fyrr en kon
ur upplifa sig raunverulega öruggar,
ekki fyrr en þær fá að vera í friði án of
beldis eða áreitni.
Ofbeldi
Ofbeldi er ein stærsta ógnin við lýð
ræðið, við virka þátttöku kvenna,
áhrif þeirra og völd. Ofbeldið sem
konum er hótað ef þær eru ekki
þægar á vettvangi stjórnmálanna,
inni á heimilunum, á skemmtistöð
um eða annars staðar í lífinu.
Kynbundið ofbeldi á sér margar
birtingarmyndir en hefur alltaf sama
markmiðið: Að halda konum niðri
og takmarka virkni þeirra. Rétt eins
og ofbeldishótunum gegn femínist
um er ætlað að þagga niður í baráttu
þeirra eru ofbeldishótanir í nánum
samböndum til þess gerðar að brjóta
niður sjálfstraust og sjálfsmynd þol
andans og skekkja þannig sambönd
sem eiga að vera á jafnréttisgrunni.
Samfélagið verður að breytast.
Það verður að tryggja að konur geti
óhræddar sagt skoðun sína hvar og
hvenær sem er og tekið virkan þátt
í því sem þeim sýnist, þegar þeim
sýnist.
Áfram stelpur
Sem betur fer hafa sterkar og kraft
miklar konur staðið í ströngu í vetur
og framtíðin er björt. Byltingar
vetrarins hafa endurskilgreint lík
ama kvenna á þeirra eigin forsend
um, þær hafa afhjúpað og mót
mælt karlrembu hversdagsleikans
og þær hafa opnað umræðuna um
kynbundið ofbeldi á eftirtektar
verðan hátt.
Fyrst og fremst hafa byltingar
vetrarins krafist breytinga á samfé
lagi sem fram til þessa hefur verið
vanmáttugt gagnvart kynbundnu
ofbeldi. Þær hafa sýnt fram á um
fang vandans, þær hafa varpað
ábyrgðinni af gerendum, þær hafa
kallað fram samstöðu og aðgerðir.
Okkur ber að grípa boltann. Við
sem einstaklingar getum litið í eig
in barm, umgengist fólk af meiri
nærgætni og virðingu og staðið
með þolendum. Við getum hafn
að klámvæðingu og hlutgervingu
kvenna og hvatt aðra til slíks hins
sama. Stjórnvöld verða sömuleiðis
að taka boltann, tryggja viðeigandi
réttarbætur, stuðning og ráðgjöf
fyrir þolendur og standa myndar
lega að forvarnarstarfi fyrir börn og
fullorðna.
Mikið vona ég að einn góð
an veðurdag, helst eftir minna en
100 ár, muni einhver skrifa um alla
þessa hluti sem sjálfsögð réttindi
og finnast nær óhugsandi að ein
hvern tímann hafi kynbundið of
beldi grasserað. n
Sóley tómasdóttir
oddviti Vinstri grænna í Reykjavík
Kjallari
„Sem betur fer
hafa sterkar og
kraftmiklar konur staðið
í ströngu í vetur og fram-
tíðin er björt.
Mynd SiGtRyGGuR ARi